วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
9 f# [: Y/ J2 `8 }  b5 z3 D: P" f5 F- X9 ^  O& ?% D$ J3 @. e0 K/ |- b- _

$ C$ W  A) {1 ~- g/ i0 g2 `
% @$ S) N3 Y" T: ^; ?, jความหมายวันมาฆบูชา
5 Q" U+ N0 k3 d! K) S% K0 Z% Bวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
3 {( M4 J$ C+ c% U0 I: s1 ?
2 Z6 L. N% e' J5 F2 }& L4 Aความสำคัญวันมาฆบูชา2 ?' E% {- j7 Q' l' C7 l% e* ^
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
/ P! U: ~! c' @$ g! [! B/ X% i% w8 o& P% I& |* |2 [% @
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
( r" y& F; O, P/ ^9 }2 l/ ?$ @9 h! l7 |
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส& b; [9 Q3 n% l; |+ a3 f
9 @' b8 L8 y% ]5 E
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา" }0 v9 x" `" o
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
/ U& m" ?5 q5 _  N8 J; A4 e. g: O9 w4 k
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต  A/ x" m- R0 z; `1 ~% \
8 W6 K8 Y1 M4 q, ?
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
: \4 I6 V/ y' b9 H  |9 }
4 b3 i' n1 v& k2 A"จาตุร" แปลว่า ๔ 4 X' ?' [2 U% S2 {1 M1 o* j- w0 q
"องค์" แปลว่า ส่วน ! z: j' A; l! k' O$ A
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม   u, e! q$ a2 H! s' @
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
( B% u9 K! a  z& s' l7 I# n& l* W( N6 n
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
/ |! n$ w. w9 C, O0 G8 j7 t( E/ R' ~# k) h
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
; F. s0 X# k' s; V/ t8 c* ~9 S7 A* \, \0 f( r8 y9 ~( r
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์- ?$ r# B$ ?) l1 A0 X( E

7 y" z' a, x- ^; g4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
2 ^. |2 n" _  a0 d6 F/ M% t: g6 k$ ?  ^3 q
ประวัติวันมาฆบูชา
+ Z9 Q3 D7 ?: }# b6 A) z
% B; t% e6 p/ I2 b1 k& d" z5 Z0 ^มูลเหตุ
6 F0 i* r" A+ M( j* mหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
0 N9 N7 Y; m" q# o, l* s7 \, w" ^6 G: ]* P
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา8 Z4 |  V% d5 @* d
! W8 I; e  P# P* V
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
8 r9 c$ G9 ]3 K7 m
0 `$ p7 ^6 u5 ^พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
, P2 }( x3 C& w0 `, o. E) W3 E. K( j& f
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว0 _9 ]% Y3 k& @8 ~0 M) S. d. v

9 `# c2 f. c* q. O* o* Tกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
1 w! y- K, v: ^3 Z) ]9 J$ y% L; V; Z3 f, {1 H. A5 W8 M# \- f
2 t; `" n" u+ `" {) F5 d% _
% q" I  V! u- J0 ?
โอวาทปาฏิโมกข์
( l+ I# b, X3 g+ j2 v8 vหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก7 j% h! e! k6 |1 v. {" n- ?
& x- S& k/ _& l; o) }4 X
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
2 N7 z+ o- `8 L! N' F0 f2 P- R
7 w% S4 M8 p8 l, G1 Rสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา# d0 K- m, {4 ^9 m+ U$ F7 j
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ( E) J; j1 n1 t4 m, i! |* _3 g
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา  V* C  d. D# ~" C
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
' b2 V3 ~' m8 B3 i' j" dน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี4 z4 W  S+ L8 i$ W2 Z
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ2 y  R( W* N8 ~3 v1 z7 c* }2 d
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
4 w7 m8 W8 A2 Sมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
- F- Z* X  |' U" Sอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ/ K1 c1 \& ]/ C7 t: J

. |# K/ }- [  f* rแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน5 Z3 ]# n( t6 t1 l1 E

6 V+ G! l# l1 U2 V5 }; Iอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง% u4 E+ Z1 M& V) c5 }! G

( Y3 w7 _+ J/ ]9 V" ~9 dหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
; s! W) A( S- {" Q/ Z* G7 n
8 e, V/ y9 f! B9 X  Jสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)5 s; c) q0 J, |2 c" q
8 g! y+ {; g9 Z; u/ R& e9 R) D3 z
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด7 U( S, W# g" Z- v0 {8 Q

( d8 F8 d: E9 i9 D4 M9 dภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
' q) V# H& k( C# I; {1 n9 Y* C
& h0 P( a9 c/ u, e" |( V  Bโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
8 s# L- v  G5 `0 p  Q' U6 v6 e2 {
$ U5 J0 b* P: dวัดเวฬุวันมหาวิหาร2 X' `1 s! o, i/ B" N7 f$ y- Q: @
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
- u: ?5 }. W$ a  T2 F8 X/ d# t- E& h  R8 `% i- Q) x4 p1 P
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
) }8 F! |0 @& x( @1 M# Q: Z0 p3 S4 ^
$ o* Q# v2 M5 s3 j

0 L  E; A8 T) ^วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
. L4 [3 r0 q% @2 i) J" L) dเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
* p" j; d1 v0 P5 J, q% H
$ |: ^4 h- I: i- [+ D5 g3 H( I. `สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
2 o3 i7 N) f7 _1 e2 H( [' D5 P' d7 D
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
, Z$ V5 a9 L" d' t- D# s6 E2 G" \$ ]  Y
วันมาฆบูชา5 F, Q! P8 @4 ~

3 H; ]- H8 J6 D7 Sวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
5 f4 X$ L' D2 x; ^1 E: U3 a; Wหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
" j8 X6 h0 K* M/ n$ B" L, n9 w& c: v  `7 q! ^: Y+ i) p
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
) w$ j) J( u. c' X0 d' m3 {1 y: O& X5 i" X# m
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง; L& W- L. U- y7 i' q

: A% H2 Z$ n& `$ U+ aเวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค + s- M  R( Y7 y9 H
" u9 @6 c  ?) b$ l2 L
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา$ _" ^6 n1 F9 |3 }$ D; k, ?1 n4 q
, v2 n9 w+ u6 s. A
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่+ p1 |8 |! t% G) r$ E( Z: {1 F
8 k) x' N8 {+ r4 q+ q! S
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด! R) k0 ?) T* k. V9 B' T4 m3 x

$ P0 ~+ C3 T/ |% f/ jแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
8 K) Z, H1 Z- e, c# W; V3 m" s' f- {( m: A
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
& s' l8 |7 j$ U+ P# I# C0 o& o- K& X* L3 F$ Q7 E
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
" J' c; |6 h6 ?* @7 u, A1 y
3 ]% f2 S$ v% s4 K$ H$ gจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
# B8 Y$ i* C% j3 s* V- lปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
7 E1 @- [# v! g6 \
6 M( L: ~. B. L& {, p- [0 vไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
$ }1 ?- x; O  }% Q# S2 H
4 H/ A( [2 g% H$ B$ G+ ?ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
9 m  r- u6 E$ e- t' e. P: n- n& y7 c+ U, I
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
" p( A( i* {& j- vถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง' o0 Y! l% L5 u" x$ M

) g; r  P; V5 lจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ9 }9 E5 e! n  b/ c' x8 O, A, {
# J2 K; [+ }" v
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
8 J: w& S2 O4 X* h2 z
' U5 k# S" \0 p3 g4 dในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ3 k" T7 o( Y6 Z' O

% G1 {  Z. _, U0 \. T5 _  D' A- Iเกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
4 U8 i- Q$ s, o1 c1 Q
4 |2 S& ^% {; H) d, F5 f9 _กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน) j% S2 i& e& U  p0 }* W

( W+ P' r& M; |+ q% Dจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง. y, `# o* H$ ~' J. v

2 z/ T  s' B% s* X2 Hโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
9 g8 y+ r1 s" I* t( s7 ~7 ~1 \7 m8 x, I9 `0 Z
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
0 F5 b1 B; Y# x5 `
- k4 o+ G% C  H& O$ \  p3 O9 c การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี, y" f. p1 t# {$ l5 W3 o
- W2 n7 [/ Z5 L3 x
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ ; R9 r! C/ o* `0 F( U
  O* F6 V) l" A" d0 E9 e" n
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี  P" ?; y% L2 O! `% h7 b# U0 G

# V& b2 O* J2 ]* p- C4 @; Mขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
+ i+ d. q% O- Y7 [5 s
' h+ r8 e/ M: x7 D. ]0 \) L- u. P/ ?" s: u

, J1 p0 x8 s9 d- `7 Wการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
' G. p) s% o+ P2 n7 xพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
+ z7 d' L; x5 K) W$ I  j- ]" H! A: Y1 ~, L% k- U% O7 n7 g
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
4 [1 \% s8 y2 c# ?7 d/ R: u0 t- F6 i8 U$ D5 Z# G
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้6 G5 C6 {1 {. Y. [: `( _

  s; @/ L+ m) R2 L) V& i8 t1 u- [เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
3 }& w9 ^, e. y; k: j0 j% ]6 C! j2 _- C: o
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
* v0 P8 o5 W2 s/ E4 Y+ ]% `- w% \3 ^* t1 T
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
) q" T8 L& y- Q3 y6 d+ R0 z  F8 s. K- E๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ- I- U# s3 k/ i; Q0 g% e% @5 E
( f/ y* o) E: v/ W$ O
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ0 p4 W3 z' Z4 p+ A

0 D' P6 q2 l0 [7 Z" i  hประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
: |5 i' X& A$ }- j. y5 G9 S( F/ S7 J7 @" d2 n$ r
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น$ v5 J" M7 }" E) s% U7 k

5 s( \1 K: s2 u" E0 Hอธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔( F7 B9 I# J) F4 q: R
0 M  }3 m+ W' a9 j* F

. W6 E4 D0 \1 C8 [3 j: k
- a- L% ~. E5 x. S/ Bหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
" w/ P8 ]* g2 [; Z, d) s3 eหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย , h" z9 B+ M0 x8 o" ~4 s2 D
; K# h3 K# Z9 k  P$ w' z
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
9 ~' L5 U4 W7 ~. Y" d1 d8 t; e* S( m/ K; x2 ]4 Z- p" u6 x4 o
หลักการ ๓: D8 h) W( c( t) T! Z# w1 t( p
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น  f& E7 |7 [/ ~$ k' {
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม& p3 u8 R$ Y. A  y' s2 s
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
2 K6 G: w/ m) A3 \, d/ D" s% P. Hความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
" L7 ?; X. V, I+ j' r- p2 \& o+ z( g1 |8 c
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
- o% A- k' P) S0 y8 L' q
9 }) ^* i8 \! n- ?ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม. ~& t1 x8 L/ g/ ~5 F2 B
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
# V& X" c/ i* V1 B, e( r! v/ B1 gการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
+ N7 C9 k1 W$ U: d$ L7 F' y. v7 M( y5 w: t( f
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่3 S: I+ D) Z& X8 M( R4 D& _
7 Y6 D* s8 ]' z5 M* z' i' [3 E
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)0 |$ @3 B: l6 x
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)* v) r. }0 s" L" g3 V/ B4 ?
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)& r5 J- @* E: M
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
9 m- a& d% P. o๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล 4 Z+ m4 ?* a3 ~' R2 J3 D
3 h+ r& _- K; ?2 x/ `/ N. ~3 @$ P: q. P
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
" }) n3 v  T* `# F6 s: m7 M& d5 E& @/ {) O
อุดมการณ์ ๔
" e: z+ t/ @6 z5 D4 `/ S' C๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
6 i& Y4 J( I' y9 R) `๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น- K' p, v4 Z- Q( H) y- O: n
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
& S2 ^% P/ M2 W  I6 }' C5 I๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
; [- M5 i% ]. l' [% R0 r2 z, {2 o! ?
วิธีการ ๖
. C( E& l* \0 b  g( v๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร) ~1 ]! G1 L- a/ l- L7 `2 ^5 D
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น; p. z* g0 h6 M- G
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
& k( W& s) w7 a๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ4 |; }- y' d+ r. r* ?  q7 A
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม: h" \3 l: B% ~& H& D
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
* V! R! r% c. x! T( B& l& Sภาพที่ดี
* z& N! W& N" p" T: r, ^4 v% Y
! c4 o8 x  L# ^6 V5 L: m2 qขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php% D$ }( R0 a) z3 U) S& |
. `; \2 J3 g) W& d. q
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/