วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา6 y7 I* l, b9 W+ l- I" F3 U% G4 t
  U/ k2 Y2 Z0 G& A) J" o$ ~7 f# v
+ U/ i- Y) k; T5 O: Z1 v4 g' I
1 ?1 P2 b0 a( U4 N
ความหมายวันมาฆบูชา/ t7 w; @0 X1 B4 c
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
- v2 A$ R1 K3 _6 O  i$ @2 ?
1 V' Q) P* Y. Qความสำคัญวันมาฆบูชา1 s: K" ?6 @- }
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
/ F: X! D  |# v& r* i' i
# L4 g3 y8 {  g+ j; t$ m! ^2 }. Dผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
  e5 k0 V3 Q* P/ J( X$ h8 a0 [! y/ }
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
8 G3 g! w8 F& G5 P1 q# K" u: y  R/ C% n
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
$ k6 H8 Q& y$ x  c9 @6 F๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน % ^2 y  K% ^' I+ ~& n2 z( u/ l2 z

+ ~+ R" w7 B3 `' Z4 Y4 N, H1 E* A๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต; S3 N6 D6 |. {) I: Q$ p! y

9 D# {4 X+ N% I6 g1 a4 eคำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
/ b- ^! Y/ W, N8 z. X6 U8 U; ]* J$ E
' L) b0 l1 P2 r8 n2 q* j( i"จาตุร" แปลว่า ๔ 5 ?& L5 w' P. @. |5 Q
"องค์" แปลว่า ส่วน
, ?4 K3 q% ?" n9 y0 s+ y2 n"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม " Z; U/ N3 B( V' J
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ% |, E$ d  N& }$ [7 |; K
. w) h, G: R8 u8 I
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
( [0 T# Q) z* H/ V! e+ m" F2 q, j* L* k: w8 A" n
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
* l, W& X+ D# k9 ]' V' d; |- r% Y. S1 R) Q. }; y$ u1 O
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์9 V, o0 s6 o1 p/ _, D
3 K5 [, C8 x  o2 J
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ; \2 q3 H- J7 r" N3 v/ L
. x) }( ~+ Z6 Y0 V3 N
ประวัติวันมาฆบูชา5 i3 Y* k% q0 e! ~0 r& g& b
) o: W( r( S- u& W  d' X
มูลเหตุ, T& z7 p( E. _- v0 a8 L& H
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
- q+ P) L( |5 e  b* a* g# |
/ b0 h$ C5 v" a- l- W9 Dเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
- A+ |/ S( Z% k  }
; h- g& Q) q* }พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก2 Z2 _/ K# k) l5 |9 j: {, T

: U% t- T7 E3 J/ T6 o! Dพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
' ~% J1 a2 b0 m2 ]; i0 n% y
3 w2 y7 \! s" Y# X2 t4 f* _มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
2 k. s" p  v: q1 F1 G% I: r* U8 L5 I7 K
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน, \4 }9 e9 T% k5 E
2 i8 J0 u! Y. i& S
. i; A6 X- d$ b8 n2 \1 r
4 f: q4 T' S, x5 L) d1 J
โอวาทปาฏิโมกข์
7 i. d* G# ]  q! a& Aหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก& ~. X. }5 p2 @' {# ~

- g# V" `; o( [& lกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)4 C8 h6 u4 d6 X, i* v5 ?

5 u0 D' s$ M5 D" f. h( Wสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา5 x. }3 j  {' d1 s
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
+ w6 Y5 x% F, H% ?# ~ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
/ z6 L7 f  o$ ^9 H: \" X2 w2 Cนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา3 W& S7 N- i( ^( P! o! @( J
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี( l9 |' E9 [6 V* y1 R: E' Z
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ8 a1 x" P8 h# P1 T+ E
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร# n7 T% \4 N# I
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
1 w6 k6 K' B0 Iอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
: {4 B4 _( e0 L- x( a8 B! S4 S* C5 ^5 O3 }- G
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
; r3 Z% t0 N5 Z# B* y6 g) |6 z' S! q* J9 y9 I+ r
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
* Q. u7 M! ?3 A1 N# L. |+ j* ~
2 o+ D- T9 B" X& m9 n  Yหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส) Q, P# b& {$ d9 ?

' ^7 V" Q) C1 ^$ y  [9 ^สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
7 O# {4 x) g9 i* k% v! `
; C; H) O' Q$ o! |0 ^# Bพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด$ I5 I- f5 l5 {" Y

( q( ~1 ]+ \0 U) a- Q1 Uภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
* I' A  V" ]3 B" {& N  T/ c" D6 h: N8 V: O: W+ @; o
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
) ~3 s* |- k) q1 B* d! o& }4 D9 Z
4 i7 F( r: S# q- Wวัดเวฬุวันมหาวิหาร
8 ]. ^. P8 ]( W% C0 e+ M"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ8 I/ o( d' z' g0 P$ O5 y* S. N& P
1 [9 A1 y# A) t
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)4 m2 \  o" V$ D' O  _+ `
. o9 V$ y4 A& ~+ `5 A
& _  b& z; q3 H0 R
7 A  @2 s  z3 G( {8 k
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล. S1 ~9 Y- p4 _: s2 F% G
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่) q% h4 {/ l: T9 n' P4 x' N$ Q! ~8 M

: F/ W5 l. m0 \6 {สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
" R: o  s% Y+ I6 |* ~: r' L3 Y
, K. U! j' [! v7 z0 m: ]พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน2 E- Z4 C8 o* G3 T8 X9 Y% [
$ m9 G2 M- X1 F/ s! S' m' U
วันมาฆบูชา/ Y% `# S$ H# s/ J, E

3 ^1 k9 X0 `4 X7 Z4 H+ wวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
' G: B- ]' r5 uหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม2 t" _) X. s/ J3 \7 v4 @! c
$ P# N! P. B( ?- H: f
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี0 r1 D- i# b) q1 X4 m

' j" s' u1 k  f) L; d% O& ?) t7 aแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง9 O5 a! ?4 q+ l

, V& D7 t9 O: W# z9 y% I; Eเวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
3 I8 B- W2 T# l* o% K6 q& ?0 o2 h( c+ l
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา5 D3 Z9 ^" k7 _& ]- [- D( i
5 i7 u) L) K( q$ \
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
1 ~+ y% |+ Z7 `0 ?* X7 v8 m8 F$ Q4 x" K( r% X8 e" a
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
2 _4 t9 f+ T+ U; W0 M) f% E+ @/ Z) X6 o' J- B
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี1 n4 o" Y% ]0 y! k

3 L% G3 z# u1 s8 `4 Sกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
  p! W& m7 O" ^5 m) D: K* c2 W' Q: v7 L! s5 X- C
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)9 E( Q* L8 W2 O- h6 i5 U
/ e" G3 I3 h$ N6 h" N
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน; ?( E- n8 T- ^' G; ]( q  p8 S
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม, n% b0 f+ ?# j* w

! `9 Z" L8 s; g# C2 ?2 yไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก # x# \5 c6 H# Q: [, e* O: W

8 [9 z9 `) D. c0 F) Gๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
& y- Y1 i& v& y  [7 b, j" b! a4 b9 W9 ^  \# l5 ~8 I- j8 P2 ]
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต); r% b  d0 _: i) y( Z( H
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
/ l  t. w, ]: y1 ?' s
$ V4 V1 N8 ^* s- i" i$ Lจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
7 o( a( ~  m. n/ P+ [! y4 Y5 s
  e. h8 r. W, _2 e) M6 G: l8 hเจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด7 m8 {  n% @# Q2 w% S

' O4 W6 n4 j: ?4 `7 aในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ/ }# a7 t# P3 x$ t' u

# k8 x7 [  m/ l6 v% f# hเกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
: ]* ?7 U* F5 ^/ w9 K) [! b" a! f! b& d  E$ U( [9 t7 `
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
6 E2 L  o- {: u/ t- n8 D7 M. m
3 }, H5 `  F+ Rจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง' w- z* W+ }: S# }" I; x  a
6 U; F9 _- z3 g2 O# K) j+ Z
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
$ G* q+ ?" m8 A7 v$ S/ b+ Q; ]2 X6 G& A/ Y! y6 W, X
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
4 G1 P1 q4 n0 t! K
/ E6 Q" k. H1 L) p% L5 k) u การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี4 r  A" @$ d: L. p+ s
4 f, S- i1 u3 _& I  i% ~8 R+ L
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ 8 g! A4 C6 r/ }$ ]3 b3 c2 ?. T# u
1 O# t0 A  r2 M% C
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
+ A  C& _' S7 ]6 U
6 e: c+ R+ x5 f. D8 O6 n5 lขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
) t  o, J+ D3 @5 z* T$ Z8 v& t3 h
! w: c' B2 o( E( ~* F' T: k7 h+ P

6 h7 |, Q. n# H8 ], qการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย" D, J  x+ n. m2 n4 \3 i
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่2 h" _3 f, Q9 ~8 V: p2 c
9 g1 U. L# s3 Y/ S  T, y; [+ t
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
5 g$ Q6 Y. {8 U$ O/ z) a. z! x
8 @& F! e  ]' vจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้. P6 A2 Z: _) e$ k

/ E+ H. T* @8 O- [5 ]% gเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน2 N; ?" q4 j& B

# e$ f- \4 s* n& s+ iในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด$ `; C/ T8 |' J4 |: n$ I& ~! T

/ t2 g4 L- J" E/ Rมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
: V; Z* ?; r7 e๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
- c# A" x- N2 y9 }0 X* |- F. K7 o' ^; v3 ^: B
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
2 t& t& t6 c3 J+ \' l
) a! O& g6 ^1 d* o/ Oประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
* r+ S4 x) H9 R' }$ c2 G* W+ f
7 m3 _) n1 G. M- U/ @( cในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น" I  i: A2 G! G# K) X

# \% A% M9 L* b6 V+ e' u/ oอธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔2 l4 N) f5 W7 o& c  G3 s$ M

/ _# b7 o# G; a7 m  K6 r
8 U3 c; ?3 _1 T% H6 D0 Z' n$ ?' i* v4 {
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ7 _9 O: \$ }5 B+ B/ [
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
4 q# R# s* A4 W, Q5 I/ ^% T, E
3 k+ Y4 ?$ ]9 Q3 i3 M2 D4 V5 ?หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
4 j+ \; P/ o9 L2 k! U7 [0 U' n4 H
. y: M: B% A: Uหลักการ ๓7 ]0 l7 O6 C* y0 s+ I* X/ c* f
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น3 m8 c" B/ D3 l
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม6 k& z9 _; Q6 R% n' C
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
0 ~/ H8 o, v# W; B7 cความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม2 S) P( y' _$ z& b; s5 L( u

4 d' ]7 m3 t: ~7 ?- c) X( O* U9 o๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ( ?0 m* s* Z; D/ d% P8 j
$ ~/ h$ H, f5 b9 r! K+ |! \0 R4 ], C
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม$ v4 c' J5 U& |; u/ n- U0 R. K
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
; ?& o" h; R' y0 F' {/ g+ k# aการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
- h( p/ l% ~/ u. v$ H# r; @4 j
2 B. v% [- Z, {. z% c3 R* U๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่, y: s4 w  j' E5 c: P3 [& e

  \4 o/ Y* I; d/ B3 N3 B๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)0 ~5 {! K5 `' P
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)( E. h7 ~7 e. d* c9 i0 m
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)8 C* \* F/ x! @/ A) y3 k2 H
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
: }/ F) o0 h& M+ @' U$ z๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
5 ^% W9 [+ t' j1 c. l9 X$ k; W% \$ I9 t
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง) j- f! y" L5 c- S

" D. t$ o4 H; F2 h+ j! I2 k$ xอุดมการณ์ ๔
. Z2 n% l' P) _* Z( `2 H' v0 |๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
1 S4 ~- }) [' i( `* r0 P๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น9 q2 |. P6 L8 L" _" u4 a7 r; o
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ/ S6 w- \+ O( ]( ?9 g3 ?- H
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
2 i) `! ~. T0 t6 G1 `$ Y  n- J) I: p6 w0 k! ^7 @! H. l
วิธีการ ๖2 f; J+ p- q/ w
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร: s4 [( z6 D% _5 C% U3 |, q) P# R
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
' X2 ~- H  @' r$ f: N  r( b7 y- F๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม5 v: F) W' m5 j; o
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
% Y2 Y6 O# F& y7 |! w9 G๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม* \* C; w- T* X2 A$ \+ B) m
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
7 d4 }& A0 W7 ]9 Cภาพที่ดี
# Y. ]! J6 ?7 [5 R# K: ~0 r7 _8 z  U0 }% D4 G3 k# @* A5 l. v
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
& f1 n/ E: M; c5 z& o0 o2 f0 n0 @+ i( ]  \
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/