วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา* a, m9 A4 z+ L0 c' B/ E; I
3 r2 B& @5 R% f5 J% b5 x
0 [. e  t% r" L  @6 b/ L1 X  Z
' X7 P1 p9 m, |$ M
ความหมายวันมาฆบูชา4 B( j5 t! W9 E+ {. h0 @8 h
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
. }; I" }; C) |/ s$ j, T7 v* z8 T) ?& s( p) _! S
ความสำคัญวันมาฆบูชา
* L& z; Z3 i3 T$ y9 G: L( p+ i) J- `วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
3 m* F; o# Z  Q, B/ p* x' q5 F& x: ^5 _6 c
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
# C, A. U8 @& O2 D7 k
8 o( Q  b6 c. z2 G- {% j! ?ความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส7 j( n" `5 `( [2 ^

+ Z6 g" R+ l* w7 M; Zประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา$ o, l/ h' G$ V, t9 m0 n2 D  N
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน , f! ^1 g  v# e6 o) G1 `% {2 P

' x' d+ |9 c# R. u4 f3 Y0 w๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต  w8 A- _$ ?. Q5 g

4 w" S" D) f- Q) Hคำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ7 \$ R/ I6 T. a3 K8 e$ O

8 [6 m3 g: E0 b4 n& B4 S3 U9 g"จาตุร" แปลว่า ๔ / j$ q! r; X% b2 j6 }1 ^
"องค์" แปลว่า ส่วน 2 t- v- c7 H7 r* u3 T1 r
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม 2 `, s+ [! }( E) ~" Q/ F$ O3 g9 a
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
1 X# T% }8 e, T' U3 ]" P1 P: n5 L8 q7 ~2 W. S
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
, n; n% r& n, M1 E8 a
, Q; Q  y, p: i2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
6 G% L6 i/ ?$ I/ y3 {5 W0 ?0 U2 S% i) V7 M! N8 p, V  a: `
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
- d' j2 K  w/ o0 C5 Q/ |( m# x' l; q6 ^3 {7 V, R
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ. z) c, c8 _" x- v) Z
% Q. `2 g1 L- I
ประวัติวันมาฆบูชา3 t0 i% x2 ~9 Z# j4 \
. o2 y9 B# L1 d
มูลเหตุ
$ \7 w! _- \0 N# G7 N* B: zหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
1 u( i! W% X+ M: F, r* f) z  n, u- z# u% A/ }+ J6 e
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
5 ~+ X8 m& m4 C1 O/ `; x& F7 E! ^: ~6 S$ u4 D6 S) C. ^
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
: ^) ^. _( q3 {8 \& u( h$ s- J' a
& ~+ j: C1 `2 Y5 Eพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
# C0 R+ }* |9 A9 c) ]" e3 M" `" B4 ]8 l8 v
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
+ B1 N% K& x+ h0 g+ d) M
" W/ P5 Y- m0 Hกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน, E) n2 W" H. l1 e8 }
" w  y& A2 C5 S$ E0 T" T

& e. j) ]0 D# U$ j+ M+ P$ Y- t/ |- M. k4 A$ z
โอวาทปาฏิโมกข์
1 R1 j, C1 s7 Sหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก, C$ a' @5 f! F& Q7 B) |
  x! D7 u" H0 z0 q0 d7 p% ~
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
# B) R& m# `, _# k& i/ d/ u
( N, B$ R8 u7 Qสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา4 X% W6 `! R6 Q  Y% e# P( N
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ# l8 x+ O$ \6 a
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา1 g% q. ^/ V3 n. B" X
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา: J  L1 c( J9 u% A/ ~  _
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
  f7 X4 q' H- [- f: wสมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
; G) R8 l# W+ Q* Dอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
% O1 m$ F. R. L9 Z7 X  D7 x6 N/ W2 X9 yมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ7 f5 R* m2 ?5 d9 H% H
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ$ d, q' m- j9 K: h
* {; ?! B. T, [
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน# N8 a2 B/ A9 l* e1 z

: B9 Y' B" w1 b9 l/ Vอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
$ w; T. X7 S" b' C' a/ y" \  F# r
( q- L) L  @, p/ {9 U  [หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
4 w. \4 g* l/ W7 W- e7 N+ B+ I$ p* X/ s5 l' a) }) s' Z
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน). u/ e" D: V) b/ r6 C. j) G" z

! B& s% Z+ O+ J9 Cพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
* _% I; O7 \7 j. u5 Y, U( U7 x
2 }$ L6 H( q7 p( Sภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
4 p' G% V" u; q  Z0 p; q% d% g) C3 y. H) T0 g% ~
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน: ^4 T" b9 y  Z2 `5 }  }

, u0 \* a# i7 Z  c8 c; ^  M0 iวัดเวฬุวันมหาวิหาร
! l4 d3 K2 @1 W& h) @"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
# U& {: `0 u& f( k+ h$ f" D1 n
* D4 P0 s3 I, iพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
8 F& ?# }4 _9 m1 Z& }
: m, B9 H. a1 i% G+ g
: Z) Z) q; a  e. Z4 N7 V+ l; @! |( l7 }! C- m# X( A
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล1 P( r. d) C- u8 p
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
9 I$ J. g! e& G* U& d, j# w7 q0 k1 `" Q0 V. e  v9 }$ H% i+ J5 x2 r
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
' F# i! W( g& s+ c/ }  Z9 V* O3 t% h9 O7 ~: J8 |; _
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
" t+ w, L7 {/ h& ?: T! e" L7 V: }0 E
! w5 V% [9 r/ b1 W. e! t/ k; I) wวันมาฆบูชา
8 G6 v3 z  }! H/ h  J( q# e
! h# B1 X# y: E2 c5 L& \3 W, _วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน/ R+ z2 u2 x" ]4 ~, Q
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม* e$ q) d3 w4 V
. j7 c2 e  ~4 F" P* J4 {* ]
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี2 X8 |- M" ^+ y3 r2 W
9 N3 q7 ~' Y) j* `+ U, O9 G
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
! m2 S4 R) ~8 [( t' t/ v: X" S7 ^' t5 h3 z
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
1 c- @" K1 w/ s- ~
/ |* P, i! Z  x  Q! z9 jได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา) v0 Z- U4 k9 p1 t9 s9 A# F% J
: b* @, j( x) B3 p5 A1 X
โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่! z" l3 `5 U. X! Q0 }
% v4 i( o6 s/ Q* S! @- y' t
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
3 r% I/ S- d  q: ^# D7 t0 ]9 Y4 f% [- T! h
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี) |! B( E/ w% j3 x1 F) [: C9 c! |
# r  d! ^9 K4 P# K9 k3 M' ]2 d- i5 t, f
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
* ^& w+ j/ |( d5 ^5 Z3 z/ D  [% k( l- B6 s! @3 Z, r* f
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)9 }: M" F2 R" d. l* @* K& h, X
. t. k# s' B, a/ o1 g2 x% x
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน) P& N" p% d7 k, H
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม. \' v" V: z  i( b

: U. e: s3 M3 D- v1 iไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
& D, I1 A: o% ^$ R4 ^. G3 h6 V" y' \4 U! l# W' o( G& T+ J( F( N
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)+ k) Q' O: Q9 x+ }  O+ ~3 ?6 {) S
9 F: w5 r2 z  y4 p, A
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)+ v; ?9 U6 L( D8 k4 Q
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
4 i8 R, W5 j, J7 y; e: _# ]1 d& x6 f! m" `
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ2 U! @' A: i* X% f
5 E) s1 c" c: t) |3 I7 [, o
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด1 Y# ^4 v) H/ ?; j

5 a9 B, o( a: c7 x- \! ?# mในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
+ L- ~" F+ B! v( r3 }7 ^/ d1 o  w2 [$ K1 V
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
6 ?" |6 r! \" U1 ~1 C2 H8 c4 t) l8 T3 V& z
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน! u  Y! q2 |5 }' W
5 q4 S# _, ~1 f' t% L6 y6 A
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
1 o# l0 p4 Q9 W1 ?9 N) W1 g# L
0 f' P0 M' P* o" ^8 G7 E+ P4 _โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
" `* B' g; N* ^2 v; {8 ^
3 J  u1 i! B* M& X# m# gกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
# T! A' X% P  v! C$ W8 A! K: E% \: w7 P
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
! X/ n/ w- _8 f' z0 R
) ~( G  B4 Y# D' Pเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
6 h/ w" s4 K, \
7 `" }; Y! N+ Xแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี, S" F& x6 r4 Q) q
" x; ^' J8 `4 J+ H
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย" f! L9 G3 `. t3 o' t1 {
  m% P7 p: M4 [
6 z: [8 |) z+ }) Z

) o( b9 N6 j& eการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย' C# j: b: |0 k- |% n7 {
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
, G7 H; e( k9 e2 d, x/ ]8 h% O9 E& z( ^, e. C7 f4 q0 U- E- ]: R; i
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
/ }  q3 ~3 r7 ^7 o& ^, w9 k# _/ K) c- X1 R- L7 h- e
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
2 E7 c2 ^/ ^- M- j$ b) z5 `* M: X1 x
3 m$ X. a8 u1 Bเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน0 ^5 u. i/ L  [  J0 v7 Z  v, _% ]+ _" s
; p: V2 ]9 L" E. w- H6 k  Y
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด2 J0 d$ v+ F# {: P, {
6 I$ \6 q$ }. H3 G& P4 s) s
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์* D5 e( i& F, ~$ p
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
3 d  z/ T- E! z% v* z# E
+ c. s% u& Z+ I6 Z6 g& b9 xจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
  [2 j( J! S  z- {% z7 k
$ v, M* B3 e1 n9 ~, o6 b# `ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี
4 Q* {0 g# |8 b7 _+ h& M' |7 Q3 \' G  q3 Q+ X1 R
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น* Q9 \. A* q7 H( d6 c! D1 {
' B& I" w% _; R$ a) o5 `/ v0 R; {7 ~
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔5 ?" C; R' [' c

8 ^- i" V) i2 x' {; R9 D( Y4 w1 {: m8 N/ }

% R# G! A7 U" e' T- Aหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ9 k; O- M4 Q9 ~8 M3 G# S# |
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
0 J( |6 ~5 H$ t9 i8 f* u7 R+ b1 Z4 u9 r) \: N7 H
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้8 Y4 }! P3 o! P
" `) u$ y% ]& k: P6 Z
หลักการ ๓4 \" R: G9 L' |& n% i' \/ i3 E
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น. N* }. f( x  h) ]; G  s7 V8 Z
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
; u: ]1 p/ m% r, P& sความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ 0 I3 a, }+ K( r$ w! o0 ^# ^
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
/ ^- {8 Z, u1 _& A2 l8 [5 T: r) K; f4 ^# Q$ v$ B. }5 K
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ( R* n' n+ m  j- y  T

7 }4 V1 B' D* t% n) W) C. Oความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม" o# ~& t1 z9 x7 _; U
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ; L+ A( \" d7 I3 w
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว) E- }: e* I) y  s

/ A; q/ P9 E$ ^) e1 c  R8 s. m๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่% w+ P( W; k6 M
0 j) ~2 Y) t. B0 u' h/ f
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)- |# j1 ?. |% n
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)3 D3 T- k; ?8 G- i# E' D
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)) f$ b6 i2 c. ]+ V
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
. p. B5 h1 m9 P$ u/ ?6 V$ e๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล 9 O7 X4 T" D/ P& s

" F: G) ^1 h0 \6 d& M0 X' J( f9 Xอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง& ]: z7 w% k' S; u, E
' g5 e5 ~" f$ F4 S1 I7 C
อุดมการณ์ ๔& C1 r- L* s. o& d) J) C  V- \
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ* b2 }) |' j3 u4 u3 S" z0 _
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
0 b$ `& @. k" J5 u๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ+ ]) y# N1 D7 T* Q8 K* Z
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘' a" |7 }$ g7 q" x; U
: R* ?2 `! f1 l# a, e. ^0 n
วิธีการ ๖6 O$ n! V+ O7 S1 I; M
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
" s' k( Y6 g6 p/ f! N* k๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น1 R4 g4 l3 ~3 z, o) {; L6 ^1 i0 r
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
. L( @, S0 I" f0 M๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
4 F5 g" O0 @. X๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม- E. o6 D3 |$ Z# L1 R
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
. [; C' a, O! f- A7 d! E' gภาพที่ดี
* q- G# O/ ^+ y- D8 {: K/ [# Y6 D8 Q! z* w. {
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php: F8 @+ Z* k# z
$ y0 r! b8 ^# O+ q' i
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/