วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
- E6 B+ K0 C5 @& I7 w  r8 m4 }0 P1 b) L/ I5 A
6 \+ l' Y: t2 e: {  G

" W, [* w4 s6 o: U$ n1 u" oความหมายวันมาฆบูชา- C: M4 P, U" t5 b4 n9 X4 y
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์8 Q* U  ^6 y' f! C0 l9 Y) A
( U7 |  H2 m9 i+ [" A
ความสำคัญวันมาฆบูชา; V1 u! D9 ^* v6 ]; v; H
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
; z% e0 Q0 p! j* k& H4 a9 {
" A* Y8 g0 w+ xผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
- ~: P+ i% N  n+ H  b! ~. a; i3 l/ m0 y9 |$ Q
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส8 F4 B& M7 L) S  X$ R
. i0 `5 _$ A2 d5 |5 o0 Y0 B2 f
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา
  j. }! G  ~+ l! P2 o6 b9 ?$ C๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
6 R) y. K6 E, y& v, h
4 B6 P; B1 P, o. ^7 O๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต$ @2 J# _: _+ Z* X# f: V( j8 ?' j: T
2 E, s+ Z5 j/ N  e
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ% y) A# Q7 d5 I

' N9 X$ P- S- _3 D2 _"จาตุร" แปลว่า ๔ ( m( y2 d' _' }# {, \8 M9 m
"องค์" แปลว่า ส่วน 2 j9 V" K5 S2 U6 E% j
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
) Q# t# H/ ?% i" `4 F3 T0 L3 n3 pฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
- s+ k6 I! W2 H8 A6 o
$ q  Q1 [5 H: h. k' T1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย. @, [- Z+ J3 }
4 S# w( i# i, E* D7 R- D" x9 N" y% c
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
$ I3 P4 Q- k5 K  T/ y+ Z
: u, s; g$ l5 [" X7 H. ?% W2 |# r3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
1 X- T& [" V7 J1 F: ^5 b8 u
' e& |7 h& e2 c9 P! U1 {0 {! v4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
  d" e$ G7 u& E) B, r+ j
& W6 G! z1 h, |ประวัติวันมาฆบูชา
* L# _2 D' q9 l7 N2 Z
2 Y* s$ u, v3 u4 F1 ]& _& [% Cมูลเหตุ
( o* D( A+ X4 w3 xหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
" ^- b# T: U- p* Y$ F7 r9 Y& f& G% j# b
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
; \. {( K) ~( x& _* m: F% i: f* P/ x
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก, t& v% W- d7 d
1 a7 b4 W- n& ]- E
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
- W  O! p1 G$ Q4 o# D9 J
7 Q. E" y( w# a% n+ zมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว1 [- L% d; h' I: ?0 K) X, o8 z* ]
& V0 ?" V8 P# [) u: C' ]# U
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
- O# ~& x: A. X# t5 @- ^. u7 P7 m& R
1 m1 A7 W& _# h' A/ K% b7 v* c) E
: }% I/ V/ g1 n* p+ s5 |
( _' J" _* F3 S# N- dโอวาทปาฏิโมกข์ 0 y1 x9 v! E" m- `: k
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
$ l4 p% S4 L$ }' X
5 P5 z3 i, F4 F4 Uกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)  E2 F7 c1 z* J4 G; v

$ T2 m  u; ?" T% [: t' iสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา8 E+ H  i: h$ _' R
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ$ E$ n7 C9 y) `$ n
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา/ G+ Z' H8 o/ W8 B! g  P. g
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา1 v& O  K* n* s; w8 d/ q
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
; Z: @( a9 [* j! p8 C4 g; ?% `สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ1 @! t. I" _; H5 M
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร. e2 Z  e6 v  a$ u- k( l, M2 }
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
$ V1 s' ?, [; A0 B9 h( Nอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
4 j0 @% w3 e. B2 m/ U! W5 M" o! A
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน& r- P4 c: _1 U

: T0 N: x9 b; c& c  xอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
' h1 c8 f, |; C2 ~+ l0 }& V3 n& Y
8 s3 \1 ~* X) ^+ g- k& z! i- `' ^หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
1 k  y- o8 R8 w/ Z* ~$ T8 W* c0 m) ]; {) T+ ~1 O
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
+ C6 T& V) ]# {! b! d. `1 Y
- @+ L9 c4 W3 S2 Eพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
3 B& s+ C* B% i5 Y/ g
4 w! I" N) e# t) y. E- y* x: a  }ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
2 e" L, p! J! ]/ l/ j3 z2 S3 e/ [1 M7 T! [" P9 h
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
2 P) ], ^% c' O+ Z* o2 O" k# d3 `, F0 z/ V- F7 b/ Q) v+ V: O3 T
วัดเวฬุวันมหาวิหาร: K% e5 W5 m( ]: J* J' p
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ  F& P/ m6 e: n5 \7 s
1 `/ t# M' J" B, {4 D
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
/ y4 W/ y1 Q) u, p6 u( b7 b  W6 ?; g' Z7 r1 J" V
6 C5 A, a8 Y1 ]4 f' c, K# d3 ^' D

' I+ J& ]% d/ m* T" _3 U) Yวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
1 z; u4 M& `) e" P6 p# H0 k+ t& Hเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
) u! C! K$ W9 P6 q+ \# Q4 R% p6 H- v( H3 x% a: \( ]! ]4 ]
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น2 m) U0 l9 i% `. N/ ]' A
  W5 ~0 R* P8 |1 s' t
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
- K& z6 ?9 t  F. ?
; ^; H0 G6 P0 J( b  K6 lวันมาฆบูชา0 ?( t, |9 h' C+ ~

2 n9 a0 B4 A0 y" i6 Oวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
- t  [& N7 f/ ~$ F9 xหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
: N- R- m. U! @- d. z: ~) [; T) ~# |& d7 L$ C; f5 p; F( ?0 n7 z
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
) H0 L3 l+ u5 _/ b' n; B) E" t: ?! J# q8 {( t0 B9 A
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง4 X9 c6 v" m! Z, ], a$ x7 x4 M

3 Q6 c' o: V& a" {เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค " J" j, d. l3 G5 v! Z6 J
2 `- C9 ~- [# L
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา& b/ d7 Q/ J$ M# n1 D

) T! v9 i9 i) e6 F' @  Z: Vโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่8 a$ W/ c( j; x: a6 y

8 d7 I( ?! B* t4 p( E% v; }ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด7 I) `) ^' H' S& H2 X' ]' D( E0 L

$ _2 a' L, @+ m% K4 o6 U+ {แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
& G) H- _" k1 _
% L; r: r6 t9 ~. s! m# C' Bกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก& {& ^% p) I6 k' t# B
) X+ O) ?* n. L6 p
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)8 F$ K( [8 g6 ]0 g4 f

! V$ T5 o6 I, Cจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน& E. B! u4 t! w) p
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม* H& ^+ N) X" t4 G7 |. ]- v$ K

! o5 h  X0 N7 m5 |) Jไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
8 d4 C5 A' Y% Q5 B% [- b# h( E: ?- v* P4 _: _  |
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
. M) @5 c8 `7 X5 [# r
* ?4 A6 S: Q% W+ C# Q0 b& ^จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
3 B& {" U+ _$ O! dถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง* }, ?' Z+ H7 ]" D$ d9 f. y

2 N5 e5 J$ b1 d3 Jจากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
0 o, O1 ~' ^8 s* q* R  b4 f6 J% }: X& F# ]4 d
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
) V) `: {' x2 c- x* U& x! ~: E; g  ~
! z. B( m5 k2 X* B- |& pในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ. f: o* @  Z* w! N  q
; K* ?% ]  D' k7 I$ S
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
3 T- d+ G; |' |" {# l7 a9 q: X7 E( B) j0 o8 }
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน! U' V* j" R3 [" w$ v7 j. `# R
9 h. I! U$ E4 p1 ?+ I7 v
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง5 ?2 |. B& Z" a+ d+ Y2 u

5 e* d1 R  `3 Z, Dโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
2 ^0 @& h3 v# O8 G
- y6 l+ _+ h2 T+ C, f2 u! g: o& iกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา5 Q: B6 e3 i$ q4 Q. O
. P; h7 C9 l. p( R
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี7 D1 g- P4 a- j! k
/ W9 s) ]" ?; n
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
4 I, g; `' r5 k5 L  Q, C' B2 b7 z9 K7 t& W
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
  O$ r/ W: J9 g* s* g8 g2 E! q
6 n  R7 U4 W, ?) M1 Xขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
8 d1 o: |' m$ ?+ _  F9 [
2 h6 z9 ~' b* d" o' t$ z% b4 R6 {/ L. a# |0 a, t

3 I& J; |5 K$ nการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
- ]& J/ S: l4 |' i" f3 qพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
3 T' t4 A6 C7 N# u+ I
+ ~3 T8 [) x9 H( c8 H# I% N$ eได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า% B8 |; d2 }- t4 Q! |9 R
+ [+ I( M/ B4 P9 U8 ]' w/ Q
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
' x; k- y+ v+ \
5 [  E1 H& z. S% f$ Z( qเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
8 B: g" |. \( J+ x7 x: k5 s3 o
- q+ M/ c/ O, j' q9 d3 X6 ]* Lในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
; t! M  N& D8 R4 u$ t! L1 t4 ]
6 V$ O& g$ ~% Tมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์! k" v" v. Y2 _
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
: z- j: t% g1 _% d6 ]+ o& q( c9 q% I6 E- @; u+ S0 n
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
9 w- I+ B$ b$ U) Q
$ a$ Y- T' o& z: }, c! {ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี# M) e+ d7 j* z0 y5 D

- N$ H# q% x6 w% ^$ D% Rในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
' F+ N. F" V' j* r8 s
0 r, t: I4 x' I/ c6 ^! ~อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔$ Z+ Z8 Y4 }8 w
$ A% q9 R6 a6 w3 @- W
4 a" G+ }: K+ ?
+ [8 k& a9 T: l
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ( ~3 [5 C. ~: d& H2 V4 N# E
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
5 o+ K0 k" T4 f4 U# m: F
8 e) H5 M) o$ ~0 C* X, ]หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้2 B7 y0 N& R; T0 K( u

9 N- @# e3 y3 v8 P9 hหลักการ ๓
3 [& j5 d, x; `, x4 D( F, c7 o5 A๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
8 r" ^& j1 m+ v* A7 M& m+ i( x0 o6 Qความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
& ]/ c4 I  G0 Yความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ ; i6 c4 _# G; T4 q- {- r; s; U1 ~/ F
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
  n9 v$ Z9 a: y; W' b: g
" k9 n- x: u) N! J1 _- f๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ' ^# W1 I/ l$ x+ l" e' ^
) l* M. l) C0 U
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม! Q4 k( L+ X7 f  r& A& W# Q. ?! z2 v# M
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
3 V9 y* I2 x. H- W' L0 Rการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว8 r+ ~/ T( P+ y
* f2 N2 G; x- d8 [1 Y+ ^
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่+ I! F$ N, y3 R7 ~/ G( x+ q. \
4 C, e$ V+ Y( L0 a
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
- h3 ]' O7 l7 o๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท). |, ~6 l- u; d# J% \3 U: r- I. j
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)5 K2 \6 O; R5 W5 s
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
: H' d& ~. s  g/ I- G* y5 `( x๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
/ k! T- q+ C2 ]
/ E, k6 N  x( ]8 H6 S) xอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
' _( u" s4 j1 {, V) |& A( }; v! U: M( B' O: E9 R4 a1 \0 f
อุดมการณ์ ๔+ D4 T, j. Y0 t
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ# D7 O% n" S; L5 y
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
3 [, `2 Z: _- C2 Q& l๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
( n! m! P0 y' i; U๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘" s7 F2 L, S6 ]* u+ S

8 j; Y7 c7 j$ X% @วิธีการ ๖5 c' D6 n9 J' D8 B& `9 S+ \2 P
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
; s" t1 T9 K# n$ [* t# r3 f4 F; {๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น8 D  p3 Y  E9 k  Y/ L8 O
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
. L6 V; f) g! u$ V/ [& L๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
$ D1 `. g4 }/ Q; ^! c๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
) K% \) }/ K4 P8 C๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ# G  f" y( l7 l: }. O$ r" o
ภาพที่ดี
# `/ A8 d0 J, }- k, k" M* r4 H) |' M* ~% l- O6 p
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php5 n8 V5 ?5 P! J+ ?$ J5 K# ?  |

" {+ L7 H* y1 U% M' sที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/