ประวัติรอยพระพุทธบาท วัดดอยน้อยรอยพระบาท
(แหล่งที่มา : พระมหาธนบุญชัย ทตฺตสิริ จากคำบอกเล่าของคนเฒ่า คนแก่. วัดม่อนดอยน้อยรอยพระบาท. (ออนไลน์). เข้าถึงได้จาก : http://www.facebook.com/media/se ... 865281856984&type=1. (วันที่ค้นข้อมูล : ๒๐ มีนาคม ๒๕๕๕))
วัดม่อนดอยน้อยรอยพระบาท เป็นรอยพระพุทธบาทที่ใหญ่ขนาดความยาวประมาณหนึ่งวาเศษ กว้างประมาณ ๑ เมตร ในอดีตนั้นเป็นรอยที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงประทับไว้ อยู่บนภูเขาในบริเวณหมู่บ้านดอนไฟ ซึ่งมีขนาดใหญ่เหยียบลงบนแผ่นหินขนาดใหญ่ เล่ากันว่าในสมัยก่อนนั้น มีชาวบ้านนิยมนำวัวควายไปเลี้ยงอยู่บริเวณรอยพระบาทนั้น พอแดดร้อนก็ไปนั่งพักบริเวณรอยพระบาทนั้น เสร็จแล้วบางคนก็นำมีดบ้าง ก้อนหินบ้าง ท่อนไม้บ้าง นำมาทุบหรือแกะกะเทาะหินรอยพระบาทเล่น ทำให้เกิดความเสียหายเกิดขึ้น
ต่อมามีชาวบ้านที่อยากจะอนุรักษ์ก้อนหินรอยพระบาทนั้นไว้ ก็เลยพากันก่อฐานปูนขึ้น แล้วก็นำแผ่นหินรอยพระบาทนั้นใส่ไว้ด้านใน ก่อปูนทับ และก็ตกแต่งเป็นรอยพระบาทขนาดเท่าของจริงไว้ และก็มีชาวบ้านสามขา บ้านดอนไฟ และหมู่บ้านใกล้ๆ ทุกๆ ปีนั้นจะมารวมกันในวันพระขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๘ เหนือ มาสักการบูชากันเป็นประจำ นานวันเข้า ป่าบริเวณนั้นมีต้นไม้หนาแน่นเป็นป่ารก ชาวบ้านหมู่บ้านอื่นๆ ก็เริ่มห่างหายไปเรื่อยๆ ไม่ได้มาสักการะเหมือนสมัยก่อน แต่ทุกวันนี้ยังมีชาวบ้านดอนไฟและประชาชนที่ทราบข่าวต่างก็มาสักการะกันเรื่อยๆ
ส่วนก้อนหินมีรอยเท้าเล็กๆ นั้น ไม่ทราบที่มาแน่ชัด เพราะพึ่งมาเจอเมื่อประมาณปี พ.ศ.๒๕๔๖ ในขณะที่ชาวบ้านพร้อมด้วยพระสงฆ์ไปนมัสการสักการะก็ได้เจอก้อนหินนี้วางอยู่ที่บริเวณรอยพระบาทรอยใหญ่นั้น สันนิษฐานว่า รอยเท้าเล็กๆ นี้มีมานานแล้ว แต่ทำไมไม่เคยมีใครเห็นอยู่แถวบริเวณรอยพระบาทนั้นเลย ก็คิดว่าน่าจะมาจากชาวบ้านอาจจะไปเจอเข้าก็เลยเก็บไว้ที่บ้านกัน ต่อมาคงอยู่กันไม่สุขสบาย ก็เลยต้องนำก้อนหินที่มีรอยเท้าเล็กๆ นี้มาคืนไว้ที่เดิม ก็คงมีหลายคนที่มาเจอเข้าแล้วก็คงทำเหมือนคนก่อนๆ คือเจอก็เก็บไปไว้ที่บ้าน แล้วอยู่ไม่สุขสบายก็ต้องนำมาไว้ที่เดิมเช่นเคย
ก็เลยสันนิษฐานกันว่า น่าจะเป็นรอยพระบาทด้านขวาของเจ้าชายสิทธัตถะ เมื่อครั้งประสูติกาลครั้งแรกๆ ถ้าสังเกตให้ดี จากลักษณะของรอยพระบาทของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้ว ก็คือนิ้วเท้าจะอยู่ในแนวเดียวกันหมด และอีกอย่างมีรอยบุ๋มอยู่ตรงกลางฝ่าพระบาทอีก ซึ่งเจ้าชายสิทธัตถะเองเมื่อประสูติกาลมาแล้ว พราหมณ์ก็ได้ทำนายจากรอยฝ่าพระบาทนี้แหละที่มีลักษณะเหมือนกับวงล้อธรรมจักรนั้นเอง
ปัจจุบันรอยพระพุทธบาทเมื่อครั้งเยาว์วัย ได้เก็บมาไว้ประดิษฐาน ณ วัดดอนไฟ (พระเจ้าทันใจ) ต.ดอนไฟ อ.แม่ทะ จ.ลำปาง ค่ะ
