วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
. p4 v/ y, A2 H* G. d6 |
0 T* W& [8 L: }* c
( _1 B! r% S8 n4 X  x, ^0 C+ U+ N- e+ H! Q/ n5 \! T
ความหมายวันมาฆบูชา
# c7 ?, `1 R) n3 sวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์3 r% B5 D% k8 j8 c. k7 z. `

2 w( u- x7 z) ^ความสำคัญวันมาฆบูชา
$ Q: s3 O. ^7 n4 n- a$ z% O; T$ {วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์& C5 }% Y6 w$ v
! J  X' N  X1 @" p. k. {5 w& a
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ; z/ C3 s. H, D" `( _4 D9 X( T

. J+ X( J) N. U5 b/ n) [% ?, |: pความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
! ?/ @7 F$ o  q2 K. L
$ k3 e" u& P9 p* J1 @$ Jประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา" c8 {8 X% L# x6 [. t! p5 s. P
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน 1 C0 e: n1 Z: C9 h' Q" Z: h" c( D
+ _. U8 S+ h2 g- T, v
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
; L$ q( M! d* F/ i8 g# Z" \- E1 q! r0 G, S3 W. o6 b
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ. t, J4 f6 g: D/ ^

, U, d0 `2 o  B"จาตุร" แปลว่า ๔ 8 {; N. N5 D; _0 `7 i( |4 K" l
"องค์" แปลว่า ส่วน
; j9 e# F" t3 q) _# t. c"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
3 p. h) I  k" Q  V- h7 qฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ) V0 f+ p2 ]# t$ B* u

7 m( S" I) v* |( y: P: p1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
! P1 F6 {$ u4 t6 V3 x% H2 k. O: ~- Y4 M3 X6 O
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
$ g5 K4 M8 P+ `- J+ F8 c1 W- P. Q: x: a1 X
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
1 w3 I- P6 s$ B* `  z* a+ ]
( s- @! k  U$ Y% ~' \; D4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
# T7 o1 t5 h$ X* N! \. p3 x, |# D) y$ @4 Z
ประวัติวันมาฆบูชา
+ v0 }. ?) l) |6 P0 J! D/ q6 ~9 g$ ^9 Y
มูลเหตุ
- I+ a3 J0 z: h& c2 a' `9 Bหลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
1 `: _+ _, d" ^2 y: Z" H) _4 S; n  q& |' u5 M6 ^
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา6 m4 j9 Z) ?/ L" {: U
3 R, C+ J: ?7 ?* ?8 F
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก, C/ Z* j1 r; P( {3 y+ u

" @/ V0 ^0 u% uพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย  C( F# q& v' }7 _* h+ X

+ O' W: O7 h1 R. ~+ f7 m. tมีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว# o8 Z# |" P" N$ [
9 v+ h! z4 x# x& L# V
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน! W2 ^+ j. p) Z) k+ I
0 |3 E. h& e5 e+ p$ L
) S$ \8 W" O; ~' T; `+ [  n3 j
: d( B. B$ u2 l0 k. w& h; C
โอวาทปาฏิโมกข์
" F' w5 E) j! f( C5 }หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก% n' N7 ]. O/ j) A5 x; l# n$ i

9 i: |9 E4 O- p! f9 Nกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
+ T! i+ j; w: s
5 T$ w! N7 `- R/ C  }7 K3 Sสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา8 M7 S( t- d! Y9 x2 F
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
3 p" a' i0 [9 C# R6 q1 Lขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา! q, \6 m3 `3 [' \" k. h2 P
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา/ k- V2 x: j! X" x5 Q
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
; d7 I  p; u% i$ L+ Nสมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ/ l! @' e9 l" z& M
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
* @' R7 K% \, Fมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
9 _/ d5 O2 e" u$ k2 Qอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ9 [$ H5 g+ G8 t
3 `- o& d1 e% k1 @- O* A) p
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
3 q+ W8 P7 t$ H) h5 c# W) k" _% N8 S( c) A* T9 ?
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
. q. D; W4 w" R/ }3 T; c0 ^9 h, P: }3 d- D+ L# h: H8 l
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
2 b5 _; B1 F  \+ F! l+ x4 u: }
9 w* B$ f3 h+ j+ c2 `สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)2 i! r: q2 i! s( T4 c& H

# X" O' D: Q8 d: a* Eพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด
% P- u8 f" d/ {
3 i: y+ J& X. v0 v  i* |: ~) kภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
: k3 G0 V5 E; u4 f1 {! R2 n, H$ R/ g0 R  J/ `7 l) ~
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
% q( z; q( r) Z- p" S  K! q3 E5 O7 J6 u4 o' q; b2 L
วัดเวฬุวันมหาวิหาร) q  y" v& @1 S% e8 b) @, X: P( x
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
* E! K; _. I/ ]5 @0 ?5 N5 e) Z  _2 ?8 V/ H' n! M3 ]2 f, P0 T
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)- F- L" N/ Q% h; p
% ]9 H6 h, }; `/ E% G* y

' f. h+ Z% ~9 C9 H4 C' S) i
( k7 i- l% ?! ?+ g+ p& D1 Iวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
: l$ d5 O3 j+ h# j7 p" D; N, gเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
5 V  G2 M' k. R6 V/ \' {) l' t- I" x% m* p: U
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น5 a' ?* h2 {% c% @
2 u+ E5 y( s3 p0 b
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน' O! N4 ~  r0 c- l3 s

5 v' \. K! b% ~8 Sวันมาฆบูชา8 |/ L1 x% a: ]4 Z

" x! V: l' l) j9 \$ b$ Eวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน; l! A8 N( g' x7 j5 d, M: ?5 j
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
: z  l' S* F$ ^
, A5 ^. o% ]1 `. u5 {( N; Sชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี% H" {, Q1 L5 |6 N  {4 V, m8 N
! P- G8 w  ]) u% e
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง) Y! N2 u, g) p3 W& O& d0 e

8 _$ Y: p. n1 v: Cเวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค - p* H5 f3 p/ l. C

( d+ S7 V+ i% cได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา# [( U/ v) O/ g, y. Q4 R) l  K

. y1 F9 J$ O7 _; y% I1 uโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
; b( |! C) `" U* @& y* C9 c; ?. g2 E- H3 u! \/ s' ]' v
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
7 O9 t- _3 e7 ^/ S9 u) N6 O" U- T; O6 i2 U% J; ?: K
แต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
1 u- S& N4 |% E( S3 O+ v2 ~3 U0 ~/ S8 K8 z
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก
4 a6 \. y! z0 `# K: v
! ~0 N* `9 ^2 G( m6 B+ hโบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)3 v# v1 c& T; M

$ k$ Q% [  [7 J6 |- J0 S/ y) Oจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
, p* ^* ^4 v: H: m; M; h/ @ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม9 }- H/ D, {9 B, d+ ]) y
+ u* E% x% {: t& ^
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
" g* d) K8 X/ b7 E% l  E. i$ F$ H  `6 r9 O% u
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)4 {; O/ N, E8 p5 p2 X; e. j1 D
' j2 a$ G, O' M+ v7 X
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)& i- [( K8 a% u
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง* x( }0 N/ A. x4 e0 z* P7 Z! t
% N* h" y. e9 [" k
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ$ a( Q) f6 A4 W* i0 X  y4 p5 f% Z( Q
1 q0 _! t' d1 z1 X& e
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
% A. x- ^& [: x+ j8 Z, J, D/ V. J* L* C
ในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ; E5 a7 f0 R  |# ^) {0 _. S" G" W
  x" ~/ T* n7 T. _
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ; }- W$ `& N4 z4 ?) G9 \

" E! t: w3 c( T! @7 O) lกลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
  I$ E% A; i5 l! E3 G1 r) E3 Q! `$ f: w
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง: J% T% ]* L8 I% r3 [3 }- t% P
1 t0 J8 W) ~% n
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)- d8 L/ Y8 }8 S4 ?- s

4 O3 \. N: |8 O: _กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา" N1 I7 G  I. i% B5 \6 C! A; H

3 d3 g4 m6 l) E" F การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
8 J6 e% u# P5 K
! g6 D' `, U6 @4 \เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
; i4 H- q- l0 S/ p! F: S+ P1 X3 F' z+ r: e( Q9 b) ^# V* _
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี1 ?7 g; I" \  `: A

! l3 L$ N  c+ X- w1 `, Yขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
: x# \3 U/ l5 Z4 f* w
! B$ L" C, ~5 `" T/ z% Y! b/ X5 ~

7 p7 x2 E  O, @9 |) ?การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
1 U: C# t$ k" o, Q2 i7 U  e- Xพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
, P, m7 c- ?( l' E1 m6 ]' z! Z; y& L
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า3 C* [* ~3 E# l
! h6 L" A7 b& W0 \
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
1 F# p' U* V& Z7 a8 G6 S
! ]) `* r5 r! Z# d4 H: H( @! U+ P) yเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน7 Q+ l- ?8 x. W/ I8 S" j
' W2 C  J" }0 q( e2 e$ \- U
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด' m% D. m) p7 R
4 g0 B9 W( Q# x
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
3 `* }, m& V% ?2 u  V๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
, m- V9 `8 X0 x0 o! {* n* L+ ^% M
$ N$ ?8 k4 O! c5 c% V$ q3 o5 nจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ  o9 d( \1 K6 I

9 g- X8 j9 E& F2 ]ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี4 a7 _; D# Z- J) E  |3 l# U2 _% G  H
4 E7 |/ D' v* V# J$ q) a, V! }
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
0 c. Y" [4 X  V! K# e0 I" l( O
4 T, E! z" h5 jอธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
! R" Y% i1 u8 G
# ~: G) i0 i. n6 p# ~  ^9 U6 y, q. H, I2 F

! y- L, m% J+ ?  V* K+ kหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ
/ I6 H! `) |+ z) uหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย 7 x% k- L6 r5 Q  \- `: ]/ e

, p; J4 B2 ?& ]; a/ q! Z, t: ]: ?หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
( B$ n. ~# G# i: q* j$ @* }/ Q; B3 b3 A1 \& B# v3 l: c
หลักการ ๓. ~1 O) z$ G) N* a7 X
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น* ], u5 ]0 i7 T8 l6 G6 j
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
" r7 k0 z1 s! d: P% ^$ Sความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ ; X) d6 h! p) M2 c
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
( ~3 ^8 P- v; x" c8 S5 f
: h7 d4 z* _$ m3 N8 B" {4 U๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ9 O% z  T( {( E3 B4 W! m  R

8 U2 R2 r/ [3 d( G" `/ ~, b( @ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
& q/ N3 }' r4 M" A1 Gการทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ# V! |8 o$ M* x$ j
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว3 \9 T4 q, l+ k7 Q# `

+ ~7 z- L% z/ {3 V# [' D) a๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่% Z  K# ^5 H3 i1 b# P

/ D3 f8 F1 I. u  p! i/ S" Q๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
5 x% N+ W( z# o' i6 n: x๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
* `$ O* S8 x8 R2 |, G๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
0 ?/ i. I  a% t: A2 a- G" G๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ/ m. M0 A+ x* X" e1 c
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล 8 ~1 r" y2 C5 Z7 ?2 i
  n8 U9 l. p* U! W
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง* {" t8 M! E! s6 T$ D

# N- I& ^5 }" F4 s9 i8 {# Pอุดมการณ์ ๔+ }1 i, r0 ^; F( c% G: i) s8 m
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
, O7 p! `" A. c๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น; s; P- S9 n+ ]* [5 A2 D: {
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
: N0 {& ?1 T& I8 ]: @1 Q๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
9 w9 {, W# W' ?: T" S
4 k0 e7 w& I6 K# j) }4 yวิธีการ ๖! R6 q5 @' Z& S1 ]8 Y% {3 w7 P6 o& h
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร
8 ^9 T9 y5 o5 q# h) p๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น, F+ m& e5 c' ^- |- _
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
$ M; n# i. M4 o4 m% \- D๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
4 r( Z3 y0 L. ?: N3 Y) T& n4 U๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม; B. V" h4 A, H  Z% D' S! o9 F( d
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ3 s/ `7 f" d; q7 Q
ภาพที่ดี: n! j! Z4 C* z
0 f+ `& l8 q1 ^: \: P7 W& g
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
, O" U  K' [& i8 F! c- V2 I8 Y) w/ n, a- l3 d
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/