วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
' S6 {: M4 w) g; G( `! i0 U4 d0 x8 j/ \6 a7 J

. `3 y8 G! b' _
5 a6 X+ \8 D& }- m' Uความหมายวันมาฆบูชา
# a; p9 h  }9 ?& [' s: Rวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์' P2 i, ?# F1 M( ^/ p
" C5 E6 h/ s* w: z1 W4 e$ g% i
ความสำคัญวันมาฆบูชา
0 K6 x" X# ^: Y) p$ W; xวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
3 ~% r# n, Z3 G; A+ m
/ \4 ]& _8 C# o) q: dผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
+ T. E* A- C. P
( A/ N5 i, T* G5 l0 Dความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
2 }2 M. v2 I# C2 T, ~
; _; }7 w. u) R5 ~ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา0 i) L3 {4 x5 \; p2 p
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน # a) X- H6 j; L3 |& |5 k
" i7 P$ {( y! v1 a4 k/ B" P* g
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต4 P( J( X% m/ k7 H8 A% u
/ \- f. |6 ^! c8 E
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ3 ^8 }! ]# v# z# \# _7 s
  M5 u; d0 P& H) M3 G# A$ d
"จาตุร" แปลว่า ๔
' B: q/ n' e( d6 j6 z1 t"องค์" แปลว่า ส่วน
! }3 b/ n. _3 c( s' L; x8 J"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม , c' X1 Z# G1 B( B
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
9 Z, Q3 u! w* L9 x; w6 y! d' o( l' ]1 i( e, [* b
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย; l/ d9 g, d6 a! x3 L

! q# |1 y' \: |2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น$ }' G2 R" }; B2 |& N/ B

1 t, l) x8 @+ T. J, {8 s3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
' d( }, d8 s- ~* a+ S% o- R% H
& _# R! L2 p  r$ m# N# I$ s9 s( f4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ% _- k' [  z8 {- M, A

' A8 f+ ?; l6 @! Vประวัติวันมาฆบูชา& ]* Y* R" ~4 N- s$ R0 Z- d
* M! Y* H- U* b
มูลเหตุ
6 j7 T1 s# ^: z6 E5 xหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ & U" J% |% V( U1 i: y0 a
' I4 ~7 R. L* v2 b5 X' W9 v
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา# [. d( t" a  Z4 h7 v! z

! J' h; W* n8 fพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
  F( \6 n# S/ j. M- A5 j- f9 r- j
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย2 g7 e0 D- j6 U2 B

9 n8 B( b+ @3 x9 j- q. g, Qมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว6 X( f* {  ~$ O- o0 w0 O+ ~' n# L
$ l7 }3 V" C6 G
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน8 _' G/ v' V; k! }- g
* E4 @: N; Y- R5 {8 K

% w2 ]7 r1 d% L$ v8 b1 n$ t" x& c
) r2 B9 ?+ V; e8 ^9 U3 Dโอวาทปาฏิโมกข์
2 A( j# n& L" X, |4 _. Fหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
- S* T9 \1 a4 A; S% f9 `! r+ C3 q5 P9 Q6 S
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)7 d9 t# ]# U9 T" v- J8 }; y

! v9 R. P! \* g/ i2 gสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา3 @, f0 j9 r& ~4 H3 b7 L4 y1 a
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ( g# z+ {8 t: l
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
3 e; p4 l" H- ?นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
! t: G5 X+ r" g' s! @น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี' O5 E3 I2 u$ Q3 _  ]# u
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ: _$ G7 d; g7 k, y1 J. H% H6 z! c
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร' K( {7 m) c2 Y" H7 Z2 r; b
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ2 y- M; Q5 |/ E- e' L. o! K* v
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ/ @6 ^; {' W2 ~( U6 |
/ N5 T+ t# s9 |0 V9 l
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
$ |% H3 O9 d$ c1 R7 a- m( M* u4 a# D% {7 W
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง5 ?! y, o  G' [. V- z
0 ~3 ^; ~6 y8 a% \" H% a
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
! ?7 m4 b$ V4 q. R2 i# R9 G2 l
* ~9 Y/ I' {; N4 z# r, k, S4 D- u- N7 i0 Aสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
3 c  V5 }( H0 m, G
. C) _  H1 l0 ^# p5 i0 K( Cพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด# A: N3 ^% C: ~9 l3 `$ m6 G

  |7 t; f/ C+ j  P; bภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
5 P" H2 C0 E, ^
: s4 D& S) r4 E2 ]โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน/ J% D0 h* V0 w  c

+ E1 e7 x5 l& N) yวัดเวฬุวันมหาวิหาร
) l, `. a% m9 r5 T# E4 V- b"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ2 O3 _! X& s) M% P& i5 k6 f: y

6 Q  o% w8 N, Y3 n- r/ J" Hพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
/ L+ ^: P; F) O1 D
" p# f; f$ D6 |+ q
0 }8 `9 Z( s9 x" k( k; ~
$ k) R" }% U1 i8 v4 tวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
1 m; q0 H1 w+ t: E0 _" Pเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
9 v8 ]7 [$ t2 a7 o3 K, O' C5 Q8 b  q7 H8 B* K; D( N
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น# U9 e" Z+ T8 k0 H
0 j, ]6 X! w( M' a0 k
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน6 B, A0 b0 E: c. Q2 h9 c, Y4 _* l

0 }- F; `, V' o+ C4 y7 p, Qวันมาฆบูชา
) `# {, A& N/ U, e! o0 O/ R( T+ }5 L# J- g0 T
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
+ Y/ K: w6 `: bหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
1 o" X& ]. C# Y6 D+ F" ~5 ?5 B9 _1 L+ O4 s) Q4 a5 }
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
+ |! c$ w2 J! K6 P( O4 X8 g/ t# T* r
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
3 B7 z. e0 l5 i% G# }' V6 Z5 e% z; G6 r8 `
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
" |) q, b' l" G8 ~* Y* j3 h0 [0 V) |  U$ f- p+ M5 D
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
) L/ V0 H+ N' w9 j2 j
+ f0 ^2 _. l0 T0 i& B( k9 M$ cโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่2 L: D2 u- S4 |8 g# Q( Z

* u8 N) b3 ?6 a6 Y+ zในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด  ]6 a, H# ]7 ?- f
3 j" a9 D; O: N* x6 L
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี% _. C: i% u) C+ O3 f  B$ \3 k- A
& w6 ]6 w5 b8 q0 _, p
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก! n9 S0 O- O" s6 z6 X
. L$ H. W  X! s8 Y" k
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)5 u3 I6 S$ z( P0 q' F$ K/ Q+ ?3 M( V
* E6 |0 r9 y! c* E$ {
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
* Z, n6 u+ W: c/ }8 w9 fปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม) R  Q/ S1 S) r! F: F

" j: K: }: F0 g: B2 _- V1 m. uไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
+ ^& }7 c- }. @8 _1 K1 Q
' w; L9 ?* `0 o3 b8 U' Mๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)/ U& I; h8 c( C  s  \
1 f' R, _+ E4 }- W' E
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)" W8 m" ]6 c$ x* v% O8 K) t
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง5 j9 k  l( L% Z6 k
8 ?  w* F9 F2 B" Q) ^( n3 b
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
% L9 s+ X/ I. f: s) q% T
  G8 U/ h/ |7 j5 _# j0 [6 Kเจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
8 S& @  b* ^* @3 ]! t
1 w/ o+ R' {/ K3 o% ^  G% ~ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
- o- A9 x; V7 H! E& h
: ^) u9 s) z) |. I# \เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ; n9 u  f( }7 B/ W% u

4 o  u" N9 r' y7 ^9 Bกลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
6 h" Q  t8 _( H2 z7 I
9 P& ^  d, B2 w4 E/ _0 vจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง0 w8 `9 i, r) e

  t# f: W  K! e! v( ^โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
6 n6 l0 f# W9 Z  r% `6 M" z! x  _. O( y
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา% r$ ~1 z: E. d0 h

- u+ B) ]$ D3 S5 t0 T2 { การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
7 I; t& a- V! r: u4 C3 F/ @8 u1 l
6 \8 Y* r# c  p# U! K4 D$ cเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ : G  I; o/ P1 E5 v3 L- E7 r

3 E6 l7 W/ N, s# U* ~( M; Vแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี3 N. d' e0 h: n

, i9 Z! ]! Y  n) {; l" }& Y7 lขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
7 u, \; f! [: g" ?2 N% @8 v# x! a
6 [" a6 k, }' E; o+ O9 L, l6 v
. C" O3 n4 P; B; G
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย3 y) L( m% W4 {8 |1 R" C; D0 q4 C
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่9 T' U/ M/ l. x5 s2 c9 k$ ^

- L* q' Q- b: Y. n- ]ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
; c* ^/ ]  g/ U$ U7 C6 d* i0 w
  ~, u6 u9 d; }* D" \จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้6 K8 {6 v) T2 B' _! e1 k% |2 m

# O8 O& g* M+ a) b! Rเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
( c  p0 k3 f+ I
* d, ]& `/ k0 Oในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด% v- S% D0 d9 C

3 C2 T1 H. v$ a5 Z$ ~4 R2 oมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
: Z/ @7 b3 m3 m, v* E& w* o& e. c๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ% W! {5 _3 Y. X! N

+ d% C  x  K, K; gจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
. u. O( d8 J1 f; p: O! b; [4 B
% F6 h6 H3 b; aประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
+ _  ]: N: u  E& N% q9 z8 _  N) U# P( ]/ m! T
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น) F4 ~/ I; E2 x  t5 h/ l# \

8 X4 {% ^7 W( y  A9 q8 Aอธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔& W  S" i. G$ p* P

& D" g" ^. o" A0 n& L6 d
' _6 H. m# E9 |3 n* o
3 [" U' z. o9 V/ o% ~5 u/ gหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
: T9 E+ G& F7 H& ~, W7 H7 @6 `หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย & A. ^/ M: l  a8 k% N
4 p% X. K$ L# a7 O
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้# ?6 X( N; `9 y4 p' z8 j, ~

2 U- f( p" \6 [# v7 r/ Zหลักการ ๓
. N9 T( |: f( O' R9 B! W: O9 @๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น$ i: [" }- i6 V) \5 Q; x* D  A
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
  d' ]2 p! Z1 W8 K5 L0 }2 \ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
' t+ @/ W/ P- p# ?6 F! Gความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม, ?8 c$ C5 G! V, B
7 a4 m8 Q6 [5 P2 \- R
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
4 i# F& `( a8 C' B7 _( t. t, Z* a3 D
) N( G' f% u5 \; q* l. q' Z; Iความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม% Z9 i5 E2 M" z1 w2 B. s# M
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
& P$ w9 L: U. f4 D' Iการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
% `6 M4 R' J( K+ v1 J) ^+ z# ~# n* \1 G" b! |$ h& H% y4 m
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่. a/ e  ~& j1 ~4 b. z% y

& Q3 C; ]1 p: N7 @/ Y; a4 n! R; ]๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)% B9 @4 A& r, v
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
4 l. d/ }* ?# F# _/ {* z& E๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
8 i! z$ J8 L9 E: e8 j๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
' H2 M4 p( ]4 z, p๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
& w: e4 x* d, @. {- s! |8 W+ k) `( V) R7 V1 J* N7 S$ \/ \- [, y
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง. w) s1 L1 R7 M9 K! K

4 J8 n9 [+ h  _" }อุดมการณ์ ๔
- x' v- c& c: {; C๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
* s0 g  O! _1 ]2 F. W# R) L๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น" j8 b2 X# Y! p( g
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ5 x9 l) p/ N! w" O
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
5 @" V2 ~: [; u  G  ]2 @% M
( E" `* ~& J, D9 qวิธีการ ๖' X! n2 Z7 h# C; y+ r/ z
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
$ f5 n- T+ _1 X3 x, f8 I' o; `๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
8 W8 R  d1 U+ f( C2 H. \: Y* e๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
6 E4 c) |! l: p- P+ r; R๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ3 M8 B$ v( O% Y9 f1 C6 O! y
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม0 r; b& t& }# C6 c0 d
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ$ u# Q/ Y4 H. S/ D2 N- V+ w3 ]7 r
ภาพที่ดี& {. p+ Z$ L) r5 O& ^: q/ c

/ a: r2 m7 P$ @! B& a; cขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
$ `9 d0 {7 C( H& J* G7 _- c* ?$ o" }8 P
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/