วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
4 y+ d0 ^( \7 f
  ?% w! i8 r; A: w7 F5 R* W6 O: T: ?: d  |9 a/ M
7 K" A- R9 h2 h1 `
ความหมายวันมาฆบูชา
' z7 c4 L5 T1 R6 A2 D, e9 M( Qวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์1 D2 ?5 I5 c+ v/ ~1 h
0 F6 |3 v0 o7 p6 w/ E' z4 Z
ความสำคัญวันมาฆบูชา/ j- w2 @3 F  p  D' n0 v' ?% a
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
; a& H8 Q" {! K- |$ T) G: B2 y+ j6 {6 ^$ V
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
% B- {- _( U- H. c
4 c: l) o& U  E. L  A3 z1 \, \ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
  i8 a! |3 L" E$ G' k' v0 m4 ], p+ R; ]8 j4 e4 i
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
/ d' ^$ r" y" Y, L๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
0 S" G' d. O% q0 h
/ Q+ _7 N3 w; ]$ _$ r. i" z๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต/ V- S( h3 c7 h4 D; g, X8 p1 P' {
6 ^7 L: @! @' M& W; A/ B2 B+ A
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ* F. v: \. y8 C: n; i1 S7 x

" R! m, V# S' _2 K3 p* |"จาตุร" แปลว่า ๔ ; r! h0 b" J% Z( W6 ^, x# K
"องค์" แปลว่า ส่วน 8 h6 p+ S2 n! T" \2 E0 T7 B
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
# ?: [5 U1 G0 `  _4 o9 ]0 Yฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
7 a2 K/ l/ D! i' ?/ o
+ P1 {( u' L# s% q8 S1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
) ?  {* B" F8 V( ^% h9 x8 f& T5 D) I" @3 A* c( Y" M3 }6 l* D
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
" P0 ~: D- Y; ]( i3 J5 q/ R: s; E% `0 P/ h: H( n; V: ?. ~
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์" k7 A2 p' i: f0 H+ }) h, z
2 f) \* S4 h$ C# X, y: Q
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
+ |( [. g. z& D& x4 e
( l% g7 p0 {. @' u. X. j3 G" Xประวัติวันมาฆบูชา
  h7 }# J, K- l% M  F, D3 @; Z$ p2 R9 h% J- W9 D5 v7 p& m. P( y
มูลเหตุ
) p( ?% B. V. @0 \หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ 5 z, p) e* w8 H

+ L2 E3 \6 g, T) |5 Pเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
# }' x; @. n5 {6 m4 R# n7 Y
0 ?: u" l. O' H4 n6 wพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
; j  S. t* Q3 U6 k0 A7 x2 ]5 Z1 Q& I; r. u( N
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
1 w! i* h- q3 J* M% h. I) F3 H# Y# `# U
/ D; O$ b+ U# ?1 }มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
7 j% j- p9 B4 J, Y. y% K- B0 }
# l0 `: m" |/ N1 lกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน3 P" d- c! `( V0 R# N: I

$ I+ Y, v' L) @  e3 g8 J  F  {: @
$ f6 K' r2 G& l4 G3 B, w; ^: U& y# _( K
โอวาทปาฏิโมกข์ . _9 [- G( c* H3 H8 O
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
3 c, x) P+ E4 D/ \2 U
1 T" [2 F6 t* `: oกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
: O2 L. J' k  h, ]
" R- {2 G5 q" k" aสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
! \' ~& ]; t: v, Iสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ9 z. c# L) N/ n" a8 j$ U& z
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
' ]. A3 \6 C0 G/ hนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
& D$ g5 f: E4 T0 i/ ?% E2 |น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
: b4 R6 K, k. w9 W# J' @; m/ l, r% rสมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ7 H, |+ g( r  o" L) @5 r3 D# D
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร% G7 |# w: [! U9 M& l
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
& f4 H9 Y5 A1 G  Hอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
2 T; J/ C: H8 e* }
6 g" U8 I3 n8 _' |' Wแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน+ X( \1 p& Y+ U, J

# e* {% @- [, q4 Uอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง1 e3 V; [( z0 b# A; U8 T

* W, R5 S6 T# @$ Y9 d; Zหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส; t' t  h! Q' M+ m: W4 p' @  s

6 z+ k8 W5 D& [$ O$ hสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
) L% z# ~; E+ e8 h" A; j* I) T' R  f6 w+ a; d, @: Y- X
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
: E% E% D/ e( ]" H1 O' E
: T( m6 k; D2 c) ^ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
) L3 V6 u( ?% ?
+ [" J) u9 T) j: _( q1 R% ^โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน) ~6 [6 M# W+ `3 N  ~/ |. j
9 Y( M9 h7 W4 S( c
วัดเวฬุวันมหาวิหาร, i- s# [7 T) J+ `! g: n4 p
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
0 N, n* U: }6 s. l
1 E  I3 h9 T8 y2 `" g8 Oพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
) |6 u( E3 o0 t- Y# {) h2 Y( \" P1 ^9 Z% {% g
# W; H: n0 B+ d1 ^% T; B  r
  W2 `% c/ V7 }# X
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
7 o6 M. t# U) V8 n* Iเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
% V( c0 I9 @% D( q1 T* I' Y# ]% _
  x: T& C9 {$ N+ A' |" bสถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น" D& ^; r3 u, I! L0 d* O4 u

- n4 H4 z- F* Fพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน, c$ A" e) c' x- y

1 r2 i) ]3 v5 O# b% ]" f  I" Zวันมาฆบูชา1 J% Y, t$ T2 h! j; _6 |! u

9 R7 h# y9 k! T$ Vวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
) c$ r! ], @; G& M/ P$ F. Jหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม$ G2 p1 K& u+ r

: }9 U3 j7 d- o& ^# }+ F1 H# b; zชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี% S" B- }, N1 f' z  R

- k8 L' O5 o. Q$ r- i! N6 A! n/ _แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
- A# B' |3 l) ]; A
/ Z" Q( C* t1 s7 I! X; fเวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค   ]4 @! z. a3 c% B1 D
0 `/ c5 s$ w* O; ]' ?; b7 y
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
0 t- R  ^( v8 T; Y
/ t9 T7 ]: a) Q; n) O0 r  `. I, L% Rโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่9 M  B/ i5 A) s9 ~

7 C* b' R  L/ ?2 Z) A/ J" i: A* ^ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด1 h3 b# |7 o- t& K+ K

, |  U" M  P4 d( {; oแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
. S0 D$ U. n0 D- M8 U# l) m1 S) P# \
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก1 Y! G7 ~' D4 Z

* W/ g7 U. H. i3 i* L9 f( q0 Eโบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
% R4 C; z0 U/ b6 x) |6 G" q. `+ E- v% [+ A7 b) e& x
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน; U7 C& V# L9 p6 y
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
3 l( C  w4 h0 i4 V% U  `, |1 R/ V8 N5 P! u9 ?  Q
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
) b0 \: {! i. a0 [* [
1 l$ s# o0 }; G, Vๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
4 K0 P" E3 r  U. P5 I
3 p9 G9 i' S: j' i1 D% S0 ?9 gจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
4 T! ^. _! I1 i& P, S& Nถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง  X# x1 [9 k0 K2 n: E

4 L3 D1 L7 r4 V9 T7 c/ Hจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
, F  A5 ], J" Y1 x1 n6 ~, Z
) A% K( B) `9 h! Gเจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
. v! J. o7 F, x* c. m3 M2 I1 q: ]9 f" y2 F, S
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
" W* L, R9 P: E$ K& a0 l2 z1 E0 i6 F- e, A( b. C
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
# E6 z* y2 c4 P, C2 b! U( \9 r+ @& b( I& B: G. Z3 V: X3 y& t
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
. T7 h' ^# N1 M/ n3 g; R4 `9 _+ R" U& ~; m7 J4 n
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง1 ^# E  n6 `/ E# p/ W' v4 x
" i" L. g  U" r5 Q
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
1 z2 J" y' \; C, w
2 A9 C1 m! T& [- B. Cกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
$ a& u$ [) f* |5 C! n3 E
* S- C, T7 |8 M5 V; [* B การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี5 W* ^7 j4 @" m1 j- R
) b0 m8 ]- w) j( j" x8 u" R* P1 P+ q
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ ( X" r  \8 f0 P2 s5 `4 s

0 X* T/ v/ _& g! _แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
/ z# W& [+ V) J7 k
7 }: t: l: g" N8 nขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย+ n: ^) n0 o1 S5 [* c3 R3 x
+ o, m8 `: S2 t2 \$ J( ?

# u7 P2 T4 H/ [9 m" d. i! y; X; I3 B( ^9 Y
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย4 b' b! |/ ]" ^0 h( R
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่7 X; ^8 i3 G: R9 g( E; t
) E9 _0 x/ J! k$ ?; r' d. n* t
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า5 n) m, r# i# W4 ~0 h  z
! D0 L; m  I1 }
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
, M) m9 M9 j, d5 U, B  y& l3 U' |1 `: t3 k" R' c1 t! g0 m
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
: @6 R) \5 O/ A6 H9 S% r! i- a- O# l% z: b& [6 m
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
  y5 @5 U! O1 J/ Q) J1 K9 \3 s# B/ |4 w( T! x" ~. Z7 O
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์: r$ T! g+ ?6 X5 z* ^, P2 [! g
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
6 ?9 v2 Z/ ]$ U$ Q
; f  B# g* P/ {7 g5 ]จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ6 |; W) f# C* b8 F; _! j

0 _, N5 _- D! R! K) aประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี: C6 r; r6 x2 o$ i$ _, x
$ M' Q; a. W( Y+ Y* i- Q9 I# i" H
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น# X; P3 d/ a+ Z/ [

3 X; N' I! z( Z" h6 |5 dอธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔$ d. d/ X( c  l6 u% k% U( M* x) i9 U2 t
0 `( G4 r( Z0 I& y9 L1 Q/ @- O( `
' Q9 f8 T6 U& X2 l8 g

0 w2 }0 ~3 g4 w& U" D. Oหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ4 {5 t- ]8 U( [8 m* ?, M) h% _
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
, e6 Z; h* N' M& a+ i; y9 Q5 z) N
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
1 ^3 c( W. w! t' p& {) i7 |( @. k5 p' h0 W; P% |, [( j* _
หลักการ ๓
' D$ n+ }+ e; S) C๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
8 ~" k( T6 ^5 d" _ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม- j' X" M8 i! J: _: {0 v9 ?2 _
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
/ c; \  E7 `: |5 x  m0 R7 ^ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม/ r1 E, {, a+ M

6 \3 f# w2 w* g" F8 I( p1 H" N๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ7 N4 F" ^3 m" b% i1 X$ z+ t

* k( z: V3 [1 h! S. f2 sความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม5 y3 ^  [0 H3 n4 a: b* Q
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ, q+ ]9 i/ ]/ N9 q
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว, F: ]4 u- o& d- B

2 h; B" U2 \9 y/ d6 ^7 M๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่5 S; O& a. c/ }, {' |) z4 V
# ]3 r% Q! F! {. i( r1 J8 z' H
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
- d- O+ t$ T% Z- n  x๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
; d% i" x& d& e๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)! B( e. E/ R8 ]" o# a6 \6 b
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ" K* u8 V8 f' A  ?7 y+ r. o' s
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
+ P2 Y8 c$ |; D! b1 Q8 U) a$ v. [) c# C9 N: D' w; ?1 r
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง/ S* s' P9 K8 i* h% f. G3 p

  P; G' y2 X  u) ~อุดมการณ์ ๔# H+ A. \4 G) ~. ?' ]
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ' [: h9 Z! k/ U8 ^/ B7 I0 C
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น) O/ q/ j8 g  u+ f* Y
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
$ z" S3 q+ d  h๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
! T: O4 J/ T0 I) A/ Z5 f3 l# _% o4 x+ t
วิธีการ ๖3 B- a  |# M# _
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร* j. `- g; P0 t6 R- h' |  \+ \
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น5 j8 f8 E) t0 z% t& B
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม9 o& }2 o) \* t, b! ^( e
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
# \. M$ a8 A0 W: G. d' D๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
2 i; o3 _! {" H4 s๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ, j+ T+ ^9 ]. f. G* y+ e' v1 K
ภาพที่ดี
1 J/ D9 e. ?) E& _2 ?4 ~& ?$ g% E( c# p  E+ O
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
, g6 r7 P* y/ \8 }) c/ t9 u. A' S* X
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/