วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
$ H9 t% d0 y1 {( h  U+ u/ [. l/ t4 I8 j
6 ]! A- M) k8 h( a9 I, Y  P

9 g  t, m* e8 K; O0 F6 hความหมายวันมาฆบูชา
" w2 ?: l0 {5 c' ?5 M, p" ^7 Vวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
' E$ c7 Q3 t2 @7 z, ]" _+ _
/ t8 z8 c3 Z: v" }$ Sความสำคัญวันมาฆบูชา7 J$ _/ g# e8 j+ V" C: o, M
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
) \6 [8 w1 [4 r& F" n9 W, j( H$ L, y# {) Y& |
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
; I6 m% h. c/ V& a8 f; `# ?6 d3 ?0 \) g9 }1 U
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส* F* I3 N+ M% C
8 Y+ ?/ p' }: Z2 F! {
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
1 Q3 s& Q% A) c6 F๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
0 J& j; i" e, [/ R4 o7 ~0 m  K7 h
1 X  v4 z- l/ |6 R$ y" {/ p๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
* M+ U/ h, {# x# t& o" y% f) R
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ1 d* I5 ]7 z" P* H) R+ K6 M
' K! i4 G( r% o+ P1 h
"จาตุร" แปลว่า ๔ & F5 I" A$ n( V! i
"องค์" แปลว่า ส่วน
5 z9 g5 \2 s9 e+ N& {8 `/ J& B"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม 9 h8 n+ ]0 D6 @7 _/ S
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
3 {0 t! j) N9 }4 w5 x3 c( |, B
" _1 b7 A+ a5 u' a; O+ v7 v: P2 J1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย6 V3 h) l2 |- }' W
* J. F, D1 F' Z% t* M) a3 K5 B' t
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น% F/ i# Z+ B# H
, n$ a- @5 X# q. p4 Y& r
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
  l- d& y. o7 N5 a% X) m8 I+ V+ l- U5 D2 r- d$ u/ l$ v3 r  C- d
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
! E0 i0 G" H: T0 z7 _* c& Z( }- d9 t- H& X0 P* F, U
ประวัติวันมาฆบูชา5 c3 j; {, a$ `

  |; _, m" S0 d- R$ Qมูลเหตุ% _9 K+ W5 }- ]
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ - O& L- S0 R+ A& F5 }- V% c

0 i( s1 B7 w$ y$ r# g0 J- @5 Y6 vเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
% m! u( }3 B: b# V. l
+ A9 d0 x' n& C' L' o* D2 xพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก9 G% K% t5 E# V8 f
/ F6 o0 s6 [5 H) w% ~" D
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย' I, }9 q1 s+ k: |

" j: z7 f  A5 _# y4 d8 Fมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว1 H$ h( ]9 x1 k9 u' T' M/ h

5 r( }/ b* {! }2 a' bกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน$ b, \3 U. o2 O; ^) t! M) z7 Q0 j

, N# n; `& E' \- @# N
& `/ y2 Y) Y3 W3 z3 I+ }8 l2 g# A# k) ?; |) `) v
โอวาทปาฏิโมกข์ 4 ^- q" [4 O% G9 z. `
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
& p' p+ c( ]- [
+ w. N6 J5 M( R2 Bกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
8 P' `( S7 w  s6 c0 ^  s; O4 k4 G
0 N$ z3 L# Y: e1 y7 ?7 Sสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา% r+ R* x( W- [4 g
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
3 u  \8 i% E. ^4 @- R" A2 pขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
" y5 r# h( g6 }6 a. @  Oนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา; O- y9 }8 v4 t, j6 L" T
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
6 \# H% ^, Y0 s( b: Sสมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ& ?) }: J' T- S' h
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
& w- J3 X; ?* q1 i- r. cมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ. q, }" n) |3 m. T, ]9 {& G3 L
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ6 F, K% o1 K5 N

+ g, M4 D3 @% iแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน9 R5 h9 C5 D  h; U( m! D
' U% a7 H5 ]: I  b  i
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
; W& Q5 A4 k& Q
4 Y8 z; N1 Y6 W* ]- w6 I( w& Vหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส+ G# N8 P7 v' {7 E" q" ?- z

* t6 K0 P1 U, R8 L' D- @สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
+ B5 X8 U  F3 f# c
; p+ Q8 r6 u9 L" iพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
* B1 p! A/ P7 b1 y$ A" e( ^) B  D5 S# X
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
2 u' m  T5 M9 e# M/ |- M+ K; F4 |$ {  l9 b" \
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
) B$ V/ E0 O( K2 ?3 V$ J" u6 @8 ?
+ ~4 \# F& g- G  D- k0 ]; kวัดเวฬุวันมหาวิหาร. d8 ^! P3 T% G* P0 i
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
  e: L3 {5 \* _& k# N' I+ {7 C( g0 Y6 I) Q9 i) N7 |* S
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
/ [) h; b$ j: D1 L; J3 C
& ]! O) U/ [" h4 `; k8 y9 |8 R/ t" I. J4 H
  ]  V. N, X' ^/ V
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล5 r7 V) @0 U; e& Z
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่: H  Q! A2 d- S4 P% _
: `: ^) U6 o! u
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น3 u1 r0 w9 R: x2 B
- i) r5 L5 [+ [2 V  A
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
% Z. D$ C$ I! w6 C4 Y8 |7 Q8 Z3 V! n
! n+ R  b# ]5 {2 H) G/ o) Yวันมาฆบูชา8 J3 S: ]0 V) i% A1 b

: V* {' _- q6 P% u9 _วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
' {' x% }* i6 zหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม1 n, l7 W0 x( H' T/ P% W

0 w# U+ C) M( V0 {ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี4 A  L% R/ Z4 ?' i
5 O8 ^& h4 n, z) o! K) _
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
5 v7 n' T; v* g$ h5 r& k1 A2 q/ d$ _/ w) A
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
  Q* L" [- m; o5 D9 ~; L2 A8 }, v/ l2 V. J3 v& L3 `9 w
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
) }9 {! H( x4 k& M& g8 f" a  _( k1 F3 r! \' {' P% t2 B& f" W, s- Q
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่0 t( V* o7 I1 g4 k+ }) |& M

8 d3 P' \, c5 p/ D/ N1 u: Uในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด% N) e! W, [  {

! B7 d; C5 u* Fแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี% y# A  O9 X0 F
% I; E/ Z7 B/ d! o2 v5 \" @$ ^
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก# y) J$ H% O* x- u3 j

# F- Y5 x' C4 t) f. fโบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
2 a6 Z9 k2 M+ p3 _. k3 N% r0 P- B% R, n
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน( Z8 c3 R9 c6 k- s$ d0 [
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
7 f3 j! n* u7 k1 A, t( @
6 O- {! @2 X* a! c2 \9 }ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก " v; t9 {! D# ^4 X
& G2 U% a, a; I1 p3 \* m" k8 K
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
: s4 f1 ^; B: D; Q: J
+ h) w( F6 m9 K& ?จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)+ N. n4 \# U3 n. ~, d: [) M
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง6 m8 c  P( Z, L
. D5 D5 N( K8 v1 N( v
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
6 i+ L. Y+ C" C) G5 B5 F& D6 z% j) o! L0 U" O3 u0 h
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
1 n8 _4 V( T5 S& I( t$ r, C7 Y/ S/ \, H! G. Z  {% }
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
) S$ }3 V0 {* v* I8 s) K# Z: ~
6 Y4 X3 L# T) c, Hเกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ9 N% P2 Q  s; S9 J

' ]' R9 o. U' S4 E6 [กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
" M3 l6 i* o" G3 K1 `- i% Z1 R& ^: e; i% T
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง" N' E/ ?. t0 b9 z% k0 Z* I
) q6 k  w9 M7 s. B- Z$ a: u
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)$ F" p% w! X. p( [' ?

' G0 ^$ q( V' S1 t9 \' t$ ?5 W7 ~กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
8 T! v6 ]; U* x# `# N3 x) W7 e% C7 H
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี/ S1 `0 b( F( m" {& S

( A+ l7 V( @4 y8 c/ `. }" V4 ]0 n( U- oเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ 6 x) O% X8 l$ E6 a1 N

& b2 ]0 k* K6 z* U' ~# `: Q7 bแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี; e6 C$ W# h1 i& O- h1 g: P
3 `. L* }; U4 A
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
0 J+ Z9 @& [$ ^  A
2 ?3 ]2 B2 p2 t; b% R+ e
3 L( w7 o! h* ?5 [8 ]$ B* s& I; Y% W: |0 B/ R  d9 N
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย+ A0 X4 ~" Z0 k: b6 }; E- s2 E5 H1 {
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่0 C! L: }4 n- i6 e7 k5 p( m

% M3 r, o' u, u( ?* H3 Qได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
) a( B0 P. r" a. t
  V1 N0 E, [* eจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้) H3 `! x; u, }% v/ F& Y

9 T9 L! e% G0 t9 e) o+ R# L: U2 j0 fเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
( ~8 {5 ^8 K8 u2 m; r8 x; S  U- x8 {/ u$ |% H: e
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด  x4 P' P0 _# a: v

, B! R9 \7 r! A* H$ W4 aมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์: J+ F2 ^! _0 z4 [: w
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
3 I6 [: |1 T# V5 }) H
# k" a7 G0 A: x% Y" ?: k; ~จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
. q& B* n9 m5 C+ ?& ^. B
; U' A! m# E0 xประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี5 L5 j4 X0 a! Z

2 W* q5 h! a1 a' O$ ?ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
  S1 P+ h! g4 |' L# K) {$ r! i( J7 u$ ?$ m  g
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
5 o2 s5 Q! h& C6 c- R7 l+ \+ I* x4 F& e. }$ F6 T6 S3 v

/ n- c$ t" W! s- a4 R
, J. j4 h' w: {; i. d- g1 fหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ0 K; \( D! c6 K
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย * X+ x) h' N, n9 z9 A2 R% g, {
6 }- C% |0 \5 {: W5 m
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
# J$ K( E" h) c+ q/ m' u7 k/ L0 T: W# a
หลักการ ๓
6 d( [3 t6 d* d1 e) k๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
3 k3 X; I; z$ u- k* a5 Kความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม: K$ O  w; G! u0 v% K( C0 r2 @( h
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
, r5 H6 O1 I% b! y9 Zความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม9 U; Y4 z2 t! D( V+ t
. W# k3 M- I; ]: l( l& @& o
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
* I; |1 [9 T& q1 B5 h) n' T; q, r# r( x* l- J% |
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม1 b+ c( V( l) x8 n' k- c
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
5 Z0 X: B! d$ ~3 r. v( z. Yการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว7 Y7 J" ]% L3 s: }% U7 z
3 x+ T6 J* a7 n
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
. E$ j, k, q  b6 N8 p- K/ {  Y% [  E# e
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
0 C( K2 X$ @" _: x( d: w1 V๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)! }6 A+ K, ^. z4 J. s% r9 I" n
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
- A- E  N' |: C, @4 \4 n๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ- _5 a3 H" A$ |9 o" F8 n
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
5 p2 P- B9 J( @% g& E  l4 ^& @& S2 ^- l- ^( n
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
2 ]$ C8 a. r/ F" o" P
  \8 L6 U! v; nอุดมการณ์ ๔. x- R# K# S$ _* Z
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
0 ?# z1 s+ X  f& J6 M๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
1 k9 U# P/ P1 C: K9 k( n% I1 C; J๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
+ O2 m: z& A1 Y7 D9 y6 C' o+ ]๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘7 w) O* @. l. v6 `% j

: n% `% b, c$ U3 Nวิธีการ ๖
: O  g& K* }1 ^๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร' k8 I" X$ C. T& k- ]
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
! F* U+ ^: ~. h4 |$ G๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม- |& X, {5 x6 e: i; R. W
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
1 q9 L4 z7 J: S' x) d9 X  J$ L3 C2 V๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม+ E* Y# G! k. Y* a+ p
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ5 `+ q, U5 [( P! i
ภาพที่ดี
2 ]( s7 y- B- c/ F  O: S; K5 i/ m' p1 D; c. |" b) O1 n; w
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
, o( R+ }! c" e: [* r5 [, {, P3 t/ T+ I8 W) ?: E1 N; k- {
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/