วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา7 P* R+ m) t& D% U1 u6 h

. \% T! v$ F" D: e% ], ^; K
4 I: o0 L8 b  i5 K/ e' m; w' h) g2 x: `% _' ]; V
ความหมายวันมาฆบูชา
# f0 \+ x2 _6 X' H$ nวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
) ]0 y" I* I; f, I6 p6 ^+ J9 H3 D! N' g% }- j- G* ?
ความสำคัญวันมาฆบูชา5 n/ d% s4 [; g3 N9 F
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
# ?7 B1 \' ]7 C, I' X2 J% @+ n) m6 v# w% J  _
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
5 y: V% s1 P  G4 n- B0 C
7 ~( Q  g6 t' v% Y, bความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
5 l. y2 m  I& |  y9 B4 z2 i
8 s/ a, m" v& j  m1 t8 Fประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา- T# M0 M6 G7 v
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
, W. Z% k! b& h- W/ o: @0 r) l/ q* y' H
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
! M' z% H/ r1 i# N; P3 x$ u8 l
; ]! _- n7 |" a/ d# g3 \คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
3 L) `% f% j' @- }
3 g8 L. e- _0 y0 ]6 Q! U$ W! T"จาตุร" แปลว่า ๔ ' X" {8 R: w" M# g" w; L6 ]% v
"องค์" แปลว่า ส่วน
. Z! D$ d$ u. g1 U2 h% F( Z"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
$ o+ t) ^8 R. Q1 D, l+ E( F+ ]6 sฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
& i$ @) U' D+ i
3 y1 |0 h: \. k' a  {% ]) ]1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
: E9 }; i/ B. T/ G
" _" Y7 {6 x6 O2 o6 u! k2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
9 Y9 v; @; x- I; F0 B0 J0 P
& ?( W, \8 U4 @3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
2 R4 ]4 M' @4 T) ~6 ]2 v
% }: |3 {+ \  S) l2 X* Y- l8 d- x/ z4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
" Z, t* Z; e' H% @$ @4 J+ R* @! [8 D! D. r  D. R
ประวัติวันมาฆบูชา$ f" m% C1 ?1 o- u  E7 K
6 {6 }; x3 F+ f5 e: ]
มูลเหตุ8 W. S# `1 \  [+ ^) c3 g
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
. h/ S3 j  P0 O/ n( b% V
4 t7 U2 M( N: v! Xเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา! S% s6 Y6 Q. \  b8 j* a& {

6 x9 J0 S3 O* `  x# Cพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก5 q) b) J  k6 V: d% e# ^. r  f: i6 @
+ s2 [5 A- x5 ^# p" ^
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
( Y  M4 Q/ T6 O6 C% ]' p8 V/ s% A# F  a# o/ }/ r, K
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
) s8 ^/ v% y* c. D  \, A
/ l' @7 }" c0 ], D( s. c5 R* Eกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
  \6 Y0 i* A) f1 F1 v# W& R4 M' ^  Z8 K8 K/ b; N
; E  j2 q5 T- |* Y9 k

0 u+ S% e4 Y9 ^7 o$ g- g4 O! U" c- hโอวาทปาฏิโมกข์   y/ B2 j0 j+ X( |' P7 D4 O
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
( W9 ~# y6 j1 Z# j" K0 G8 M4 G; l- h7 K: w" Y0 x
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
: U* N) r" {2 Q8 {& {; Y
" U6 ?% M6 r1 J1 S6 Xสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
3 O5 e2 V6 d$ u2 aสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
, ], r; t$ R9 G  eขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
- B- \; J( X3 Y' S% Bนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
* _' l' R7 C, `3 c: ], Gน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
: u$ r! h9 @9 j, Xสมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ) w9 M9 Y7 U0 z
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร+ a" w# _) a+ p, X# l
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
3 Z: O- S$ p( K/ @อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ6 ]# _0 P* i6 c  N& o& B1 e5 \
1 v" k( p  F( O% X3 \
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน8 l7 H3 F' C. a3 a% Q
7 P& u( n) V  H
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง& F7 y: v6 e  o1 H
7 J; [" A/ J/ J( G% N: I
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
" y0 E# U  @  ?: h6 W+ m. G* w
9 A  o9 g3 |7 D( E2 n$ kสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
3 J: V, W: t+ X+ _  S
* D* {! w; x9 ~  K' Qพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
- U; g. `5 f0 h- Q7 j
6 {* _# v, X7 |5 ~  x! |+ |ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
, Y2 x8 o- T. ~1 {: o# ]% G8 z7 D( ^
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน/ w% O6 ~  U- d& v3 V4 r

" Y! _  k1 y3 o1 y7 }: rวัดเวฬุวันมหาวิหาร; f0 V/ [1 K7 t3 y
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
' z# y! n* O1 a% a# c7 a( p+ j/ v
5 e9 ]3 T- p! Y2 lพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
& {' W9 o6 r0 _8 A% E, F% k/ x: S& P* U$ n: [5 \2 I6 {
; j4 @# a8 Q& B

& r2 p7 O6 G0 gวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
/ [+ L/ W) E$ cเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
# u5 e4 A( W* l& D4 S( g: m. e$ d! r% ?7 y$ w# d5 j
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น( P) D8 R" H" `# Z2 y

8 B: X* p7 s6 Z8 e, Kพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน  R3 p5 q3 k! F+ i. [( i  f

) S3 [1 B3 K( W9 n$ Jวันมาฆบูชา
( o" d4 ^4 b& x8 J5 {- p- D$ z+ D; }8 N1 E; s' A
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน. p8 M7 s& ^) T, {7 `
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
1 C0 Q# R  g# A- `5 p$ B
) r9 n# R! M# L2 E+ oชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี$ a" {8 \3 n/ b8 z5 X# Z& j  g
7 z. i4 Q/ {, B1 ?
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
3 |1 n( y& a, o8 d0 v# U0 B, ]1 R" n' y/ a  ~3 z- R* l+ K" s* z
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค 5 L7 M# s1 S, p/ Z4 L
4 w2 b7 f9 `: K% |
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา- s, |  L- V6 \, C' j6 s' H0 J' E
% L3 ~6 D' m4 J
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
9 e$ I; p8 C- A) C/ H  ^6 K( H2 j
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด: w% [% u) Z( `, _* L9 s2 e( j

& m7 |* Z4 ~& J  H: qแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
+ H' ?3 v2 H2 i, S+ h) C# m3 P1 s& M
$ u& g0 U! L& h) m  z! W. zกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก. Q$ ]* v& V/ F4 Q; M
6 `4 s: P) H2 n
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
3 \/ B& e0 k1 @- Y+ b/ }( @# m
4 j: h, O& E1 g, R$ _5 |+ ~8 r- Bจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
. @/ R$ P# J- E% g1 nปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม3 r6 I5 p2 \' F
* g' Q/ y. W% E0 H4 K7 s. `+ R
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
6 j$ H# |/ y  @: {. h
, |% n! Z$ ]* ^9 Z& _* W! x! P) sๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)3 k2 I( ^0 I4 `0 F$ F

; h! A* a3 n- a+ t: \จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต). G8 \+ ~  I- y6 i6 N
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง3 u; g8 _" A9 u& u- Q

: ^' L1 z3 j! A- n; g) oจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ$ U# e" c" v3 [% B
( I% [7 T/ @6 Z1 S  B" \0 G
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด8 A- m0 |( a6 E9 j& L
# R7 H3 A1 M3 V) f: q" b! {
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ) i: L" T: x3 v1 \  k

( j# O6 X3 {' a! k- i2 a  {  aเกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ0 k# c8 r( l* `" m) K

2 X! x3 g- B; @, `กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน; h. m" |+ z: L& n
6 O5 x( u/ [7 b
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
' H2 \$ @9 n& C; o+ P2 _4 i5 G# X& n' ~4 m/ k
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)- u8 C/ T, {% ~. s% d
- |3 h* y9 ~6 [* v2 D
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
& ]. M2 N. `: {) Y& {0 J3 L' f3 j' y: [$ t, t  q0 W+ _# F
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
3 T9 {4 d/ n6 a
0 a8 Y! d3 C0 s$ r  ~+ wเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
( R, N) a3 g  R, X% ]% I+ R
8 |1 I: B3 L& x* h+ j- Kแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
6 ?! x2 c, g& {! v3 p6 y: L( i" [4 w
% ~9 b) i. |3 B3 Kขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย6 F, i" j% H; t8 D( O  I

+ C% U& Y# |) h$ Y8 z4 K4 r' S; F0 D0 O# `4 J' |. k# ]; `- ?

& W, S  A5 Z1 g! Z! l& N" _การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย7 H( s( T; S2 Z
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
; i' c% Z' k8 F3 N' b+ K+ E0 R/ L" L/ D' R$ t3 [7 R1 D
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า7 [2 t& T$ @. U+ p7 I

  `1 q! ?( |! m5 ^% s& [. `$ m% {จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้+ n" |3 Y2 n" O# N+ B) i
' V- R9 _* ^  M$ G
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
' f5 N# D& r# ~# ]8 [. P
' Z5 A' m, U$ S0 m/ a2 wในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
2 S$ W% z& |4 x5 U3 w. @! C7 w+ e5 ]: m
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์( R/ |1 C  `$ f$ j
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
+ D$ K* z0 ]2 W$ f$ b# V, Y- J" t  v' t
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ2 p8 r8 r) X. R/ L( C
( y4 I2 P9 s* a
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
2 G, i! k2 l; {8 n1 u- ]& ~0 W4 s! T
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
3 i" m3 F+ f% G0 F$ y: v- T0 N9 L1 y# Z$ a/ c% @
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔6 D. w' f; @7 Y8 d9 C7 x

0 `1 |- D% o( @+ L" i& {, `+ A/ Q1 X! m. v6 \/ M" G  I

* ]1 j1 l! {$ lหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
0 O9 ?0 z8 s5 lหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
/ y9 x" T: ]+ o+ J# U9 h
7 Q0 M! P9 e+ O1 O7 Xหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
0 @; q1 J3 b* o0 }" g' R/ v/ G; v0 q$ b! C- _  L) `! v1 E8 l/ \
หลักการ ๓
- H4 g) N2 c% B. @1 ~* g/ }$ {0 J๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
0 b4 I; Q2 r5 U/ Oความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม2 `& G* ], X; @6 s' W% V
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ & h7 K! J/ L6 k
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
/ L+ ]. R" M( |/ n
8 |. j" E* N: V7 {' P๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ' a5 w/ Y* k& K- k: G6 ?% ^
" N( A3 g* F: L8 N
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม7 _" L; W2 k1 _5 L0 d
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ6 u3 Y. s/ k: V. h
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
! v6 C! u4 H! z' r
+ A' H: }: C7 Z* m, p- u& I๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่8 H0 Y: n, {! J% W( @4 e4 E1 o

8 B/ U$ I0 j3 {  z๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)  |! s7 i7 F0 O, F3 S* }
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
8 o0 _$ |3 m) l* D3 k  W๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)* L  A. ]+ N7 p7 [: h5 L
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
- ^: Z1 z$ [* d$ H5 M/ T; x) X๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล * [. V6 J- w1 j& O8 g; C' A# L

8 A( A& M( X8 m) U8 T$ ^# yอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง* b+ V7 \+ p& A  C% @- o; f
9 D" i' F2 H% Z6 }
อุดมการณ์ ๔
3 K; [+ m6 t+ f5 E, ?! b/ D5 c๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ( h# i, K  Q- e$ J
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
% ?: F) O9 @/ g7 c. x4 ?& ^1 e๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ. e/ a6 a( Q$ [" \% o
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘& H/ k6 E% R6 Z
1 K" V2 ^9 w' [+ w
วิธีการ ๖6 x6 E' A1 C/ ?' z# F
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
/ j, @) O: w3 Z: Y) n  @6 j7 m๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
% I$ ?1 H* b: x, U๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
( G6 D/ S, O  u) Y6 W0 l. c, C2 Y๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ3 n9 y5 J- t+ G% g7 P( `% t8 e2 @
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
$ n; h3 W* _4 Y; N( Q๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ1 a+ p! B9 X- b% G, ~
ภาพที่ดี, Y1 @7 J6 P1 G# d) x% m
/ u( }  b/ s) w) T6 H
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
; S  V- d4 [, X0 S
. q* B2 |3 K" G: J# q# rที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/