วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา3 X. e% G8 O" {# Q: v

2 ]  ?4 ^& I2 Z- E/ R
" N, P3 p! h' Y* f/ O
" |3 c$ [( O" {7 yความหมายวันมาฆบูชา9 q; d! Y! o0 a) F# n6 ?6 v
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
) a2 w) t+ e# h% a$ [/ V7 v% l1 q8 o& v# k' G8 H' H2 K2 i$ p5 D
ความสำคัญวันมาฆบูชา
3 h5 Q0 ]6 |- U: Fวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์3 J3 k( w+ N* ^, s5 u+ M) G
/ ?+ C6 N. e) o
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
2 U+ `; {# u; e( `% x4 [
+ w2 y  [% L, `$ Q7 f+ L& L" pความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส' t5 J' }. Z; x0 c) I
! g" I) Z. z! U% |8 F# r. w
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา3 V3 w6 j0 P, @" F
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน 9 m. v- w: |% n: ^( J

8 x6 z* x9 B$ i, Q5 h: k๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต3 K% t; ^+ d1 g( N7 ^- j
* a$ S: M4 M! b4 X/ |
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ5 Y1 o' ?) n2 L8 [% h& B, E
/ {2 B) `- X, Y# v8 q
"จาตุร" แปลว่า ๔
& t# \" ~+ |) I; w/ L) a4 L"องค์" แปลว่า ส่วน
+ b( o# j/ o& \( k5 D# c& u+ m"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม 6 q' c$ Y, \3 X& v* Q- i9 k
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ. F; o  @  N$ g8 w, `: n

5 `! k3 g6 L; {, K4 \0 {1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
% p  s3 H- \6 f# w8 v  ~2 W) d  _5 d- m8 c2 v# p
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น& e8 A4 y) g1 {3 S; J4 J
) d8 S: y2 R4 |0 a
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
' S+ c- C" w+ Q# @2 {* Z( u( @, a& X' Z# E/ [( I
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
; j# c6 J  J2 d, v4 ?- y' S% ~3 Z# W7 b( \- p
ประวัติวันมาฆบูชา, N) Q% k4 j: t4 X  r
2 D5 J! P2 V+ c' p5 |
มูลเหตุ
! P9 c# A7 u( ^" W5 Sหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
9 G2 x. p" P' L
+ d: z9 M# }6 m0 Jเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา8 a0 \7 j6 H, O

. y% ?# ~8 o  x( |! Xพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
4 j7 O' U1 i: S, {8 _2 T/ P, b* o2 C& w) ~2 J' F
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย* {5 o) D  Y- s  C( t: F  o
* Q% i+ F$ F3 d+ x9 g# t; q$ `0 z
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว* d* ?' J/ _9 M* W: w' o
' a, `! C' J. D7 _) y+ H4 V
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
2 s0 e- E3 K8 v! ^/ m; X+ p" {$ H# W/ P& Z/ z3 P; K, I& u

" K5 z& W2 s% ~8 O. I6 W$ V
4 Y( [" X" E$ Xโอวาทปาฏิโมกข์
+ s: {( P7 g# {! \หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
+ v+ d" R$ w+ A( v8 C/ e1 C1 _! H3 C* c+ g  Q
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
: w; i8 `- r1 J) q7 J9 K* b# ]1 d8 t3 o# {; D
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา" I/ b7 T! c1 u+ I# B1 e8 a
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
. y8 m7 [: i/ M# J$ f( Vขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา0 X0 p' ?. r) V/ V
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
7 e' \6 G8 A- s8 O. kน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี) t0 f; `  L. \) l; [& W4 p0 a8 e
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
, E' n. c4 R( q+ ~6 C  kอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
. U. x4 g: j6 J; `มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
( @( R0 k; l% V$ }% L5 Z! l2 \. Wอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
' [7 x% F9 p7 R+ r5 Z5 b
2 h- B4 U' D# U& y! R; N2 J7 tแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน/ l* i+ W. ]" T+ R, K3 P

" m: l" S7 X' v1 J4 F: eอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง7 m8 R# a: I3 a# i; ?% B
: A/ d4 x# d' r9 w' |  s- [% k+ J
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
; e8 ^( t$ {6 v& \( A. i
/ ~% Q7 I6 b; c& j6 p0 qสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
1 ~7 q7 |  x% I# `( B
9 E% j  m% m5 ?% p, |7 O9 C& [3 q" Dพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด, V9 M+ j. {. F0 S; ^

5 Z8 a( F9 J0 g- g0 n/ Pภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
9 w% y  P3 o9 ], d" f! m* s7 R; n1 _
/ K% k5 u5 E5 S6 P2 x; f. B( q8 Wโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
# a5 s' Q! W6 ]& W" w/ L0 T2 W
วัดเวฬุวันมหาวิหาร) p' ]# l3 _  U! E
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ3 n2 J, N$ D3 S( v
  v) x' n) N/ {$ N7 N
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
. p% y3 X- a$ O6 s: }. y8 u8 x5 l7 _6 g# {8 H4 ]8 X

+ A" M) I: R  z5 {% h; W, P6 S( C( B
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล! O' H6 y' {+ P2 S
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
$ r, O4 ]5 W! A6 j
$ M0 S& B6 c% a& Q+ T1 c1 _สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น/ U& ^2 V/ r+ U& A' L
  z+ O$ E  S2 ?7 h
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน) Z4 q- W3 x9 ?( s4 [  C! E$ W
& X* l5 Y9 W+ ?2 r
วันมาฆบูชา
. |9 M7 {% \' y% E5 I4 Q/ J" ]6 z) U% v' m! ]0 q! d& R
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน, ?( g/ b( q8 E# B$ ]7 U3 P
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม9 b7 `. f  w* D5 C* {6 B/ G
2 c2 u6 J, I, ]- c* r
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี/ U* K& k/ p6 h  {" w1 z' r
. Y5 \( f1 o" e) z# x* Z5 F1 _1 C
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
  a4 T: C6 {. d8 q5 X. f9 E
) e! e8 L1 o  G' ^( D# Dเวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค : X9 Z! u- n" [9 c" x% X
0 X) I! H( I2 K1 Y! b7 {
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
% n' y2 e3 D1 W4 p
9 R) M' D$ E! `% F" O2 q* Aโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
1 y0 E) T7 u# x- x  `0 y
7 a* c! S2 g) C7 Zในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด/ k/ O3 o' \6 [( |5 d; {. a# a

) q: q, W* C& H- Gแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี# T% ]# ~& O& L

0 d: h9 v+ b7 b$ @กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก3 t1 i8 f3 P' [/ o; c/ I- {
. h7 k( T: H% r5 A; B) }3 k# p# ^
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)! L! o3 S! k2 y( j! W0 {8 Y
# d, _, \. z' Y) |( w* W+ T2 i7 n
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
9 H% h- V/ s* a7 m7 n4 {6 @. Rปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม7 W- }9 A5 G- L& }0 _
1 F8 C4 ^1 G- Z; q
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
9 B) g) C  ^8 W: W
8 I$ r8 |" B9 |, ?9 A4 a* Q" Pๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)( s' M+ M' v! O& e

% ?3 ]9 i* ]" ^3 i# J4 \จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)* G) v: e* l# Z- {- H6 d8 r
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง7 N+ Q( a9 m6 H3 K$ [9 a& ?* _
# w  G/ h0 K: H# Z
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ: E2 e- X0 J3 b8 K' w0 e( t; u
2 G6 [: _" X8 _) S. ~" ~8 f/ t
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด3 s( f& t* u4 j8 h* D
- {7 \* x5 y  E# w/ Q# `
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ$ E$ }8 _5 w1 D1 D9 ~
& o( m5 A: _( {: q6 |7 j/ _: T& A' ]
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
. N8 L: u  ]+ p! l8 p. G$ G* Z& ?& k' _$ n$ h* \
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
" _* x( w" X3 g
  b! f1 v' L. L4 K* P' fจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
5 G4 V3 ~2 T! D& s! R
5 @; n$ L0 a" D% D8 Z( fโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
% q* `9 ~2 D1 k. o5 H" \# v" p' F3 _4 t, j, B
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา6 C' `$ E0 `8 w" L& c

- o/ P: t. R5 l การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี" y( r# ~) E. ?' K
; o1 K. H5 C1 f# j
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ 9 R6 A! G) D7 |1 J

: \+ g! F1 k+ [3 o$ H* m8 e" c( q; F4 r# Bแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี8 N  m: e! y/ ^, u4 w8 E

; L& a7 E' H) C& @9 L7 z8 |9 fขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
. Y+ H/ [. p: e6 t8 @  e% x7 E! I9 V$ d, _

' D4 ~4 `; H  _( v; h& C
& n2 {7 x# V" l( H1 `3 {& mการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
# U2 c3 X' u- l, R. P  R% a5 oพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
0 T# J) ?7 a1 a: F, s1 W- V. q& P  c+ z" ^/ H
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า; I3 c* k, U8 W  w% M2 V' O

+ ?9 k9 }' Y9 }จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
3 G" N3 E8 _1 X. y4 {
6 c9 I0 y3 k- c1 mเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
! Z* I. S& e2 P, ~$ B- w
* L! J9 x1 E/ P, g# |ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด7 K7 m& z  M5 \+ s8 U# M( z* \# Q, A$ {

6 q0 M" R4 C$ y0 O. j2 ]มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์0 ]" C  Y4 n$ q! l$ N
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
1 A! |. D: V6 K: Q5 R$ K1 F
& [) U1 t$ K( e; r. Pจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
( y0 i6 C* f; m5 @  A* _% R1 b& L; K; N, R
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
5 F! k. S4 i/ S$ ~  ~& ]% @. z; f. K) j/ E7 S2 U2 n2 R* E/ N3 U
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
8 a2 Z$ s* N5 I
3 p3 |( r1 O4 A4 S' |$ Sอธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔. g3 ^5 ~0 G  `( c- B* o
1 {. _6 W6 M3 w( x0 s

+ @7 g9 y  q* ^8 N1 [8 `+ J
) ]& y$ H: \$ lหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
% L5 @' C; n  b. u; zหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
5 K# ]. A/ Q. P& O8 X8 G4 K7 v
! W/ I# ]( q/ k3 Q  Dหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้" {1 i( e0 }/ n# |6 Y) C

4 K8 i* ?3 k, Nหลักการ ๓
" |" k3 r1 O6 J  \6 `๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น- H! e2 [& u/ _" i' }/ f$ m
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม1 G: r, r- T$ K' l3 v
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
! K+ ~' y' \- k  nความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม1 M/ [. B. x! p5 y# {  \

4 g* q8 Q; }3 [๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ) l- G8 \3 F- V3 ]6 Q: D4 M

0 f& u- X! O6 r6 {  E$ q; Rความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
1 T1 T9 h/ t6 I- c* {การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
7 [1 `3 }/ b7 ^  o1 o7 {. eการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
2 b, H) i8 {' B: o! f+ b6 e
1 r' y  X2 j+ o* H* a; @, [๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่- D' G2 L. T6 V/ M$ K7 |
+ T0 V) _0 ?4 a8 X& ?6 T* I
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
( n( r5 I; n# K๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
0 p5 L& O& `8 W0 j8 ^) d* ^๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
5 h+ R1 S- R* ^* z๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ& g; z# C% W! i: w& N8 _2 g
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล / t! d; v# U# d% x8 Z/ m* V
0 t: R$ z) K3 {! [
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
- n) t& {1 R' r' l* y3 f
9 s: _2 O6 K8 y: R; Qอุดมการณ์ ๔% M# l( w. ]* Q8 j" _
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
' o7 U3 ]/ q7 J๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น3 g3 N! F0 E! y% T
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
* F% g" |# P' L3 v9 z๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘: b( j% M: K9 Q
' m7 |# x' }4 {7 d$ Q" Q6 b+ n
วิธีการ ๖
! M( S4 Z8 o3 i- G3 d0 G๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
% Y; m+ l5 b( p. X6 E1 b6 P๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น: l  y' ]6 m. s) z0 u
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม" f3 b" x2 p, x7 h
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ2 y2 n) Z, E0 L7 W: E
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม" Y( }8 s# j: M' K' y: F3 z
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ, p0 l5 B' I: A. K! h
ภาพที่ดี
; Z1 h, r8 K2 d9 O% E& ^. m! P. r8 L1 \. J* S
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
6 {! m% m6 w: N
' U2 i( m6 t- ]# cที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/