วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
9 n+ V7 l. g3 r; {8 v+ y
. z) d  z1 s) B$ p* Y7 G7 [; R, U' n% M
! W1 {9 w' L) p2 F- ^
ความหมายวันมาฆบูชา
2 D" z! E/ [6 {. C! J, Sวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
/ `  A6 G8 U0 h' e$ k4 [( u& }4 b+ O( U. {4 w
ความสำคัญวันมาฆบูชา
* j+ ^5 U1 m% m7 N3 p# [วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
# L& x2 e/ P. m4 z/ n
/ t) d2 j6 x1 N8 S: `7 h) @5 |1 |3 J' v( mผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ7 l5 g  Y5 z( P% S( s+ a( ]

7 Y+ {: m2 k4 m" qความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส8 @5 l5 f6 v& H
1 B& W  T$ `1 X7 t  i- d
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา" |: I# E6 H5 o
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
, S  \0 X# w) S/ E+ ^! u- N- l8 Z: V1 Y
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต0 k1 \+ p: V7 z& R+ I

% R% Y3 \# a4 ~4 |- o: @8 pคำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
% C+ y% _+ Q$ `6 e3 N4 `( _  T5 u2 C+ W) v" J3 P
"จาตุร" แปลว่า ๔ 3 K: @8 y4 b8 q$ k9 y
"องค์" แปลว่า ส่วน + O: ]- A& W* G. S/ r2 Y* A
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม 0 D: }: M% I+ Q7 q9 E% m  o
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ) z! v5 p) i0 `8 m1 I7 @( r
1 _; Q/ K: ^& e. _0 y
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
+ ]: p7 U( D/ I3 [# \8 Q7 i' S
4 z+ |% Z4 \# ]/ Z+ X! O1 |: r2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
  i0 Z2 l- _/ b% B* i6 C( ]* @, k1 {  ?0 Z( b' i5 B% d
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
0 h0 t* i3 ?( f# ]2 V4 Y9 N8 c0 _! P) p9 P, I3 }& M9 o
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
. J" X1 p" w$ D1 n
5 J8 [9 f/ v7 s7 X* t4 U. q8 Yประวัติวันมาฆบูชา
+ r& @, [+ [) K. Q- `. Y/ J( x
! p- R/ q! m" F$ C, {มูลเหตุ! A' _' M" z1 f1 o# \' C2 ^8 p8 R: K
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ
9 g8 _' t$ _0 ]
: N# O2 v( D  i) c# c6 S& j" hเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา' e% k% w$ q& F, i1 q

& }6 Q/ }% H/ ?% d3 e4 l* }พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก6 J6 \4 {+ P& @& h

, o' V. F7 @+ J. Fพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย# H* H7 ~, M! [) L3 l
% R9 \4 T3 h. c- e3 V& P
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว& }9 X7 b6 [1 {' I+ t7 h: r% k4 T

) O+ z$ N. T0 ?9 Z- sกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
" w& l% `8 ]- s' X
! Z9 b5 d0 G& \; ^0 S6 h& u) g4 _/ ]
" t, U8 B* N  U+ g5 Z  b6 V/ E( s  A* O, e2 f, t0 R
โอวาทปาฏิโมกข์
) M( y8 C: x  B9 N. W% F) Q/ R6 cหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
1 M8 h" _7 E2 P
, L' `6 |$ S! Fกันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)$ v4 T. w9 q4 c: u3 z; ?) Z7 ^
8 s- m7 ^: K9 f. q1 T0 U- _
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา/ x' a5 W6 N2 I; d5 s) S, q
สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ& Y5 z2 R1 L3 e* }7 T( H
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา- n9 u8 V2 P1 n* K: G9 c
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา6 H8 L6 X: g& C3 ?) X; R
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
: i0 k" Y7 c! F8 Dสมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
4 p3 l% V  A7 s5 _อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร4 o# P. x. d& J
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
1 X6 E) X/ `  l2 }8 v. ]* g* iอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ; t# i6 {+ O& N
& D' y; j! w4 N1 v5 N* K: p& j
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน- G) s' o$ `: b; M

4 n' r' Q# h' z8 J- mอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง% u1 R+ q. p) h3 C, z% M( s
7 }7 Z5 H* Q7 e" ~  g) v! j/ ]* v
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
0 I1 s8 ^+ e- \# d+ f. r' y$ v( N
% y; n  ^, E4 Y6 W+ g% V- Lสถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)% N1 J8 k- e4 Y6 x$ b1 J4 A3 @1 g

1 j! {" A2 `8 P) l0 pพระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด* w! |9 o8 X5 P1 Z
* j6 o+ \4 s- c: }: C7 B- G. G) t
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
9 q8 }( g: D# C2 U. k
9 e. x, y! D+ e  |- ^$ s' [โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน/ {* V: y/ m/ Q& E

# T* B0 T" [3 S: D9 A. D8 E9 z" Pวัดเวฬุวันมหาวิหาร
5 C2 F% _! M. S7 |' W"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
9 T7 a; Q. A4 ^2 i
  `2 @* ]# b$ g! g% f1 m$ |8 aพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)5 f* x& n0 J3 M. c$ W9 u3 r
3 x+ t4 q" ~$ x, L1 |. J
5 Z3 o4 P9 W4 n

1 _( n* U# ~' U+ q9 }  V, kวัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
8 [0 n" g1 F1 N4 L! _! N4 Yเดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่* D/ x( R2 P: I/ Q, j
; W( {; t6 [$ y6 \
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น! I( q; z2 `" w$ m# Q

- D% m! V) C* t" @# T3 p- tพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน9 e6 s5 S( V/ o7 ^0 N

0 x" h, v+ C4 n7 Hวันมาฆบูชา4 Y" b+ X+ V6 b" _
7 P" i# I; X8 w  X' |  `. ]5 X
วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน) H; {1 ]1 \5 S! H. s' t
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
0 q1 L  s: o6 b
* ]8 T* F4 ?5 Z5 ^ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
6 D/ w/ H( M4 L" J, T8 k
4 g3 Q$ a! b- m9 z4 b# H% C: T3 Rแต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง% E# E5 f" H9 [  e- R' ]- m) V
  W' ~& M0 ^& f1 t) _" `
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
' t3 Z! U0 q2 B. |/ ^
2 g+ {' ]5 ~! V* fได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา) M* S7 Y1 j& c+ @

: n& g% `/ W% mโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
5 E; z) w: I% i: ^5 O
2 X9 k' |3 N7 `ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
) {  x8 M; f" |$ v( M/ [3 {
- J) \. W" K# H5 `/ S: y6 J+ U0 Vแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
' b0 x9 Y$ [; f
5 N  t; z: |- K+ pกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก) d2 y/ q* ^1 M9 }
1 }% q$ Y+ W, ?' r
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)0 a: \, W  P! R

- p/ P: G6 L/ e3 Rจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน
! l6 R) x1 f: `7 Y' E4 Q8 Xปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
+ j7 \" h9 ]( ]' v$ P5 d
- B; p# v8 H5 {3 C. oไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
* f9 Y5 X; P2 s
2 i& Y% w7 A  W% V8 `9 S* w6 gๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
0 s+ l! ]; B: K
0 [- {( P% f& j( J$ O4 wจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)2 Q2 [! z( H; m
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
; n6 o# ]6 l) h  M& @$ w! u. I: v% V) u( M- \3 y
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ
. v2 v+ U/ \  o" J! |; p6 g+ P6 G" C8 F) S: i' d/ u
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
! U8 x& ?1 ^; W" f
% E, u7 R! ]- Eในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ5 l# H! _9 G9 s
# _2 W, A8 j- H, I
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
8 e7 K; t2 j" {! B. z; i/ l3 K6 D" F* a# S1 {
กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
& d- c7 n$ d, }( f8 g$ s# G* ^. ^& h) O7 P; u  p7 h
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
# @& J# |' e, q5 t3 p$ D
0 d5 N. m. q( B- r( S4 Dโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)" X0 g* z8 f% S/ o+ y
* Q0 L3 `3 ]+ L$ j- `: s) F
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
2 F! j& k. l, [) m4 g0 r: `% o( Z1 |/ \3 K/ @, J  ?$ X
การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
% \! P" w5 G  }# |5 u, m( [$ f' `' ^- i0 Z4 i" A5 @; Y
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
' O3 b0 U* Q% V. ~( V& |( {: y9 r8 }: j% f
แล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
' g: W3 ]* h9 w& l9 H& }  N; _" y' T! J, o& I
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
# b. T! Q3 l# c0 z+ L' q* @1 h& B/ z+ b9 r) H( w

" m% h, a$ H$ k1 {. d" m
) i3 t& I* _% jการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
; F7 o5 X2 O% X2 k5 e* V- tพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
+ u7 `+ i5 g3 L( p1 e( o% {! z0 ~7 U) @/ h: P6 q! z0 q
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า# O% c5 F* Q0 J* i6 J
. i0 T* h5 T, E3 \
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
3 ]: J4 {) L3 n
+ E5 E# L, M( [7 u( q! R# wเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน3 M$ W# @$ ~9 G% t. S" a: k$ q
, a% _6 Y( Z8 e+ B! g; n: m5 A
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
) w/ @2 f% @! e; F
2 v+ J6 C; F6 N. D$ l, s. f: A5 Sมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
- ]% c* p; `* |. F๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
5 x/ a9 l" y+ m+ j; j" H% g1 U6 D+ Q9 z# ?# [) C$ ]/ m, N# L% w
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
5 G. _; n% w) i/ ^% ~& z) H% v( |' v8 b
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี6 E- H- d* R$ K, l+ q
+ P& W. B* m' M% Q  J% P$ y( I
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น2 g" f. q' j* b0 \, y
3 {9 ?. O! B9 ~: }0 `/ d; n1 G2 |
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔7 {) Z9 S5 B+ G5 S0 X* F
& b# B0 K" I. `4 Y1 B% W8 v: C

% u) y: Y8 b" o7 Y# L
3 r& {" r' J1 lหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ7 ]  r5 ~+ Q; ]
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย : `! n& T  K& g# x- ?, R# z) |
9 L$ Y, H9 Y8 H4 z
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้2 a3 r; u: d/ x

9 P* c' i% A7 k2 U4 {! Zหลักการ ๓1 p8 _* H9 V5 V8 E
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น5 u/ G2 t) S1 P! B
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม# w7 W' q. f  o. K0 n' T
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ
6 ~7 ^6 ?% n4 g- Dความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
; ^7 o9 N' P. P$ b" g3 `5 J9 ^( a4 }  V  z- Q+ H4 y
๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ7 _/ X" ]. v! Y: m; e

( t' B. s- o+ d5 }ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม. |' O$ i% q$ {$ d
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ5 I1 r9 G- M9 ^8 f
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
& ~2 ^. T+ i, P% f+ `
7 p8 I2 l! k. n# L# ^( t+ C7 ?๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
9 s: u7 A; C! G/ B( X2 B8 \1 L1 }7 [# r& [+ V+ `) o9 K
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
/ L% ~% n, i( @/ I๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท): V5 R& ?) X9 y7 V# _! y  S
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
$ Y8 a" F/ G' y9 n% |8 u, F7 {๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ
  c* y6 J% M2 X% M1 s' s! x! a๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล
) L3 c7 o' a, A4 ]! ^/ j9 Q1 w, U! g4 b5 H: ^
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง" r/ @: o* Y+ I- e" W  O, u

/ n- M8 v) G7 m8 B0 `อุดมการณ์ ๔
3 V2 ]+ ]& @1 V๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ6 {6 V" B) L8 Q$ _. H( X
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
* ]# E' F7 n7 X0 H๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ7 w0 z6 Z2 c8 C8 Q2 f
๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘2 M/ X% U2 J- q; G9 a" W

& t( C3 c' K' B/ Q8 ]วิธีการ ๖0 k* F  h! Q. x) ~
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร0 U7 z0 F; x- Z* `! ^2 f+ \5 l
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น( ]) m. d7 L9 ?/ t" i8 u/ l
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
- M' O; k. C. y% p5 {$ d3 c/ V๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ- @' `+ F5 _: x0 j( _# z' p2 T" i
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
% D, i8 `5 Y1 i3 k  T6 o2 r4 a* d๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
. p1 X* x" }# p. g) h4 {ภาพที่ดี
5 o) a& z5 |+ \
5 |' Z1 C4 G+ j8 R0 R- Xขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
9 W  y2 X  l9 d% `. ^( [
' a# U- U  |3 V, mที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/