วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
5 |2 q% l7 F7 F" V* w, y2 A( V& h) f. ~& K1 i- ?* F7 Z

, P( }: f0 J* z5 ?. b$ v6 e: k) A( k. p. w6 W
ความหมายวันมาฆบูชา4 D) q& Q  _4 O$ a6 B" [3 B
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์* A% t; Y* l2 g) t
0 }" @2 I$ d3 n" M
ความสำคัญวันมาฆบูชา$ C/ _0 U4 ^3 A: `# W, d+ N
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์' N; T2 d3 I9 K* u/ x
3 F3 N( }0 p* J* p
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
0 d- h* F  j. p6 ~( m' H" x6 J3 C9 t1 f) Z* l# `( C
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
- R9 w+ e- H" u4 |) t' ~
" C# N0 o8 l; i: l3 rประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา0 K1 A; e( K& i( @" ?& G7 e  I
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
; L; D/ Y8 A* e  b6 m
" P0 ]5 g. e. z2 T๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
( K9 J5 ^% U, H$ X( `8 J, r
$ T) [; k; T/ T$ y/ g. aคำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ6 I# }7 `0 \+ |* [: @& |' T5 A0 N

' N7 U& p7 J  X' v. J"จาตุร" แปลว่า ๔ 5 S# ]: O: _6 L( \
"องค์" แปลว่า ส่วน
/ D! f+ r; O. D: _$ e; ]"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม 3 T) s0 n9 L9 o& I1 d5 k- x* c7 ?# e( v
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ' }1 P, l3 t; ~' n' p/ M6 M) b

. Y9 Y2 c6 |7 l1 {' n1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย* Z/ f$ \8 n% [4 `

  `7 {8 ]! ^( \# b7 t  g! Q7 r# B2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น: D# n  E8 u# J$ k$ @
" e2 l1 }7 }; u5 L/ A7 j
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์, U0 S6 ~- B. ^* l* Z+ T6 G$ Y
0 x7 P: K2 ^5 y9 f4 |$ \
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
' [7 Y. a, Z- ~. I4 n2 H( l! x' }' e6 p6 c: i9 t
ประวัติวันมาฆบูชา
: I0 f: X! ~- }$ y+ g1 H3 X' m! g+ T" O3 U2 A! q: J+ u1 T1 B" ?
มูลเหตุ
0 G( f$ b# Z, Vหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
) h! {9 r3 [# f8 ?7 G/ D- ], v* B! ~; `
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
/ b' z( _9 g- W+ v' z$ I2 B- X4 q$ \/ N% b3 T
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก) O( e! @4 ^9 ]

# d$ C4 V0 d0 Y2 Q$ O1 u4 Q+ Gพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย& k5 t% v8 }: H8 U- m
* Q* V' m( @. M7 `/ D
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว- Z7 g( R+ U7 X/ u' g6 N+ a; H+ F
- l% v& D5 }3 x/ X6 M+ C
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน4 q3 K) w. Y% p. N2 h
& R1 u- d- K" n: ?. d  d. a% X
2 c' Y* H0 W, |& o4 w, G' H, z

, Z, m" k9 L8 M. nโอวาทปาฏิโมกข์ 4 D8 N4 s6 ?+ U& x  C8 h8 X& h# i+ M" u
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก  o, @% Q8 O7 D( ]

& q- ~- o  e8 c" \) P: Wกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
, z5 o- Q- ~7 X( P& {
* i1 {$ K! ~$ E! c# }สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
) a+ V" C3 ^9 A  q+ `. G) B9 uสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ* a6 Z6 e$ Y  V' `3 N/ C
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
' S& `! S$ P: U4 s* iนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา# a5 D. v6 l$ {$ Z% t/ U$ j
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
( @$ W0 w7 m% L) A) v2 }* sสมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
6 c" o' h  K. p0 q  n4 Mอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
' V8 P* L; E" w, }4 O) h, eมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ' x3 o) ~$ ]& A; l7 |2 f
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ% U4 x4 T# \0 B, v

$ M7 K+ u% a% B/ F" r! Iแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
2 b( C) p! c$ L) ?: d" B+ T2 r: N1 O9 N9 v
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
- o4 n. i5 w; ?! l" m! M% N* }( n
( P# L1 m0 d/ G/ C4 l0 |หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส- t6 u& F: y- s
/ C! `3 z6 B; B( x1 o, M
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
$ k5 p  ?6 L0 F( H0 m$ S7 W6 P/ V. C
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด5 E( f: T: H: e, M; V7 f  P6 W

' `  S' k  a. m$ Q) Y6 Gภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
1 ]+ ~' E/ t/ a) V) T& P' H+ J
% S$ a1 s9 H- z3 A4 _" @. Vโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
- V" p- N8 ~9 R4 F2 Y( T* f5 X: B+ d. j  X. a# c5 Z! z
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
" {5 Y3 G. b1 m5 [3 t9 Z7 y"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
2 r5 x% t4 W/ n4 g4 ]
4 k0 s) @9 a# G. \. l8 ?พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)& s/ F% g7 s6 D4 x+ q' n4 i0 L
1 ]) d3 ~4 A/ U6 x: ^% ?

- M" D1 |3 l3 F$ I/ h8 n# }0 O; ?- x: e% W& g5 A
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล& \6 J5 ]( R' b5 V) V, [6 e5 _5 `7 [
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
: I- M. j0 [1 g3 o) A* _, E% ]/ L8 D9 T# V
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
( e# |+ O) X5 S7 i4 V+ H6 z$ Z, k% @7 @7 ?* Q
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
% V9 r) S6 W, h! u( k  N% x7 C: q3 `6 q; `4 T8 x) L- Z4 p  H4 H% l$ `
วันมาฆบูชา
( Q$ C+ R; a5 _; m2 F, Y; I9 F1 t
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน; c9 X/ E' a( W( A
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
, G5 {7 s, w: b5 K6 L: y6 C$ n: K4 Z/ ?1 x3 O+ v- Z
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี* V" o- o5 ^! i4 m

& E7 f% w+ u8 Uแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง5 t% W8 S. j9 o. p$ j: U

2 I4 J- T3 p8 R+ v  f/ E' V+ uเวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
2 J& S( e6 ^* w
5 L% D" X+ K6 o$ g. z$ sได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
0 [# e6 w+ H, C9 E2 g  W
* o2 x# z$ Y6 C! R: v1 a" uโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
+ G1 ?: {. z- q6 k: z4 A- V
( u4 I4 ~6 C7 C! l9 ~ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด/ t/ n  y5 n6 H& T. E
  M: \9 E# y' K$ @
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี5 T+ S7 C0 c/ s: `4 p( S
" m  M: u) U" m1 Z
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
( H* p7 D% M8 v2 I1 }6 ^! L
4 _7 p9 f* Y, R' s* h% H) t1 pโบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)7 {5 l# _0 Z0 C) X! J
* N& Q& I7 G+ p# E, C
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน. u5 T& g1 }. A% |2 w+ c
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
# E  X9 O: J0 h( x7 _( Z/ |- q' U* J) w8 |
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
+ r# y7 q2 W; j8 {- K
8 i- l- g2 ~! X5 {5 f2 l9 Bๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)( C. \7 p: P) K1 f$ e' S

! |7 H8 Z: N2 ^" J0 ?5 jจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)6 R1 ~+ `8 D+ k# x1 l
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
9 {4 Z8 x8 R' s! @) x
" Q, a; o+ |% ]  uจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
4 u7 E& G; w4 Z8 W( X
7 {! j. Y2 l3 `- R. u9 {. n9 `เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด0 v3 j# s( P, h( {
; Q6 g; M! E0 r5 Z: J4 ]
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ' V9 y1 B+ V# ]+ S
3 {! H. _2 S- I3 M6 q
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
/ x; i  ]/ E* n" }4 r6 L7 Z( w/ P$ M7 W" y" }2 m
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
. i/ Z, X# c" B6 v7 k4 W5 o* ]* P) z( X$ u2 L( q& p
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง) Z- u, e5 J- B
$ S0 Y' g- w2 y
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)- s: j: M1 Q0 k% F

' g( m  n7 z9 X, X( U3 _2 {กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา+ U; O9 K4 H( r" F
' k9 }7 Y5 |( Y6 v
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี* _1 ~( s( S# C4 \  k! H

! R+ u  T9 W: L- [เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ 3 A5 f, l9 T" G+ ~7 l8 q, x
/ V& o/ z. Q' A- p4 N
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
5 Y5 u: W# Z0 J' O) K, q: o, S" d' L/ l! u  f0 F7 Q- c- n8 g
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
8 f+ O1 s1 B. g0 t0 a1 x' x( H- U- j" ^& [: }* v
2 y3 M5 e- L/ i! x9 Q9 i

7 I0 Q( C7 U- b' F, ]% h5 d0 c4 xการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย- k" k! E9 C$ ?* \6 q+ y
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่  }8 x; c1 g! M6 n

+ m) E# ^6 u- }! gได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
7 K. j& ?( ^% H; b+ |
% ?2 g% M2 n: P. f* Vจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
4 |9 ?  A0 G6 D( |$ J+ I$ l" h% M2 @6 Z5 j
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
( \7 G! @! o5 ?" A8 S# X1 |. A" a* z, q3 S9 ^4 j5 @. p$ q$ K
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
& y0 ~. L3 P' L; X! Q% _
6 Y1 ^$ M& h: |7 J* W) Mมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
( S8 \/ l  ]  I๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ# @/ ^9 \) Y" E' W% O' V3 b
, }* R! K5 P; m, s5 O
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
3 B. @7 S' ]* r8 n8 J! z+ v- m' v: j
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
# k' s: `7 J# A4 F3 T' x! s* z1 r! e9 l
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
$ o  g7 u* z8 Y( u- D' X
4 z% `2 x" i* i! h, ?อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
% X) I# D* d# O. w: W1 K3 C9 _- g# ~6 l7 z5 R

# `0 o" C- S+ o+ k) Z4 c/ c
0 K4 Q7 a/ n3 G" t: Sหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
2 J3 M7 O6 ]/ }4 _% E1 t0 Sหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
  R. f! C2 H: _  h
2 B9 d. @/ m5 \; Q6 Wหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้# Y' ?) a( a% U) u$ K6 P3 K
% u+ \( \$ |' l. h: E; Q% C6 Q5 z
หลักการ ๓7 j# a* w; G8 J
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
" u- ~- E' f0 F' ?/ v1 N0 \  u! |# gความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม# c. p0 r; d& x. }- v* S
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
8 U6 Z: O8 F- o' o1 t; Nความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม) ^" m0 |& b* j5 f

/ _1 a3 }9 X8 A9 r* n# Y๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ0 a1 V  v  ]2 F% ^9 Q7 k
. t9 r4 g3 }4 `1 i, I' U
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
7 X& z1 g$ i3 B; f2 X: H# bการทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
3 O7 N  z: [2 n4 J6 t0 M6 Tการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
% j! Y1 q$ {2 k% X
7 T. {/ F5 O1 |/ D๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่# x" Q# q* v. N& i
8 u5 @( ^5 b! F
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
0 P" i0 W' T' N" X! m๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)' ~& g* ?6 N! ^; H) W% j( O
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
/ _, y. w6 `+ G& S๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
9 W& \7 ^' b3 ^2 o$ Z1 d๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล 4 C6 R5 K& @  D1 `5 _+ c

# q' a" ]8 ]- Jอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง7 ^! F7 V" G5 Y+ R" B! e
$ g; ^: ^2 |, h$ P
อุดมการณ์ ๔
7 Z7 c( V1 m+ G! B1 R0 s/ E" c๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ$ R$ r  D% s, y: R* d
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
! k: @9 V6 L- ^& O" p๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
# I1 S# Y7 L% y3 b3 T3 Y6 T0 {๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
$ t% |' U+ T+ ?- C: ?, _1 [: K+ \9 `/ R; B1 Y9 E
วิธีการ ๖
) C/ D7 A/ Q, R4 C2 ~5 i๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
8 J) n1 Q9 k- \: s$ V! O& i: \8 ^๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
, k5 W: I+ I& g' ~/ h6 U5 Z/ n( t๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
: q/ [$ H- w( p0 e: l1 y, z- C๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
. t! I$ |2 K+ S# [' z% D๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม, |! h: O) n* _
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
5 T$ a5 g/ `! r: d# y5 n2 zภาพที่ดี
! o) m6 f) B2 ]# H( c) T  o* }8 [% ~8 G" ]1 P
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
5 z' x" g7 a6 w0 w; p
; X& m0 J3 ~$ z- [3 K$ _' ?/ Zที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/