วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
  l3 Q: T" O! [+ V* y$ u$ c/ P( G# O' O. d
8 R6 e: J+ J" ^
5 S9 E7 w0 S4 U
ความหมายวันมาฆบูชา
" K+ O3 Y3 m2 _วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์" I# a! g9 x0 E6 v/ s
& U+ x( z$ x/ ?) E9 }. A* L
ความสำคัญวันมาฆบูชา
2 I; M2 m% M6 U) l$ V. R3 ^7 j. A3 yวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์4 t4 @$ V  ^0 K8 @  \  u; c
; ~0 ]0 r/ m$ N; E$ o
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
; ?! T4 Q/ y8 U. @* J- b8 e/ y3 F
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส5 R: e0 A' ^0 B1 |0 R

& ]/ {6 M# v* N: O/ q: Iประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
$ C& H0 G# c) X# ^6 v๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน 0 T4 d: n$ p+ P, O0 P% ^$ a
6 B% i# |  Y" C  i" [  Q
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต8 K2 H, d" Y4 O" x
( X$ ]( t! P6 m3 u: w6 P" d( C3 e
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
% l9 Y9 A) R3 C% j" s: w+ |5 N% i  Y3 }" r( j% o' ^0 B; P
"จาตุร" แปลว่า ๔
$ h* K. U  x3 m9 ["องค์" แปลว่า ส่วน : a# f6 M" R) H/ ?; D" K5 X
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม 1 Q" f8 d2 o1 S, k, Z5 y
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ. e; ~1 n8 k& h2 [+ S

) @& k0 B2 y3 }9 b+ B2 }7 ~1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
0 n" ~, N4 J9 P  ]4 `, u* k" [
9 T6 D( q# E) `! N: \1 `% D2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น+ A; i3 m6 K8 w* ~6 X

% @8 R2 H. V3 L3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์9 ?; W' c# R) V: t
/ ]7 ?1 I$ L# A# e6 ]% K: B$ i
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ. q4 `& `- ^$ O! A7 ~
7 B7 R) Y. n' m- j, D" Q- M
ประวัติวันมาฆบูชา; \* b& K9 k! {' b3 j2 M- N

& m: a- r2 O* z% @8 @มูลเหตุ
/ v6 c- G+ i% @1 C1 Eหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ & G5 G" n' p! O" j- C

  W" c7 J9 u! l0 mเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
2 J7 }- V3 ^" d. t3 u! ]9 [9 C7 F
# t0 z. p- b3 s  I, m& ?. S/ g- Hพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
3 |& ~6 T. ?& p% x, ]9 _4 W- e" A8 N: j& K" u1 O( A: h0 A; r8 R
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
$ Y: ^8 `* J  Z, `- m
0 U* ~% y+ D1 e4 ]; Oมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว. p' J2 r/ p; q8 c" i+ f: c& t. ?

! Q7 U3 _7 }/ W/ r, ~กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน6 w' y& d8 m0 ~+ K

7 C, {- v; F+ z6 N- @+ E! l- F
0 `) |2 ^* S5 G* ]8 B
# q% }1 @  `4 jโอวาทปาฏิโมกข์
, S3 g% O& x: z  B9 aหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก. \& P" b) }3 w

) b# B3 `6 T) b0 ?1 lกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
6 [+ w7 v( N+ r" v3 E
& ]) I5 M; a; e' ]/ L4 Kสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา' Q& F& }# e: E  G+ J
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ9 x& [8 X# ]$ r. L
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
5 ]* z. x. ]# F* U- u2 f. ]นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา
% o3 r, g- R( }% P/ U  Nน หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
2 f5 k, A+ q; D, {/ ?% C* C- D9 x4 Wสมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ, X0 P4 S, l8 t" l
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
$ v) K; K- h5 _2 `( F& ~/ Lมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
: ]  H" s) G3 B5 b9 m* h1 aอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
1 N% P9 I  r2 e3 o$ L6 v
( ~, ^  q; {3 ^9 `# L' Cแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน4 p! D0 t. M& G+ j

- y2 B( {2 \# H, yอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง6 _8 j+ V9 Y& s* _# p; F# S
, }5 b* [# J9 m# B, P
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส0 S) x8 A8 {; K

! o0 i/ k6 G# m  x& D% aสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
+ f, k5 @( S* D# F6 G8 [
$ }9 M, B8 _2 e% t  j/ a2 zพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด$ a# N+ n6 n! v6 v0 i4 u3 S
# u) o& J/ m/ l* u) u+ C; J: G
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง  T- v' `" p: B! n6 d" b! Q
. N9 v" J% j6 K3 ?* c
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน. \6 q1 t' B$ H5 f
* T! @8 Z% j6 z% L' o- w
วัดเวฬุวันมหาวิหาร
7 L' N7 t" n; ^' F- l! S"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
2 A4 C6 ]$ d1 l, H) J1 B. L' J  \; i" ]8 c% ~
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
6 s% {6 V( l. B- \1 f2 Y4 c* W: Y& u& e" I* V0 T2 z  }. t
* ]8 {: O; o9 _; l  f5 K
6 I3 i# h  m) k$ y6 B
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
1 W1 ~5 [4 ~" g/ O7 [  z+ aเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่; p+ s! [/ z4 d5 t4 K# O
( O. L" b+ C) r" u
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
- ^) Q8 M  |6 o2 p$ C% t; m' F* m+ \1 D; {" H: Q
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
# G5 P( J  ~) e+ P  B' b; a  e0 p3 S) ~4 O) x
วันมาฆบูชา; E$ P+ b* z. c  q" f% ~! T+ b$ G

" y% j4 `6 u% `. Z- @วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
3 f, j1 |4 Y( S3 C8 ~8 uหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
/ W( a. N* S3 ^5 Y6 Q8 P& g/ V0 n0 k1 {) }3 O. e5 G
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
2 ?9 K& h6 R; ]8 Y( Z9 f# ?/ [* K: {- @* z! v. Z
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
# q2 p- b) G% p1 R9 Y4 R& ~. _: n( T8 u3 ~  h1 C2 U% W6 O# O/ J/ l
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
+ N2 h$ P& O8 H0 X5 b3 x: `5 _
  X- j, I) i: r  p, O- x2 b2 x7 Cได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา/ h! x3 A. r% s
0 p1 J3 e3 w. s: @6 W/ I* L
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่% I. p2 A% r& |7 N  A% t
1 A9 _9 q8 T' A- U: U1 L- i
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
; ]& D6 J2 ]; i2 x3 a
; r1 T2 N, Z+ X: I* ~; R( x, Wแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี. X* r* U5 k' v* T

* h6 T5 _* K8 F% }, Wกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
; {" F2 H, [" z' p
* m) @0 W  `7 ?โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)) E, X) T# ]( b: Z
* |) J% A4 N2 }7 z
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
+ J% ]5 n: S1 ~8 C( t1 ^ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
& _5 H3 V/ H0 c! o( _( M- N$ j9 |4 U6 @1 y! t
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
6 F# A7 k. d/ q" r$ N6 V  y' q* N0 R6 f, Q, c0 A, ^7 Q, \
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)3 `  u* c9 y! z/ P( Z
* p1 M$ C7 C. y. R# n- C6 Z
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
8 n1 M" C7 r5 @% m/ r4 y% o1 T# [* kถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
* L0 R7 T) v% A! A, n* b: [) B. }1 P6 }" U: x; L
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ2 C, a6 Q6 [' \( K9 B) w
0 Z% L( c: B8 K" _0 ]2 p
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
; ^/ I, X+ d, c6 Y
, ^; s6 h/ n- \/ `ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
$ L6 |1 z7 c. p, E  r+ f1 G; \! B. V( X: |
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
$ l) W" f" Q0 G6 c7 n
! j3 w7 q% m# v' O& z$ pกลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน, d: \: }6 o1 [5 ~

  j7 Y7 w% w; g+ [' z* I; _จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง) e9 V3 l3 {; v$ b

* H  y! \$ n$ s& M& z2 a9 L2 fโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)8 J% ^& |- J! [0 A' W7 D& D" X

2 T; J' b+ \+ lกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา+ d- }$ ?! }* \$ K
; u( |+ ]8 @0 u- n1 X1 q4 q
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี! J. N; X; p" G, U2 @

7 Z% N: ^* u1 o/ e' ?* ^( ]เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
) \" C: ]4 Z5 ~; i0 R  U" n# I" d! l/ r. s: {* y6 \) s5 Q
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี( _% L  i8 a6 Z2 t' y' D% _
* g6 l3 N9 |! x- Q8 h( t
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
4 [4 A4 B9 Y! w1 Q, @
* ^0 Z, k" j4 e4 c7 [) D4 B# W: y7 U) s- a

$ y# c& s' U# x# ?8 rการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
( C1 l" v! Y1 Z; S2 [: R5 x' Kพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่& f6 F+ ?, _( \  v9 H
/ F8 @! @: A! _
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า$ q  _$ G6 d# @; |

4 |) L5 P5 Q6 a/ sจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
6 F( b3 Q* c* p! M9 i9 m
" f. d: ]/ f# u9 Y8 l1 o; T, j4 p5 \เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน4 D# A5 S5 w9 n; D8 n9 @1 t

$ T8 Q: R2 @+ ]ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
4 X& V, f  A& |; u1 `9 @: J
2 x/ f( ^4 v1 N: `มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
" o# s- J: K7 N* D+ y7 {1 a๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ, ~2 L( f* t# U# o& _

7 h8 {; [8 z( E2 q7 xจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ3 F2 M% N7 i( z( J0 X

( S9 B5 b" M$ ~3 ^  Yประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
- [* N1 Z# c; U! A7 a6 K( s
3 G2 S/ c1 }& _+ O; gในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น2 D2 Y( N1 `; {7 X( f
. V5 E. d) V6 O. F( l
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔) Z# E9 F& F0 b9 H0 {
2 F0 [" T: Z+ M4 S) i; W# A
. K: u1 ]  u+ x1 m

* Z* d4 _+ S# Nหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ6 `, Z/ C/ w( e# e( k* h
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย 9 ~3 h$ _/ p2 T
% J+ W$ i. I: D3 l
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
5 r. `' l! n! M* o, `6 q! h2 L$ J( O8 M3 _5 L8 t
หลักการ ๓: X1 T9 r2 T7 b2 }" ~2 B! l& {
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
1 z  e: V" g$ a6 O/ cความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม) f/ G3 Q% `: E
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
& f. N& O( C. R9 _' tความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
9 m) t4 [- e& n+ ^8 @0 O4 d& Q2 I% w9 f/ L9 d/ _* ]3 y
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
% X0 |. \, q# L! F% t6 @; m1 k# {) x' b" Y0 v' u
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
3 v+ |% M5 O7 |0 Q2 C0 iการทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
- d( w' }% J/ j( tการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
4 c) i5 }# a* G
" ^; A) h- i1 ^! O๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่5 v' }1 e* D7 S* E
0 C' l+ x8 H8 z' Z( Y
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
" J# I5 ~: n: `2 s, H  z6 T๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)% @! r" v  {% n
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
* v2 `% T. D: n; g' r2 I๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
8 C# r3 `' \- p  ^2 F8 x) F! d๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
& m3 q3 V; A5 Y! ]$ j  S* r! ?3 L4 C% l5 Q3 {
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
4 T# r9 V' L& v' a* p6 j% ]9 C: X, b* m+ J/ ?( S3 C6 o
อุดมการณ์ ๔
( p+ K2 [9 o* n" N. Q4 Z๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
; j& ~& R3 m9 R" V๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น4 Y: U* N1 M6 T: O4 V3 Z
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ- t$ @0 d2 l5 u- @2 Z# I; q3 k1 o
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘$ U7 W- l" ~+ ]: H. [

2 P2 E7 u0 T9 P% {2 e! P7 ~วิธีการ ๖, D% W& s9 h0 H9 O: r* X2 O8 }
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
& i+ G. k- p8 B/ {  z$ T๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น* N* U! m2 A7 s0 a# U: d6 ~
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
2 Z  P- u1 K1 s, }; C0 q" W๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
! V1 F! \& V9 E4 Z๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
' b9 \0 B6 A$ r( [  j๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ2 u0 a( g; E. l* o  N
ภาพที่ดี4 f4 m5 F9 T: p! a! s% }$ L; j# x  E

0 X' g4 z) Z, d- E) Q  n! jขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php; i2 b: Q5 G/ |; u9 S1 r- L& D
8 m$ [; Y* g, h3 B& S
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/