วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา& i; d1 C) \( t; T2 X) d" X9 P& X

# Y, K# a+ |0 F* P5 c; m- S
% P# j8 x* r* V# A: ^
; w1 t1 V% n/ Y# y/ o: ]1 eความหมายวันมาฆบูชา  Z' B% {/ G, Y) B' }/ e7 y
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์( H( [+ Y" d& L8 @
! B! J" Q: D/ y) Q- E) \* f" W$ V: m
ความสำคัญวันมาฆบูชา% C. _- P0 R/ j3 U! h$ y
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์0 k1 a0 X) E" r: Y
' L, t3 O% S* E5 I
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
2 G( F5 d$ w+ q3 _2 o
1 Q* m2 }: D7 `ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส4 d3 O. T" U% y1 ~' s2 _. B

2 n1 ^  P0 y9 Vประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
2 y8 w. x% {$ z( v4 o๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
; a+ g1 o" M" Q# p+ @+ j8 n) E  B* _, D  E' h
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต4 E2 d- a( ^: t. @
/ m! J1 g7 O5 u
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ3 `/ ]; B0 f5 t- a6 X
8 j6 k) w: R% X1 `& e: J' r
"จาตุร" แปลว่า ๔
( q. R" T; P$ L"องค์" แปลว่า ส่วน
! k: u7 Y% L4 j4 M"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
$ q3 J, K4 v- E7 A  ?$ }. w2 l4 pฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ0 C+ \0 K; v( ^7 g
9 W1 L1 t7 k; s) ^) r( F$ x- z
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
3 {7 o  |* H4 v9 v
$ K/ K, ~  S6 D; K: t2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
7 ?: i& C9 a3 R% I1 g! L# w* B# ~
1 ~0 F) z' l% e7 Q) ]9 g3 W( u, C3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
) j3 W' X* w5 w6 \. r& \- L. {* H) ]; f
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ8 ]# u! }6 c4 f& s, m# X% C' F

* U# Y, B2 z# r# Y7 Y. gประวัติวันมาฆบูชา
  k" Q+ [- F0 s& g( f, R2 @. F- A$ w) t  y% i+ G
มูลเหตุ! X$ M5 W1 l: Z: p, y
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
4 W& s  d1 R! X4 U/ k+ T' o4 u* V2 U8 R' D7 t4 a; B8 ?4 ?$ c
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
  p1 i& ?: p8 S( S% p1 U: d7 O9 V: |& b+ j, o
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
3 z# h* d7 A6 f8 ~: N. \' P" t7 z9 M! Y# Q" x; I5 j8 q& F
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
' D- U! w" d) M8 I; w8 u$ t; Y: i0 a! d! Z4 ?2 h# o. m$ k1 O4 ^
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
3 u" \* C# L( ~' c3 p) s8 l
  O' P( }& s3 _6 Y" {# B& N) s' I( lกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
; w* T4 [# j7 n- Y! w1 e8 y/ ~1 z( Q" }  H
5 y. a( e9 x. e6 [; c' e
. ~+ R# a: D$ X& P; s0 L
โอวาทปาฏิโมกข์
9 ]$ T: Z! E3 G0 T9 K8 wหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
8 ]  e: c/ L7 v
/ d. K( I  F# u' z# ]; Lกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)% `, d* Y  {& ]

. w8 A1 k! _: ~$ a% yสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
( V& Z1 _! V0 ]6 K* Yสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ" D* i+ g) a, h0 Y& S; f
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
! P9 o. ~# I1 |9 i' ]3 t1 }นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
, Z' H5 B$ d0 \6 ~4 Eน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี: X: k) M+ }" a
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ1 @+ V4 \; S( m. _3 O8 R9 X
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
; N& |7 g' x' Q! C7 I  v; Lมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
+ N: p$ ?4 t) X7 Z6 Aอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
& L  ~! x: D, E  i# P/ _
% G0 P4 j; K6 b0 kแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
$ R* K+ s/ o7 T
4 V/ M  A, g) h7 j; Q" ]. Sอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง! x) W" B( i* ^( A% t
3 D% l  b+ L& `( h. q/ d7 v, K; e
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
' \0 [2 U6 g; L, N1 H# y
$ X  ?7 `8 V/ J2 vสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
0 r2 S$ \, k/ I, ?9 i1 T
& ]9 z/ O2 [7 E5 hพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด; M& i6 N& }9 ]* N8 p- C+ @' I/ @
/ ~+ q2 ?$ @* M  _1 ~3 V: q
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
* o5 h* i5 S" ?! v+ Q. `/ H# b1 p* E: J4 ]( A
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน0 I! i2 V0 L! }  `1 ]' K6 K5 b
7 N/ p8 y2 _$ ^+ E% f5 z
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
. q2 x" F- L( V6 C) |; `3 a"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
' h, ^& f% m8 t: P
8 ?9 x2 J1 C0 eพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
. D4 B2 y& C# a1 w3 L8 t! a
- e' V& W6 T$ K9 a& b1 i$ c2 l7 y# ]/ Z  [  y1 u

3 l# r7 x+ O( z  B0 xวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
9 r; z/ L- o" c, P! G1 v2 N( l. r2 Oเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
* }) o  P' `/ l8 o* e# `& H, p9 P5 b3 U1 J0 e  K2 {
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น! s$ _' D7 ^! G7 n2 f

) c8 K' a7 N9 p4 f& Qพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
+ D2 e$ ]1 K7 C- A
. x5 p% h6 \3 n2 Hวันมาฆบูชา
! X9 |4 X5 e" b' [6 Q
4 a/ e0 b% o9 u0 \) U# Jวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน; Y: @3 v4 Y) L# T7 w
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม4 O+ P( Y* u7 o
2 ]8 v$ O2 X$ F- ]1 H# G: N$ A( b2 `
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
' m/ \# |- ^6 g0 W0 a* I' Q5 B$ i4 n
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
7 }8 {3 j6 |- J. F7 o
9 @8 O5 j' f6 qเวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
) a4 E, `5 L5 q& {7 p  W, G2 l6 e3 \1 [4 H, r5 V( k/ e2 J' Z
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา7 L' O5 D9 R9 U4 e7 k

, s' T) ?3 m1 ?, X8 v8 Oโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
$ W/ `$ E7 U1 A% r( r. E& f! x' ]% l, h3 y/ [  b
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด% q: w& S" A$ T# N
, Q4 e) e- J1 U9 C1 B' o
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
! d, R0 B+ V! w8 B) U' c
" q5 W* i+ {  H+ |กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก0 v3 A4 v2 i: v& A
+ G- J1 j/ i. A$ g- U
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
  G6 ~4 O! g0 I0 X, Y
, m3 g! g% a- A: `# Aจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
( ]  ~* e* [* qปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
2 ]9 F1 c2 W# D. \  x1 J3 ]1 i* U3 x
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก ) D: Z' J3 M5 K* O+ e

- C" A) v. r4 K! g/ ^7 z$ Lๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)" H9 n! I- d; ~8 \( e7 `

6 x' _! T. K" xจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)% j* N: r4 b5 L, _+ z2 Z
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง* o/ F# Y, v) Q" d: D$ t. _  i

" S0 G; d8 P2 uจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ( x. ^5 Q; W  ^3 _8 K- ~0 }. @
3 S+ L0 ~' w: Q, h
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด  v" G  F( @1 n9 Y. S& Z& w; ~
/ s& |+ [3 `6 M) U6 I* C1 C& b; o* ^
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ3 D% S; \1 f1 Y# E2 O

: U) X' c% R8 W- D1 ^3 P0 ^8 [เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
) K7 L; p. N8 }! o$ ?; g& q3 O9 S) N0 \
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
4 w  x: B  S9 B+ M& P, h% _' S8 s1 V
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
" o7 }* a: r' Y0 Y. g
: H: d( c+ a* R! kโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)5 I; U: r6 i$ B, L8 J

, d# `  H9 N6 d) Z1 I; vกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา6 \9 ^1 b3 n9 b# d( x+ ^5 }6 c

% `! [; l# j! V' l( y  U การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
1 m( C( |* e/ z7 i# M- z. }, v) A9 C7 M$ c% i
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
' e$ K, f# m; s9 r
8 u& X5 a2 r# _+ X4 T1 Mแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
# N& L2 d) {6 l8 [' b  Z5 ]. c4 x- l- L7 S* {( _
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย& A0 d1 {7 O- `( {2 M
+ Q  \: \2 x8 w* ]- `+ h2 D
( K' M9 F. u6 U2 a6 ?

& T1 c/ q% K! ?+ q0 qการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
- W( \+ t% E; o. i: tพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
6 `2 S( B6 [+ R. H$ G& J6 x* Q6 E  V: U$ B, f! l- ~+ Q
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า) S4 e- t2 e, \0 N

& `# z' |& t2 _' `# C9 X% A. Dจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้) ]/ F; F( \+ T  x9 Y. W" u& F
3 X6 I: A0 i' @, K0 `+ ^
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
4 h" p; u; [) \, s2 a1 P$ {3 L/ W0 H& L; m3 D+ r0 d( |( _- l
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
; u# B7 Z/ ^4 d& s' u0 p( H% B/ N
5 x: N3 b& _8 v9 ?, gมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์5 u5 Q, k  h& m3 ?' E
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
' h. P( g8 T2 q" [; r$ n6 r1 Q! ?- Z. t$ F( @+ {, B
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ% |" [. j% L" b6 E5 T# h

) P9 ~9 d. d" Tประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี$ \9 X, C. z* @* a- x* @- I& E

) T$ N" I4 u9 B1 K8 }ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
+ x) o( ?7 v$ {5 c1 J" [, }0 [% t3 k: i
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔8 }$ X1 g+ k  k( X+ `2 T9 T

: w7 z$ g# X  y% [) J+ Y' @& O7 Y( n( n% }) B

' N. r/ R9 T3 i* a5 X: S7 }' Zหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ+ ?0 ?3 @0 E9 V* k$ z
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย 1 x  `( U9 g! ]; g

) P( H8 K8 k  v; z9 V/ z) P1 z$ sหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้; V# {$ ^) W& m
! y3 w& p/ b* z( R( x( R1 ]3 m
หลักการ ๓
& v& E! I& [* w. ~' _๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น# d" z0 y% S- G6 ]3 ~
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
" ~# ^7 V5 w6 k% R( ?& i; Jความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
& q# a7 q' h& y5 `/ Sความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม5 O2 {& F% w; @
" Y( k) H1 c. p7 o5 b6 U' e* S
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ" o* c% u: E& z2 H$ z( a
: U; ?1 S! k3 g# H4 x/ Y: |6 w
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
$ R  G0 Q* R" z+ R/ A/ f/ Nการทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ6 A2 W2 z0 g, W( h' D, G
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว5 l; t( B+ Y5 R  f# |

+ N4 [! |/ {# h1 k! S5 u2 K$ q1 l๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
* V7 O6 }7 b  n8 f8 l+ S# J" d9 g+ W8 t9 U% M) Q5 `3 a
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)6 R. H6 m5 l; N: @9 b  p& C' n- L
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
; Q1 F' t! w' y2 |๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
" \" f7 w9 m- r6 ^6 c: g. m๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
+ \0 I$ x) `- q: K% H4 x: m5 Z๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล # }7 n3 }/ f" c* q

  z  z7 u' m9 b& Vอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง! Q8 ~8 w" C$ i9 n

$ x2 m* \( R6 T: J6 B  m% cอุดมการณ์ ๔% _. E0 X& l; ~0 j  h
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
. c) R6 S/ M4 P# s. a& M๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
7 ~+ q: k+ x) t๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
! |2 ]9 Q4 A: g: }2 P& B' \8 y๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘  O" C; w  N5 L* Y2 Y0 E
( S  i% m# A9 c- o# ^& O# D
วิธีการ ๖: T9 W  T, K) h2 O- b8 E  q
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
6 L# B* S8 H6 x  I/ o๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
8 v8 B0 g6 z% h" D/ L/ V" L: F๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม5 [9 A! M! h9 f8 d5 F
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
0 {6 @# L8 d+ g8 `๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม; @) @  F# I+ K& s& e
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
' f$ K; S4 F% y$ Q- I0 \6 O7 jภาพที่ดี5 R0 h! a4 n2 `/ L# a1 l
# X- \4 W0 ]% D1 {
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php" z2 f' {8 e6 m* U# s6 g

3 ~& ?7 j! F' g' J& Zที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/