วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
9 `& [& H5 K3 ]% J1 @
% ^' e. \3 _8 g* b) ?1 n- b, z

2 t' U' e" |6 k4 F3 e  @ความหมายวันมาฆบูชา
; \4 r0 p( i. g. Q/ j  xวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์! l6 ]: X& o% ]+ ?: c& i

) C9 `/ x5 ]+ b" kความสำคัญวันมาฆบูชา
- J9 E, M& A+ O" vวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์: t: y5 v. M3 T& S4 D* j5 p' s

8 A. S9 J! x- x" b, M" Uผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ: E! Y/ B) O2 X9 I
2 o3 I% n3 b4 K% `# v
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส+ i$ _& o, G' K) S( Y! a

' u2 S) _/ t3 `; B+ ?ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา( r% e9 \8 y( S' n" x" g: `
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
) c) f5 N3 `  t: X# {6 ?( ]0 A- I0 i
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต1 X. L3 Y3 J* v, x0 ~  L) E

* d& m/ _; ?% ^- p( Q/ oคำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
& L& O* G  n( z3 Q
+ J. z2 g# ?/ U"จาตุร" แปลว่า ๔
/ d% O7 T0 n3 ^0 o/ O2 r1 ["องค์" แปลว่า ส่วน 2 i6 @: y4 R# K. `  x
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
( C" E4 h9 v) J1 P! uฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
, v/ R# g* j& P/ l1 A2 v8 v& K! `$ a% `
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
; E5 i% ?; I1 S) g2 G( o
+ r! H8 Q0 N& ~8 l: l/ B2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
: H/ \: [/ s, {' W2 h, H, H) J: ^8 H% g% O1 Q/ L0 D* J! e
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์7 P# k. T4 _1 J  I& ^: x1 S% x0 Z* H; f
& k4 |- p+ X6 i7 i5 `
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ/ P+ |4 x1 o" H. M0 O' q
/ _7 N' t: l4 v) V' K& r& {
ประวัติวันมาฆบูชา! w7 C: E  ]2 h/ R

/ I+ Q+ F! V+ x1 i" y" `. Tมูลเหตุ
: e! G9 F1 f1 _: M, o7 @หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
) D: b; U" e1 H/ \5 }; I  V: m7 g7 A$ F7 l% T9 Y4 Q
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา  r1 W; J$ S1 p7 ^. C, H( w. X

. o9 w  T3 G0 Z; jพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก7 T1 T- q4 ^# E: U" b8 W( t

0 K* `3 D4 }- `: R$ V' m0 J0 Z  Lพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
4 e) y4 @# j- }3 T: q" |" _2 I; Z/ n' K4 E0 x$ D
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว* Z. J* F: Q+ s( N/ t& I0 y
) k3 L* a/ s6 A" {
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
* x- J+ P" g6 ]0 |1 L+ t) A8 B+ `

' }$ t4 P6 H; n5 @+ V2 L2 Z" t9 U  u7 z% G
โอวาทปาฏิโมกข์ 4 R2 O3 F0 R- K
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก. {9 q. F$ r- n
5 e7 Y- O$ p; t: }, Q) A
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
* F& r% ^9 T; c: b" V: F0 y+ d% t) x8 s
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
+ y/ |0 F1 w% e$ T- kสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
8 P; N1 l! J4 ?ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
; W- t4 r$ o: H' O/ eนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา1 D9 h7 q* E$ |8 o! y! D, C( d; ]
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
1 s: N3 j+ B8 g8 X  R( @8 C, iสมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
+ b3 f6 Z: c" @  k" B' sอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร$ o) k7 G9 f( I0 g! r( \$ y: T
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ: i. I- d& t" R5 F1 D2 {  t
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ( y( V: Z! R9 c0 g6 E0 Q

2 B( S, ?* Y# c& X1 O6 Q! rแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน& \* A0 i- G, W2 J+ |* t
9 m# N( E, N2 p, B
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง+ W+ X& P" o, I9 S, j6 e

$ z; Q( Z# G- I/ V8 Kหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส" F/ i  a7 ~0 a9 V% q* p

+ |6 S1 p8 Q+ n3 ?7 Qสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)5 L. Z& P3 U1 M" o3 m

$ M  v' f0 V& t0 ^5 J: W, dพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด! G8 [9 N6 }  U. u

, t$ T6 L, p$ E% O9 _) `ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง& E0 C* L8 f- s' d
8 ~( ^  X, H* G
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน) p% m, B5 x! I2 {6 X* Y# m2 U
+ Q6 @+ [9 I0 F( m# [, f' A
วัดเวฬุวันมหาวิหาร/ @% K9 P7 z. X: {, ^
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
9 w$ m/ \+ {3 Z4 q0 M) M! R
$ H% a9 a4 v4 q  v; L) `พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล): n% R& t# B2 C& z% P4 E

0 D3 I- V4 V" l
6 j  n9 w) M* T% d/ o6 [
3 v' v# b7 ?: k$ ~& w: Eวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล  f& I% |- ]) b% ]  ?9 x' [6 H
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่9 G4 Z8 w( Y% H2 K2 k* j$ i

) }& ^; q. }* V+ Vสถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น5 l9 M+ }. o( G3 S3 D! S
1 i* E0 s' g: R, V5 g
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
3 Z4 J3 d! K1 n4 L) }9 y
8 z7 \! |# H$ R" bวันมาฆบูชา
! _( \. S- u' F8 R; d3 J; P# p2 ^- g
  v; G8 C0 s4 f* H" Oวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
7 E# @) l, a9 L. E; t$ ^หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
- R- }0 j: S- j9 ^; {7 Y! W! S, ?- ?) q! l, f* X; D
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
6 C7 [$ t2 r2 P& p; e( B
6 k! j7 d& D* o2 O$ v: Rแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
5 u2 p& a! [9 r  z* G
( f+ v0 h- _$ b6 i' vเวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
8 w+ ^% ~2 a8 h9 O8 E: b$ U/ B+ L8 m/ B0 {! Y
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
6 M+ l' j7 `+ B- v% X* R( D2 Z" S0 a7 H* z% _9 }4 h7 a$ G
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่7 W" Z8 q6 _. U5 e- c2 k9 ^
* C, R/ G, y6 d/ `4 q$ J7 m
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด8 j' g. ?. G, t/ m1 g' G

9 R  [5 O! G0 f0 y* _8 K& cแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
+ p% Y8 @5 x' R' o
, o- M: X) Q0 h+ d% u! y5 k+ Qกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก  p- U" R$ i# e& H* K2 `0 l3 w. g

* L5 f1 J+ O* V/ ^6 s* P* Dโบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
8 @4 G3 G5 Y5 V" ^, g2 d3 S, j% @1 k) C/ d. T
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน, o7 Y; Y, u0 G8 i3 ]6 d
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
6 k( |% b9 O  @8 w, I& n5 Z
: @) y+ d. r% c" u  e+ sไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก 2 k* B0 ^- D9 S  c0 h

( Y$ g* ?" G# T% yๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
" P' K1 h0 b+ G! a" R. H
" V$ V5 m8 R6 ]$ A& lจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
: e" I1 [% x! v7 D" ?* ?, `& ~ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง8 m- ?9 e) _& @6 h' b# ^
1 M1 w  O' g* W" t+ i* {) ]
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ0 l1 N4 f/ o0 x
; w5 ]/ w. F" U$ L* u
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
: {2 ]9 G0 f1 v* n; t. W/ q. z$ K; @( k' _2 E
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
) c3 r+ E/ q. Y' |3 w; {8 _9 c  G
& q6 `+ s) K( ]4 e7 r- |% gเกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ; a# r' L) X  z6 N1 W
" }- c1 h" C8 t' ~, r
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน( x& E: G) ^( I. I
' V- U7 \" b" p. [; D
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
# J1 A1 m, C/ R" v7 g+ G  |! K/ w: @! @" M6 w5 G2 a
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)! H( U- o4 q/ }$ Y5 ]! ~

. K) i/ O, x7 nกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา% I8 ~4 Z" [2 p2 h3 ]# M
3 d" U$ Z4 u; g' w+ G
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
9 n: u& C5 J$ M/ x
. u% `1 E8 V: n6 n6 oเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ 1 Y6 t: G9 [5 G/ O+ k
0 t0 z- o4 Z+ q9 l' E
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
9 p" a% _, i8 @7 I) u( N" [( Q- a$ L+ A3 h6 a+ Z: |
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
9 _: h2 l! G' O0 V( C1 {" k7 Y  s) W" c( i" u/ Q+ R1 F8 {
3 B8 M- ~4 C0 F' l; y% W
( p& v: q% D! `; ]' B1 l' A
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
6 a6 i  p6 Z; T2 s" O# I! Xพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่( Z$ _' R8 V# i$ ?8 w6 }! y& P# e/ \
- S5 k* m; s6 E
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า7 d6 K% `8 X2 P1 U' c; ?% I

  k2 |- ]" z2 C' kจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
- \/ ?; x& k7 y" a# m7 L9 ^" {1 m& o7 }
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
; b4 I6 A2 B& u' Q% X# w- c
& d8 ^8 h- S6 O4 E  X. Zในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
. A8 t, S7 Y6 s/ W) L  V: a) y* Z/ A5 y3 y( S" \
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์7 b! {, S# u+ c" }
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ  _2 E' W( {( |  D3 }: n: B2 N
6 l. g- C4 l$ S9 H, l, _! s' a2 f$ u$ ]
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ, c1 f+ l; G8 N6 e% G

, I: i4 I4 e0 R9 o$ L# @" Cประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
% V" V& ~$ {4 |" ]+ I& f, u- l0 L1 u" h% S, u
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
* d8 f! N& u! \( h5 k# X+ P. O# z6 `8 V3 S6 u$ k7 C' a3 k9 J& Z
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
1 T. ]" h; V8 G, P, t% o4 X1 o4 h1 `2 U, Q8 D( j
. W  W7 }& T: E& O

  @" x+ S! P* h! u- l+ |& Vหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
$ \9 W, a/ c7 l# B4 H- W5 ^หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
, T% C% T+ p. ?' q, x, t! R
. R  x3 [4 ^7 T. xหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
% y6 T! n3 R6 L  B# B$ y2 i
* q1 o! C& k. q* y1 m* U; p7 _หลักการ ๓, b9 q0 Z$ L3 J2 b8 T3 K- q# T
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
' l5 ?) Z3 L3 z, l9 e& Qความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
3 a  [" I: Q& p9 n5 w0 ?; Yความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ ( _- a( ]; n& J" Q8 M. H) e
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม/ i4 c6 W" ]# M$ k

& l+ \$ E: Y" _6 J- v# \4 f0 Y๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
5 x- K9 K. `/ C% |# H& K3 Q! e2 ]7 {3 `% i2 n
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
& X1 z" G) p( f& n+ G' a$ lการทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
6 u% S1 _" |& t+ @8 g' @( C- i7 ]การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว' E. ^! _( d9 ]) }
+ h+ n9 U: V' d6 p. a) f/ q1 o
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่: s0 k, ^3 M( Y$ j$ {

/ y' Z0 J4 w/ ^, h๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
7 v. W+ S; A  y+ F; U๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
$ Z& X3 D4 R/ n๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
2 D/ m; \7 K' N9 X) Q๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ; S6 ~% A' b) d& U
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล $ M2 G4 c: Q: b) v5 x3 i* Z
" V6 W& y8 b7 ]2 l# a, h  k
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
! V! [% M+ V$ @1 q
/ |- B3 E9 x: ?# D* `4 Uอุดมการณ์ ๔+ N* c& @; D- A  Y+ U$ ^" |
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
5 p3 D. l" m2 [5 L5 J% q8 F๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
7 L$ o8 n5 E2 ^7 @$ d๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
" R( G5 g; f% z+ G6 B# u4 ^# }๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘, [3 a+ D) a9 q, O5 ]. T9 j$ }- o

1 o! }. a+ T% c$ i8 i! y0 mวิธีการ ๖$ d( j$ J* @! W3 z# m5 ]& y, T
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร/ H, C3 ^$ }3 O0 Q9 u# I( G
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
( a" C5 W4 W7 L/ E% Y๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม# W3 r9 ^! O! i! i: K4 E- S# S
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
8 }2 R' L0 b; u; O/ N๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
8 i+ q5 r9 t4 x( X๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ, p. ]  `( z% O8 ~$ y9 x/ d
ภาพที่ดี
. @* g8 d! `2 F" K$ y7 ]  R0 E1 u/ C/ E4 z% s0 G1 O( d
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php7 k3 Z% G& _! r9 C) d0 x

' K$ E5 r; Y! X4 ^& Xที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/