วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา( V( w3 T6 ~& [
" A: z: u) `0 C, |
4 l( b8 N* f- I9 Q) U
! F0 e/ _: h6 t  B) P7 s: x0 K% @7 v
ความหมายวันมาฆบูชา; J/ x4 Y5 c5 v/ X% U( @
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
, b# I- T- Z5 i. U2 q# }/ |  h6 c- R. J, M9 [. ~
ความสำคัญวันมาฆบูชา: i4 \! d" M$ g6 I
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์7 U3 _* i1 U) u2 f! V
4 S+ e' T" F( `, H' i% o. t) m
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
* W3 Y0 Z) l# W4 x, s0 S( K. _( ]- g+ Z( n
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส2 B* Z1 s5 F! F" d
5 A7 _" |1 ?1 a$ _2 E6 g! L% }
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา  d% Q  X# Y( J" R
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน   `( C& P( F9 J5 I  G

6 {: F8 t2 J! v% W% K6 D๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต& h+ {' G& I( t  q0 E6 W

- O, ]0 |: \; c1 r& K  V8 w+ Yคำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
4 X2 D+ F* w6 D& Y1 V! e  p& T, }3 @0 l2 ?2 V, a) X& _
"จาตุร" แปลว่า ๔
7 L! B* \( B7 G"องค์" แปลว่า ส่วน / z2 n( f9 ?9 a+ q
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
4 r5 b: u' G" D5 Z% U8 _ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ  r" n( f6 l* o# s8 C+ ?+ O

: w; x1 i1 J& K! W! x8 t1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย" l/ c6 c4 z  c2 b) l
5 C4 i9 A3 C0 i' V. v
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
5 w$ |& m4 ^2 Y% j# u. d0 z4 |2 z$ O5 F% O4 N5 J5 W1 C! S
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
6 S$ w' g  y# o, U" ~' w! i4 q  B
0 @  Z/ y' `& @! W/ z8 A- u( e4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
+ d. p" I0 n! W/ L. U/ d4 ]" r  y, n9 R$ w, }" |
ประวัติวันมาฆบูชา6 Q+ ~. f) b  _% _! G
* F, k1 c  X) y7 n  e
มูลเหตุ5 m7 V& N* x8 M7 _6 y* C+ @
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ 8 A1 ]/ f% Q3 w8 _- g; w7 O
  t- R. A% G! M% F
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
6 K$ b7 F) X5 M+ D7 C8 K  @6 l6 `# s# _8 a" @* R6 l
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
" s0 X. @& h2 t. w# D8 J8 c
/ }+ q7 B5 f) A. h% T8 Iพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
- V" n" R' v( p9 {/ A  ~& j, w' f  J* q2 L6 \0 }* K
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว  i1 J" o# t9 X+ ~; z# q- |
& U* u& f0 I! p' l, p
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
. P. ]; N- A0 i8 S$ N7 d0 p! S0 d$ M5 z" j! d& {$ t8 }
* O6 E* D) }# o  Q; H. @5 @2 x7 C1 F
( {. b4 y. e$ i; t: b5 y) o, D. O
โอวาทปาฏิโมกข์ " p$ z  K9 O* g. c/ K/ ~7 r
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
/ K% ^, ]# ]3 W
5 D& z* _$ K) W8 c) z  Q# ]# J) \กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
( x; n7 @. @: ]) }& V2 r! \1 y
5 P3 |1 n; m/ ]) E2 y. [สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา2 ?- _$ {; ^3 P* A6 r- G+ D
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ0 y) W! |$ ?: k- Q- r$ N- P* c4 t0 l
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
% ?& k6 s8 H8 |' p* Cนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
7 W' E5 H' s0 O! V  q/ Rน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี6 K' u# n  S1 E! H" X+ p* g+ r. ?
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
, j: s2 |4 E( y. c- w* D; Bอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
6 K$ u: [3 s" e0 h+ Zมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
! A+ U* F4 |# c# @8 u+ y; zอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
+ C) Z8 U0 g* R; f( `
  G& [  \0 @& I* n( L* d# ~แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน# I6 z& x" T8 S2 V

; D: F* ~# b6 E* J% ~+ Nอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
. m; F! X2 z6 M& F
% e' m2 v3 u1 P! dหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
9 [. b* c. Y- A3 f- g# v( g( J. n9 E- M; {$ f( {
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)5 n7 i  W4 l/ x9 c' P
5 M* P% m+ b1 l7 W( }+ X
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
. |* d" X9 s: m
4 L! `$ @  O2 [( Z& w: [ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
5 j+ a+ x7 A% n
4 n9 |1 A0 E; B4 g$ z% ?$ H: l# Hโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน+ @8 M2 f4 F! p1 V4 D6 w

" s8 _) \7 \3 t' rวัดเวฬุวันมหาวิหาร/ L# U! M1 e" K2 b( O# T: J
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ$ r1 ?. `$ L$ }1 G
8 n2 W- M1 B$ x. z* N; c2 F
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
/ W: B  K1 w& N
* j7 Q3 u8 K* ?" T# U1 g
8 R0 F0 e& i, ^" Y9 p; h  J- r' y# A3 I$ J# c/ [% M. r( \/ r2 r- o
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล8 |& Z- Y- |/ g$ Z* r
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่( T0 Y' N6 ~: t  ^7 {
5 F. g8 L9 t  a! ?) t
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
" O, U4 T6 Y! R$ o- U0 }& c# ?* q5 s! k) b" M
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
! E1 ^5 X- x2 ^  l% H7 t+ P5 H! e# M
วันมาฆบูชา
7 z7 G& H, [" g/ U6 Y% `5 o5 I/ D. a* a2 x
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน. h& s$ B6 f& m5 K
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
, d' O! K# R( Z- p7 \7 `5 t1 e: }& j3 Y  ^- p  @2 _, g+ V" Q
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
9 A9 w$ X3 n- K, W: X7 R5 L2 u5 p- ?- w7 l
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
; ]1 }0 e: C4 H1 U" {' s" _( Y: E+ P& M) o$ q' G; n& Y, e
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค 8 O2 P: o" O7 d% a1 R

1 e9 k# v& [4 k7 J8 cได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา. c9 T* a3 @9 n3 s6 e

! Z/ m% F6 j4 P4 M# M, Yโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
2 f$ N9 O2 K. ]! j9 `' R7 B+ ~7 }  R7 n6 t# k
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด  @% a0 t2 e$ k+ Y2 h

  A8 E+ j4 c% e  S. Hแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
+ K8 F- |, R5 u- h; O7 w8 V! k: T. \7 n; i3 _  u  n3 V
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก3 k9 s0 j2 d' A1 c; H9 A
' ~" K, b# R/ @; A
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
8 q! T; Q3 H7 l( ~( r
1 r) a" s4 h8 Y8 R  {( gจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน5 |# z& G; N4 u6 p2 p# j! ^
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
3 B8 E3 |/ d# n0 [
$ a: T/ f# B, I1 _ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก & H( Z5 a& J- M& F$ c. \
! q$ ^/ M- h- S1 C
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
, A; C+ p, i3 a0 s8 }; c# c+ p* q& A
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)$ |2 B& J$ J: S6 N# w* [
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
9 j/ L8 I; M$ h
$ D4 r8 W# ~4 e" w4 B' U$ ]จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
* |% v; r; A$ F) M- e" v9 I! k  H1 x! T
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
" q1 D4 D0 L/ g/ r' V  [) i1 ]& t9 n
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ; z6 T2 H4 I5 x2 V5 c' T
0 s9 \/ k6 M+ m
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
. c" ]2 m1 ^; ^: J' v" G$ N9 I
+ k& g3 N) R1 P8 ~' j& rกลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน( x! g8 z! V5 O, t8 y; A& E% j

- f6 s3 A0 D+ ]. |6 pจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง2 @( `$ @! Z. {

( \/ t" l3 l. y# dโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
" E2 x( v) n$ q4 n
2 s/ x' M' b% }กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
& i6 v: {! Q' ]: |9 k9 j3 X  A% b& P6 Y* \) B) p  _" T) }
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
; ^5 O! y4 r$ R3 n3 u/ R- X3 y2 Q3 b# \3 b+ ]' `- |
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ / }4 U- R3 M$ Q$ l( z# t

: ^8 F: ?- Q& z/ g' r  dแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี/ n1 X% T$ `. G0 |  a  `4 r

! H+ e" y+ S2 Q9 Dขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
: p2 z5 c5 o' h; D9 Z; N7 Z4 [* s$ O* m/ X, F, {

! {( }# i0 E8 h* E! v8 Z0 d0 b* p$ y; g* T  J
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย" C+ v( Q  q2 a
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่2 `6 S  \* z; N6 k% y) D; Y
! _: F! t& k' \- p# h- g: d
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
. \( ?$ u% [0 U8 `0 t& Y6 b  A: @, |! V+ ?
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
8 K7 y& ]8 z) c& O; D& Z  T, n+ E5 k  p  a+ U
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน" f* Y) E& v0 z; u! g! E  N
8 Z3 N" H1 \+ H8 z) X( ]" D, g
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
$ T# ?9 B3 q! }4 P. M, |2 B: @
4 X3 e7 J# {7 F4 @มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
! p! v7 ]+ ~: r6 [, W๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
" ^7 J  T) [3 Q( b# j, }) z7 e* g, W; |7 \/ J& R: d
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
3 ^. j* v% D. ^) ~: i. R. A; m# P
3 s8 f# Z: n/ W( e0 ~ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี4 {7 ]; b- Q2 P2 P  [5 v& U; O

3 U$ @* N3 q+ r4 }: L% B3 mในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น6 T. _2 w0 \! p" J7 l" n& E

9 U) ^: E5 D, Nอธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔# q1 {1 ^' p6 Y$ P" K

2 o5 \3 Z" K- l/ I6 u3 S  ^. a9 \
: w5 B* h: r: y/ x
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ& E0 H8 S+ D% m- Z1 s* L# j8 f9 |
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย 9 a# Y4 ~5 `/ M; n% R

4 V3 r, Z4 S; P1 k0 yหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้9 u9 p, T  v: J' T

; P/ E# Z6 `$ e7 D9 F( mหลักการ ๓
% g/ T" I$ B" U: R๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
% X8 E  d5 U2 V: Z/ Hความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
2 K9 W' w1 D8 o+ v/ aความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ 5 M4 [" y; y& [( e( J/ N- L, O
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม) n2 ]) t& K: u. \8 o) ^, t; Y
. G7 p: t7 c+ q' _* X+ r
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
/ _; o* G6 c7 e" Z5 ]( z2 T2 M2 l% h: u9 X5 K2 i. X
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม2 v. ?' u0 N, H0 z! q$ c
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
. p/ ^; r' n# kการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
* G& V3 w0 y$ j; H0 J9 K. O. `# V- C
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่% v# y6 s, p6 h1 ^& m
1 Y4 G( ?  ~* ]$ F6 G* m, e7 h+ Y
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)- q$ n4 T0 a5 a; O; `4 T# M
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
, R1 ?) e% T" F& F  H. o  G๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)1 D' ?9 n+ J2 n' j& H$ b  G( _
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ+ C6 H! d" C2 [9 M+ n  O, C5 ]
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
9 j( X2 M: x( U$ u0 g7 N
! @( t* a4 H3 K$ A: D  Pอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง- P0 R0 d  P+ _: _/ g' }
) j5 |9 ^  g) G9 v
อุดมการณ์ ๔
3 K) ~; o+ u" s( W๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
+ d. P3 d( n% E( L" S4 F0 M9 A๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น4 n( w; W' Y  \9 h
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
* D4 ~& G; R) W  ?- _: Q๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
8 Q. N; s6 b( o5 R# A9 i! p' [+ U8 `* Q  R! M( k# E
วิธีการ ๖1 y* ]; B, [# d) M7 V, m. Z  e
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
; [8 g& N- V: t) |๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
' B+ v- ~4 E8 z# l$ A9 ^& U# A๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม: a" M" `; U9 z4 T/ m; E% s
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
5 B1 s* R: _! }0 L5 s0 q" y๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม* ?' O. p; i6 A/ _4 x5 p
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
/ K+ e3 V/ v" ?6 U( ^- d8 mภาพที่ดี1 h1 b+ J8 h9 b( N% n$ n
# d  Y* u7 |* B/ c
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
& N8 |& n- u% c
* H% P0 q2 y+ p% v8 U- q3 nที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/