วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
6 n$ U: Z7 ?; O6 s3 Y
0 R1 f. C2 a, r
9 L- n. o3 i' ~& m) |, K0 t  s
" D& C6 \- i2 g& ]8 L1 c$ K- A" Uความหมายวันมาฆบูชา- |6 d0 x% |( g! f2 ?
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
; N! d) z3 Z( e  I& S
9 J9 A2 ^/ ?- K. xความสำคัญวันมาฆบูชา
3 J, O. x- C9 q! T1 d* D# gวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
# Y0 H) B5 k2 _1 x# }2 i. ~# x% ]! K. n9 H: s
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
) v6 z% a7 {  h! P8 u* a5 I$ z5 E, J. B+ g5 p
ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
6 ?! O: T; X) F+ \6 l/ b2 B2 w/ j
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา+ D: a, K' i/ @6 Z4 a( l5 G3 t5 d
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน 0 |  D; i7 \/ j( T# x

8 ?5 S: A- m5 h8 v* J๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
& y8 w0 V( R8 o, j! h# Z) W3 e! u  ]' C7 f
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
' t3 q2 Z) c) }( D2 u! C) d) j% H+ @  I# d4 y; X  h8 f" b8 k
"จาตุร" แปลว่า ๔
: @7 _) U+ _, u4 A8 `3 p8 X8 P"องค์" แปลว่า ส่วน
1 C* ], t0 a" T3 a4 }"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
! M' ^7 T# J6 y6 H2 }! d* M6 u9 aฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ# ]. c3 ]' ^1 M
  I" F* i1 J! n
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
9 S2 ^. p! i- r, @- _
, m$ ]4 G* L& S; L+ V9 z1 |* R) _2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น6 `; D' c3 E. ~  {( F

4 _! }7 H; q! _/ s6 ~5 A) g% `3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
* s6 \/ n1 Q+ U9 U; S# s$ }  c1 @
8 m& T4 Y1 x8 A4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ/ C3 \) P* o) g  k! Q, c7 R

1 H7 P- t, g6 B" y/ j) ~ประวัติวันมาฆบูชา& ?  @; D" I9 K% o8 R7 }
; d$ F% s/ q3 o- `6 |3 W, u
มูลเหตุ
0 I" G9 M0 |$ Q+ dหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ . Y1 [3 s7 |/ v

0 W  }8 {, d' [9 z, qเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา8 }; u1 P; ]8 g
  a4 {5 b7 G: ~$ t, Q
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
3 v- f$ M% A/ U* U; \& _% w4 U. z6 z2 j
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
; ^1 \3 g& D# f3 d" o
3 |! S, H0 c* h' d5 {: m3 uมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
$ a4 G7 v+ i* Y) C0 T) _% a" B! n, Z1 K& H" s( H$ r
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
1 l* @. Q! H# a3 ]. l5 |. z5 E$ i3 q' v0 [
! x0 |: z7 A6 M# ?

( y. w+ q1 T: Lโอวาทปาฏิโมกข์ ) b; u5 x* @# ^( d: y
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก" f) {: w# C1 y
1 Y) j; c" O. w  @
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
* k( g5 ^6 H3 u( P! h8 ]: M( S% V( a, K
4 @9 B( [% I, [4 k9 T& [สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
% Q, M2 ^( V! X% w  c* I$ K4 j! c" v1 Rสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
5 g8 Z+ {8 I) d6 i) \* ?ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
- ^0 s$ c5 J, _/ q! J' Vนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา4 q. @" s; ?8 y+ F2 }% M5 i
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
9 e* R& @. {; m; qสมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
: d9 b5 y% o* |3 cอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
  d. _' e, j% T/ ~มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ$ x% [) ~( j/ K' B% x4 X; ]
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
0 \+ _  Q. T" Q) L" z
' V  c* m" Z3 \; Q9 s0 oแปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน3 d) w3 @1 E: y2 W; w6 v8 I

  j8 @9 b& Z) X) @2 f* F1 E1 sอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง  F8 ^8 a1 z0 J( j' l! K+ _6 o
1 v0 u5 Y9 a+ ^  ?/ B0 w
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส; i0 I( v5 I7 @% T

0 O3 G# K: q, C; p% ]1 Qสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)
' ?& z! q' X6 ]# _* b5 [
; f- @: K1 {9 q7 C6 jพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด" v, E& |  o: ^+ ]" N6 N- `
2 r# p5 J2 Z$ [" E
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
+ A8 l' u! O/ I( R+ |$ K, S, P* x, `& v$ \( e! `6 c( C5 J
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน: y8 E$ `. ~/ w

0 v) P7 N/ h* g* X% e& Z- jวัดเวฬุวันมหาวิหาร- n8 g: u% O0 t0 O; z
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ. b& o/ n7 _$ ]' V

# N" h/ R1 ?  J8 g: s- _พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)/ \! Z( Z' `1 N* A' ]. O
8 n+ q7 X6 l+ h# q; L0 Y+ f3 h
( |6 j+ B  ?/ t
3 R8 U! v/ D: c/ _) E, L7 o
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
- H3 F  g$ R0 f, c: A' ~* F2 T$ Z9 v. Uเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
/ F: ]* E8 }  h1 q. R
$ c/ b2 Y& T4 L1 n3 V2 w+ c, k- pสถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น6 q0 q# S$ Y: [* r& X! `
  t. D7 l! c9 Z$ A, n8 ~  x& X
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
- x5 R2 O# |8 B- Q& C( C0 C  E5 I$ \- E* u' Z* `% O- K  U
วันมาฆบูชา
0 W, c: x1 `$ _2 ]+ c$ `
% [' c7 v3 T6 N, C+ Cวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน7 l5 t# e2 S. R+ _: u
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม0 L1 u: B; R7 D2 q

8 _; h5 ~2 f6 Q, Z9 Hชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
( M0 C# e$ a+ o3 E/ L: d' d0 O0 ]6 Y8 u* o# Y  Z4 N* H7 P
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง; o0 w9 a& P/ ^7 S* h5 k

1 h+ L; h7 `8 p9 H/ f! I% }เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค 2 A0 h7 x3 F9 l) W7 j( z
. x9 X- g3 V3 O  v0 T( B+ c
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
5 F( `+ ?; }0 b8 T+ {+ L, l' `/ Z* {' k, y" p: s* `
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่8 C: O% o* H1 S! V% F& w! B

7 y4 M- m: c5 ?( V6 W) C* dในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
7 Q% X! ^+ `/ |1 B% \) f
/ R8 K; }- z$ ]$ fแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี6 s% b6 r* e2 `+ A5 j

/ P. R( P) j# gกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
/ `) [  @. {6 @0 H" P( T2 r; a* u6 {' y
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)0 e7 R, J/ K0 }% o% ?( D' J
* C+ ?4 M( J: h  Y0 S
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
6 `& o4 m& ]' O1 U$ jปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
6 b3 g( L. ~, o- S( i/ C5 Q( [. ?/ w. Q8 y6 o3 {( Q
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
) i2 f" L3 h6 Y8 ^3 [5 |7 l6 y$ K) V) |7 R# V0 o- D3 l+ E
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
9 q6 y6 i+ p/ h" X' G$ O$ e$ o4 D" P- c  }! Z( ^
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
6 \2 P/ H- e5 _5 @/ n% v7 _4 Rถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง( f' |4 }$ R- H0 i. _& K: G9 m
6 A3 b6 h; m; o$ J! x$ O% L) h7 C! P
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ/ ?( D" h  R  D% \1 Q& K: W
. ~1 x  ^. ]9 L& g6 W5 N6 j
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
3 F: k  t0 @5 p4 N" p8 A6 E+ l. y
/ M" t, H" s6 a0 K2 cในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
8 N( X( [# N3 ~% E! [* [* U% [  ~4 `& h. |, S& {( @3 C  j6 K; D
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ7 G5 N8 _* P0 Z1 r
8 b$ ?4 X- v# M/ t- E. C4 c  q' C
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
! Z! S' Q: i( K' A9 p7 O0 \$ H6 M$ e5 ^# k
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง* r1 l+ X( F$ ~8 L: A% W
3 y0 L8 k, W% q9 C. E. c
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
/ a4 I+ U# I5 P* J% J7 y6 a8 M7 b: a4 @% ~4 ]' y9 n
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
' i" v! A8 e6 \/ k) o/ T8 g3 G0 H. b& R: `; K/ X
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี/ u- y" c8 h( |) D, [" {0 S

% j5 g0 Q  n4 F2 e0 o: d7 M1 eเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ & g9 g, y- g( `. S1 a+ O; U% `
5 z! b$ x3 C7 }4 t
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
& U: Z: B2 ^9 d1 a8 Z5 D' {1 _8 _0 z) f
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
1 Z8 {+ X) _0 M3 X  p. D5 O, L7 i  M7 |+ R
" s# w0 o+ k* ?, ~: E

- k9 W& u8 g' fการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
4 U2 Q" ^1 |. O* l* H' vพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่/ ^, D& ~' |  j# c' w% E6 C/ n& t

; x7 A1 X2 J# A1 I5 H% r7 oได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า9 z# g2 m  s, W. U
; i) i/ [- n6 x! ?
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
1 S; l. Z9 c/ I& @. e4 H" c& \  N' Z. i$ [5 c' d% D
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
2 ~: y3 U! d; B9 r: P
: \3 z. Z9 n3 ~( @5 u2 jในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
& H1 y, h' D! X+ O
4 v9 C9 z9 I/ `/ A$ ^  A1 w0 E: d7 ]มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์6 s% ?% n8 k: A  P: k  @: V6 @
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
0 m  Z! c# X* d, U) c
* ~* x4 Z: c4 E& i" dจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
9 p5 |7 Y+ f( A1 ~% f% G' S+ S) W. ^: ^/ K
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี& N, C4 F0 d& k, ~/ B0 i2 u5 ^
$ I1 F7 d9 \/ N3 R
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
! s7 `, m) g4 `6 i3 o9 f2 S* Z& _  i, N1 r4 Y3 r
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
% C  p2 o3 h  W6 r% k8 N! T9 @. I, P7 V' i4 I3 a
" Q3 S8 ?& k4 t# m: t& k

4 y4 Q  i0 K2 g( X2 {: n4 p3 t' Lหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
. X' o& o2 `1 Mหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย - z; x* ^  S% a: G& a0 n/ b" M7 R! ^

6 t) Q8 ^- s% x9 Q8 j1 Mหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
' y3 ~' G* F. w4 N
8 T& D1 c/ k" Z. E! uหลักการ ๓$ \7 _7 o& o6 ~
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
% C8 d% J9 u/ E% E% Rความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
4 Q( L0 H! r5 B$ k+ B( Vความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
" q2 E$ W, L" n5 n. kความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม" B8 d$ Q# X. f7 x

$ v9 h8 Q4 O5 ^& O" K2 [๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ! Q; c# k! }7 \

! Q4 @! O- n9 @8 k9 Gความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
7 v! b) V4 ?! u# h1 J8 O6 fการทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
$ D" p% \( m# }( Cการทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
& N7 W6 v* T# K8 O; d1 ?
: j$ t' }, B% Z( R7 a๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่4 }3 A0 E! F/ ~5 F
( G4 }- I; y$ D& h: e3 V
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)% Y* q# Q( h$ E4 Y1 k: e
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)& Q4 m2 _8 b0 i) e
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
5 |* Q3 ]' b# o& X; i5 J5 E) u๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
# v+ Q* O9 R6 @6 [8 W* [% N1 v๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
+ l$ P1 F' W9 s& U; q- h5 G1 `0 F9 ]) V' O2 z5 p% i3 T; ?
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง; ]) y- @. m" ^8 W
; W5 {( S: t! X5 V4 m1 R& ~
อุดมการณ์ ๔6 C  Z  y) I0 z
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ* |5 H$ z1 ~1 ^& y$ s. G
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น1 A$ q& D; q% ]& e6 m
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ- \2 y* g+ V2 k' {  c
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
8 M  l# b6 ^8 r+ @8 ?* P
4 Y0 r0 l" Q2 E* Y/ I' Rวิธีการ ๖
$ t3 p& I6 l& e% k๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
- o1 ~3 L# G9 a๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
" j0 Y# S$ B1 K* {7 W๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม: Z; G8 q: c; g; d9 r3 o3 P$ S& F
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
7 `5 c! Y5 f2 C8 R" k๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
6 R% J! u+ S6 K1 s# h๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ1 ~2 B" t$ ]! g. {* @
ภาพที่ดี
9 S+ K0 g1 z/ `% u& b/ g, M+ W- ~( `( V$ M% g" D, W- @
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php3 r) j# a4 A$ L' _, ]$ x- Z8 h0 L
5 k1 J1 B' i9 ], J* e( X+ J' Y
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/