วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
% F2 L4 s1 R9 Y
* O: d( J, l) ]: w1 C& P) m* D! _. o7 e8 n& `2 Y( x+ k0 _  \

, e/ y1 W) o2 ]+ ^. iความหมายวันมาฆบูชา
1 v, x/ A6 j8 p: {6 K$ z9 ?วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์
  S# `) x2 o1 R) l
  W; |& R* f+ ?- g% kความสำคัญวันมาฆบูชา* q% K: D" t* d! Q! U! q
วันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
4 h4 t3 {6 d6 }* u5 o( x2 {8 {- z8 K( {/ M) M! U6 R. ]/ h1 p3 I, A
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ
1 S5 C" U6 E& w5 h; o
9 F# b2 t8 A, D/ tความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส  l- {% S3 U0 S* ?3 y, H' R

# N, n/ A+ g' k- r: N, V, }ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา3 ?5 {( Q0 K; M6 U4 h- a& k
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน 8 ^  [3 `  K; \7 w' c1 u5 l6 V: A# L
  I0 l1 q4 Z( m' L1 l
๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต
7 V# K& l( |( V6 Y6 I4 h2 X+ G3 W
" x2 q( B  R5 s0 x/ b+ c' }2 Eคำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ
/ E$ ~' C1 }5 U7 S9 [* o- s+ C: z( q( X! m: z" q+ M
"จาตุร" แปลว่า ๔ 2 N0 O" O1 i8 G! `- [5 q& _
"องค์" แปลว่า ส่วน   v3 m2 B# d" r) m3 k) M
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม 3 ]" ]: E" F- v7 \
ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ! _$ b! G  s$ o! Z
7 W  k& E5 B5 n# V& J5 K6 _
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย; v% Q$ z9 R* f6 c. h( s1 p

8 N4 y7 j) z6 ]3 q8 Q$ l9 Q2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น* c7 x0 q; ~$ _$ b# e
! X/ j# A& _# T. r- x4 O
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์
1 G/ |4 g% J* J+ ?% l
6 M9 y. m8 i% w+ ?1 }2 a4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
( N( k5 ^# C9 A4 C# Z5 M$ Z& R1 v! Y7 r! U! q
ประวัติวันมาฆบูชา
4 H( ?3 h0 ?" C- ^5 f* k7 J+ y  @# Z- g8 ~4 Q$ Q" H8 j
มูลเหตุ) i- U5 p4 X0 J/ S
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ 1 N& }3 O7 F! G0 t5 a

4 k+ ]/ J. n. n+ o) Zเดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
8 d0 G0 ~( |' q* V1 g5 z) G
9 V" A" I( ]" m: A# j* Uพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก
2 @% {: J& s3 b3 K+ Y; n% F1 }6 _
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
- _# C' a; O# q9 Z/ _5 d+ i1 G" Q2 Y. G
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
2 p, Y( B' E, m2 p1 s( S( g4 |1 k: `0 m3 Z% |( u
กันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
8 g) h* I3 F4 E' n8 y3 j
# i% w# G+ [# q- i0 Q$ u9 F8 C5 j
/ e+ r* C7 g; }+ t% w1 ^. l
โอวาทปาฏิโมกข์ ' G' C6 B5 ^8 \, `- j1 y
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก+ a8 Q9 F2 e0 r4 o3 c4 s4 ^
- e! K- Q( h; z$ c+ g$ I2 ]' c
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
# H' n+ \# I  l: I# }: f
6 Y& b4 a+ o0 \; N! u' ~' E; }สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
1 L& M1 \& {# ?1 b0 i5 }  jสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ; S' d# Q5 e3 t( V' B- ]' E
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
5 @/ W2 N: l- I& x/ Fนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา) Y& a  C- v( b: g& G
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
6 \& M6 K. u1 b% c1 X1 `สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ: f7 a4 y# f* v8 m/ Z
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร) g' n, w- \0 ?+ g6 w5 i
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ; i/ g; U& S. l! K8 U/ Q
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
3 x- E1 l8 }( w5 u) v1 }
2 w& b0 a8 J7 \แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน# {% \# C$ k  q* f+ f8 p
2 n( x, |/ X- _- U! @
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
; C! H( I2 u: H6 l0 e2 o: U
8 v" Z5 q2 O: I! o; o' mหลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส
& l$ @7 _+ w! J; i! v0 u) ]: L) @1 ^/ N7 _2 E1 R2 a
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)- v- l' ?. ~! y# G- A5 v

8 S/ ]; a0 X7 M- y$ ~, {: W" ^พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด" h  Y  i$ T- ^6 {" v: K) f
4 _2 N6 {( P3 _: E. B9 g' K
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
% m4 M% Q% J/ Q, z, t. X% s, A1 l( ]0 C
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน
3 d+ x4 Q* q) Y: B; f' G3 \( m
+ h8 i3 U0 R* H+ T1 l9 Fวัดเวฬุวันมหาวิหาร; t8 D) T) l- i" M+ X
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
. ?) e9 w# m2 _! G3 N  B1 k# M  \8 V
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
0 g! y' b: K1 p- J. [
; {" }$ p4 }8 p) U' g3 G
$ w; ?9 f9 V/ b. Z; r) C; C9 s9 C% t
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล$ @* F; h5 Z, F7 g
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่) b; D$ @4 z. B; W' A- z& ~: l) u
# e. L4 y2 s5 G; u7 ]: C6 [! f9 H! I
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
2 \9 H2 ]9 G5 h, t; |; ~, P- P
$ c% o5 M% t. fพระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน/ j# d; V$ Z: n5 P# w2 p0 @# V% \1 I
) c3 t: w5 L- @6 U5 Z! t: D: {+ A
วันมาฆบูชา2 h) q" g& _8 S6 i  M) V/ q: W4 w

+ y) w' l* P6 ^5 Q9 N/ cวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน: k& L3 s  e- s2 q
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม% {- O. S/ r; s2 _# ]7 i

* z; ]9 q% a: X; F6 Rชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี
& S/ Y# S9 ], V& ?8 x4 p3 e# u5 f, o. n# E4 i# D' C
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
2 z! F& f9 i7 o# b( T$ B% s+ u- Z5 i6 D2 L
เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
0 f5 ~' |7 `/ d
( ]+ P1 g3 b/ R$ v# T8 Rได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา
% _- B' O% |6 \( u5 r. o- d5 A
. w4 \' |/ I" s/ t" s- r1 p. C4 \# Uโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
: d- U- w8 M' m+ Z/ w$ Z6 L' T/ q& ]( p( Y, M. z  s# r
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด7 |+ j9 d" d' `2 P+ w

! j! U2 t( \7 tแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี
' @8 c' D2 y! P$ @& T# H" H" }( c2 p' w) I" g: n& D% B
กำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก- k* i+ N0 o( }2 Q# Z( k/ v( }

7 C* G# E( r  ]7 s) T- ^6 Hโบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)# K5 O* u2 A- u& q: ^" p$ }% L
# L9 @  H/ P6 s& Z% ]
จุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน0 U% M. y- F  K. {. ^5 X) {
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
9 g! A5 \! o2 f" \3 j3 ~7 ?, @* E! o# B- n- v& I% u
ไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
; w( J4 s1 S9 _+ Y, T* S7 ?6 K6 s/ T6 ^" g
ๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)
  P, Z/ G) X. m# U8 r$ X/ o
4 S6 y; o3 l4 g8 Pจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)/ |" x  ^( b# x8 F
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง0 x3 h/ }6 p2 O! V+ }: g
$ f& F$ J2 M3 `, m
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ$ u- t( ~- H4 K$ P* e8 ^
* |0 A- o0 ^8 g& |3 v% l
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
- `6 q4 ]4 B' f& N  L; ~* b4 i
3 k9 g8 ?4 o/ |, }: Pในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
0 h2 m# y7 q! V& j( b* w/ C0 n  I: I) u- i' q# w) \% }3 F1 F% l( F4 L
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ
1 _. Q/ _1 R7 }, d' a
) T: @5 K& w3 M8 \กลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน: p* |2 ?8 W2 V! s% }8 q/ H* }) j
! W( ^; |1 Q) B5 e
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง) X! r- P- `4 }- U

9 |% W# u, v1 c$ ^" V  O' j- cโบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
4 _  m3 S) ~! j- H
/ a8 l0 Z& d( {8 @" fกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
  U3 m7 S% C8 l" M3 ?( f* Q
  [% H6 K" h- `. \ การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี& V; n& m3 L6 P

# K# M$ Z; X+ j- Nเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ 3 {8 ^4 `# Q8 S9 G: A) N

  |9 m4 O1 n0 e) Iแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
. k5 j( r  S( K5 s0 O6 q6 B  t/ A9 }2 E1 k
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
7 n0 A( @" E7 m" s8 l
5 [5 k7 }. e0 ~4 K9 a
+ {) ]$ r* E: \) n! l6 ?! d6 Q6 ]! I* R2 {) R9 q9 Q0 A( E3 m
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
" r1 }8 @" {7 B* |, Nพิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่
" G) T7 S! H4 j# T4 R
$ W9 L, p5 J9 k: G4 |9 Yได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า# i2 z! N9 n1 i; m/ {# u; R: y

4 q) l5 g) G$ ?' C9 h, B: Kจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้. f- m' o) C2 q, r

! ^& y, C5 ~# u: |) p7 `เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน
. j2 N- ?# u- {9 ~# D: D: ]7 I" G5 N+ k' S
ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
! J& O- v# N4 Z! Y
  x  t5 L1 p6 E. Z% o+ d/ L- nมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์  I0 E- t2 T" Z! L
๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
6 ]) H9 D3 |! t5 W$ |+ h
0 U+ {- }' U. v9 N; ]จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
8 V" T; p7 Z  X9 \! i
2 n# F2 H$ P5 U5 bประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี: L6 J0 K  d* `! X

- a. [( a8 q$ z, o# Y4 Qในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น
3 [/ L5 R7 q, H  O/ J  n- c5 c, X" S/ _& a
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
6 y6 j( j7 |0 p5 J* a- a; v5 f9 ^, n$ I" W' D6 ^5 c

/ e# w2 a/ a" B7 K2 t# ^( w$ r
, y% t; ~2 y* M! z/ W, N5 kหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ+ }) M* f' c1 }6 t4 B/ {
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
2 Y' s/ k) m0 l
2 o) c" z" {. f+ [หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
' I6 Q* S* `; |' U# A
: R, n+ X- `. I. G" wหลักการ ๓
3 U# |0 H; r- S3 |3 q8 W: S๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
# \, R* l6 _+ V" Nความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม  V6 [/ a) r# M* A5 v
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ 3 T" e" w4 u2 B% a/ p8 Z1 p
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม
- y; h- B. L3 {! X
5 i  q. \4 d* i& t. V๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
2 m- t. U- ]8 t0 J! @+ O- g' t& |- u$ i
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
2 W3 w' r% `: x. ]$ ?การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ
* C$ V; ]4 D" b  X0 \, l. ~การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
( J8 d+ e; f0 q9 d3 T: b' ?% C- z4 p/ v" d4 w
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
% V# r  j- m$ ~, J! [/ B: ?3 p2 p# j( k' y: z$ q% h/ L$ }+ {1 }
๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)" g* V6 m4 n6 \0 o
๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)2 l6 \3 C% l- D3 w. {
๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)
, L  ]; t/ t0 }8 `๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ2 n" N* K5 i  s( U! n* S$ Z" `
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล : c  h; b% x* G4 Y+ B

4 f5 k& d+ F) o$ N0 hอันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง) T3 b( J! w1 S( s

, g8 W) C0 S0 b# bอุดมการณ์ ๔  y: A0 K3 V) |- ]0 P
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ% I& d' R: O( J2 ~& \. x: K1 ^
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น4 K6 p9 J8 y! D% K
๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
: X. e4 f* f3 Z( @2 c; L" f& Q๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
! t% E* I$ h) U' B& Z- [; B1 T! _% |1 |% `1 o
วิธีการ ๖- _9 X$ K" @  b/ d/ g
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร  K* `4 h( }( E. {. @& f
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น7 \* U9 @* U7 E. p3 a( L
๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม8 A6 c; L7 R6 \' g2 m
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ4 H# N' v: O0 a0 h; T: g1 E
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
; `# M  ?# G0 F( ]# _' o4 S9 L; S๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
+ [/ b$ a( l& z; [' }ภาพที่ดี
; M% O* g# J, u4 x2 v9 M
8 a# g, J1 L; W6 Q1 x* C- \) \5 X$ ?" ]ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php& W5 q: q- T6 y" R! n' F
  @/ h& M$ R8 c6 v
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/