วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
9 n4 v& m2 d4 J
9 i2 @! V  @( M0 X  ]9 N: e- _' R; b2 o4 @( f9 E

7 v$ Z! X+ `6 Y* }ความหมายวันมาฆบูชา! Q& C; ^9 R4 {& ]8 v0 ]) y
วันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์2 X; o' O8 Z1 ?7 J7 g0 x8 s* C  J
# b) v: x& R1 s" ~( L
ความสำคัญวันมาฆบูชา
. q( g6 J. U8 r1 L7 P* S' Y; r2 oวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
' R( n% j7 S# e# U- W; ?7 f! q+ m) T
8 n. X. O9 M' {1 F1 ?' oผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ+ v, ^; J" o' I" F, V5 G3 b" o

) g, p" I+ M( F  rความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส
; B3 U- H" c6 q8 O( j' p: f% V+ B% W% w6 ]
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา( K9 t3 }8 s. m, d; S+ `  {
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน
8 }" B0 J% b7 P
# h# O3 Y% m  `2 u/ K: r0 R3 K0 Y๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต8 X  u4 y% j5 [& z/ g6 w# A. h" I
7 w/ H" K( |2 I7 c
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ* B3 n9 O* V# e

" o; H9 Z; W" N5 L7 p- J. q"จาตุร" แปลว่า ๔
0 h# v- p# ~5 c/ Z" Q"องค์" แปลว่า ส่วน # ^; t1 I, E( B# V" j' t2 R
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
! A( }( T1 Z7 f# zฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ
  @$ b$ D/ S7 }6 v
! g, m+ \: c/ z) ?) `1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย: ]# Z# a3 ^9 G: b0 Z' G0 N
! S: a9 _2 L: [8 b
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น
5 \2 ?7 _/ _$ ~9 u9 ?$ c2 q5 P5 V0 z- m; }/ y
3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์! i5 k+ Y+ C; |* j9 G6 n& V
# L" |; Z/ a. }3 W
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ& Q) a, E" t6 `% L

( J# j% b8 v0 t& Y( R$ dประวัติวันมาฆบูชา
4 m6 ]! G6 U" P; ?9 w6 M% Q- A! U# Q  W
  K- y& A. H" H% h- `มูลเหตุ6 W" U* q/ }' W8 E2 u# f' a
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ 9 L3 x( f% Y0 H* A; O0 x9 F: c# T' E
* `. ~& M, c/ h
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา( s! M# g" C2 G1 _

9 S! s6 h' g% ^1 M0 Q8 a7 oพราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก0 O1 C- q' Y+ p! Y

% j# d, A! ], h1 s: E* Nพระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
; h0 ?0 n1 c8 T0 X1 g! F0 _. _7 Q0 O  x7 x$ x- z8 a8 }% T0 C* b
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว. s/ M3 U" r$ H* u

: o' D/ D; i8 L0 oกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
( b2 t+ j7 N3 T  {" n" g9 f3 u/ v! W- C1 x; z

: {8 x4 |- M% j9 K9 b8 Q1 i5 t' m7 w- C- p0 U& B$ Z; G
โอวาทปาฏิโมกข์
" F, C4 c) a7 R! z/ I& jหลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
9 x3 j! E  Y$ a8 ]) n
5 d- ^: W- r1 P/ W! G3 |กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)( {. @0 P/ J, X) C# v5 |6 M( J

7 t  V! A; g8 q* G+ D7 Dสพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
; ^. w3 k3 g' K) @$ P( [$ {สจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ
! h3 c4 }( ?5 f4 X4 S3 bขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา
- z  }8 A& W0 E4 Pนิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา  r# A9 m1 C1 Z$ c6 I
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี
# i7 r* e( h( u* g" ]สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ! m* v, a( k$ R2 ~9 x0 M
อนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร- s( _2 E- w2 U
มตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ5 Z9 F# T6 u# G: F) e& B! m
อธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ" G0 a% z9 V1 @: w
7 C" c0 x4 P2 ^
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
, X. y' _; m# l" O7 J2 d0 \  T- {) J/ d# F
อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง$ I  G8 N- d. g2 |4 o6 F$ K( W& t
  `) {# o- d( A3 \; u
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส+ L0 F) p" w5 M8 }3 e2 |6 A/ s; _6 n
9 p6 F; E3 J0 b* K* p
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)' f! H$ V7 V6 c
* a8 y5 h% P# H/ N+ I% x
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด) Q+ i% m& m& {$ D! k
; d+ z9 s- r7 C
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง5 r  r# T* M  V) `9 a6 k' Z# P
% L( @* j. q0 X6 t0 P
โบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน' M$ S3 K$ G  G/ r

6 Q7 h! `1 r3 y9 Y; B, eวัดเวฬุวันมหาวิหาร, @9 F1 v9 H$ u- f1 r) U
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ* |) l# m! y7 Z2 |# e) p
; r9 o9 X4 z, C% T. t' y
พิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)8 n0 a- K/ R8 [* S
, a# D6 a3 }  G  m

: H" n/ x$ O2 ^% x8 ?3 t6 R  h0 M- v5 \& {+ u/ w
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล
# b. y: g* q0 L* ~เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่
. Z: N; u* u, \1 J; E8 a" e2 a
3 c/ r2 k+ I  Y$ ^สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น
2 u8 ]  A! p* D/ h; W0 i% r; Q0 _, A. G- i" B! E5 m4 U5 t
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน
( q+ N+ p3 r) D! a' t; O
# s$ s! z+ Y/ m0 Aวันมาฆบูชา
3 u- u& S/ g. x0 o) [) q, S2 f- d* J0 _
! x8 C- H* ^( O! p% }% }8 e" Xวัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน
" n! @' @" r$ c: Fหลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม
/ o4 w% T, t) g/ i5 C4 C) a) Q7 X; ?3 K8 w- O
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี: `3 j- A( R' i# a& ~7 j' F
! t* A4 c* O6 h! r
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
4 }' r  B7 K# s3 c8 ?% q2 q
9 v, L5 I8 F, Kเวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค
5 f4 X" _4 C7 x2 i) M# [$ x3 O4 D5 u2 K, a+ s
ได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา0 K  s; q- s3 V" i

! y' ]/ X6 a( H5 ^โดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่
8 g2 [" @) \: j
" C. F" h# i5 _' y& iในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด$ h$ S& Q2 L- R! Y2 F% g1 Y, E

# \6 \. {0 V, `% a4 Xแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี/ O0 y& }4 o8 O# }4 l. p! g

$ [; O  W1 {' W! vกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก; D# h' K2 v* x% d0 s& J8 e: `* h
4 ]9 r+ Z( V/ {5 @1 @/ P
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
: Y: u' p  S7 a' K1 {
) n# n3 y# H- a5 a3 nจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน' a, @: ~2 {1 o$ I" B' i% F! n
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
  b  A% I# F$ L/ @6 B9 `# r5 C
( x+ q8 v; R; i/ ]6 U2 M% C) _1 \: Aไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก / G1 r' A7 X% ^; X5 {

$ M6 ^7 v+ i8 L% \0 ]( V2 O2 Yๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้)( W1 Y6 s# s! Y# Q' y1 p9 J
+ U4 c' u. T" m4 m7 Y' Y
จุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)
) Z! {6 q, x% `5 nถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง% x0 R4 z  E% j- {4 [6 J6 e
9 {, O% x( p# }. g0 b
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ+ [8 C' m0 Q' G

' u& ?: z+ M; Qเจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด
1 }1 A; n: O3 s9 k/ U/ s# U2 `4 O
& e' I) {5 l* @! H  o3 [6 }9 Qในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ
  c5 ?8 i2 [, v7 R0 n2 n" A6 Q
1 \$ e4 m& Q& X+ u4 W% mเกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ& c7 o& q2 p, D& q1 _! l0 ~

8 c) L$ y; h) P8 Uกลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
$ g9 T6 P8 w. \' i4 F
" T) k4 e3 u% I6 R1 d6 Uจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง
  g) p) f% S3 W. B" v7 W( L2 v1 u  T  U" D0 z
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)# e+ u9 W: P, e- f1 n* X

! A% t6 M( Y! S4 W' eกิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา7 N+ u- u% N) ^7 m. v! W  j' b

9 G8 Z/ H; G: M4 h( U8 k* T การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี
- m( y- z/ U& m3 }( U  \! I( k  Y
เวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
- K/ J0 p  _+ Z7 k! \& ]7 E" O  g
- I& f7 m- i& M8 `! c2 Gแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
2 T( N' r2 p8 c/ d, S1 k  y' b7 @6 ~( o" |
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
: s* U5 D5 r3 k6 S9 l% ?5 H+ i3 I# {9 G

/ l3 D" ]' V: y7 F$ O3 t1 `+ Q5 d0 b2 ~
การถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย$ r: y) ^& O* \- S9 |3 o& @
พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่" [/ j3 j- V+ f/ C5 D' l
! v6 u9 u, }; v) j
ได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า& \" s$ i6 s& f: {1 r# I
$ N( u  B! x. B  O0 u2 H
จาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
1 z+ j7 A$ G/ p, Q6 ]) c/ ~' k' v* c. A
เป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน$ W% u. E: s- X) q# {# y

% J' N2 a: u8 x1 ~( [8 P9 M# T7 ^ในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด0 R$ [; j3 j. w7 Z

8 A- g) @  j+ ]/ hมนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
! U" b. `6 D% A/ {) [๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
; w7 K& A& o, F7 b- ?% i3 {  L$ j& |; ]; o2 r
จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
- B  J+ Q  R0 K3 b& S( h$ z3 O2 O; q' }) D
ประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี! g& Z8 N, f) n9 l2 R8 J9 R
* ~( O; |& k9 e" k
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น- |. K( `+ ?0 h  w# F* m+ p; k
) l" @" z+ O: ?  m
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔
) V, Q3 i, c8 T* h  h, O* o; N
6 C: f0 A# S7 w, h' s4 z& o
1 p; H" x7 \* J' a9 z
) c/ q& i  J7 q- v* f3 z& q; _หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ; j2 a; I$ g* q; u* h
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย 2 q( B4 W) k3 `) I; R

& |& }+ h+ H& v" g$ S! p+ n/ ^# Z+ Mหลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
1 N3 |" f3 `$ F+ B* ^8 F5 `8 o* v4 Y  a  r/ P
หลักการ ๓9 |0 U3 V' I( b6 j: S' N
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น4 {& L. L9 `' b% o" J4 w
ความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม2 q6 I8 V3 E# R) ?
ความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ , `( A. R& l$ z& f" i9 f( ^# h
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม1 s# V; z- N8 r  n& H

2 ]9 t$ q; l( D- r- w0 q๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ
8 m% R# x# P/ Q) J+ Y' ]) m, m7 }/ X0 k+ A. C' @3 {( N" w, A7 m; Q
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม
% ?& m& g4 y/ U" j9 ?การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ4 q- H% Z2 g- X) E
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
0 x6 z; H! g' F: w9 w0 j( w* m9 s+ n- {# p! a( g0 d
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
7 I% D2 S; c( y% [+ `  c
: m/ o& M; S2 c- V( H) ~๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
, u3 h! f; w( w  r8 w๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
2 m; y! k$ a9 g! l2 x0 v" t8 G๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)$ A: c* [% @) P6 \4 U  p
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ5 e  c4 @5 n3 E6 q; X  E/ r+ U& e
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล 3 n2 P" N7 ^8 B! L# S* E, H

9 ^6 O4 b' o7 k- o2 b0 q0 G9 s9 [อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
' |% K. |! d% G  d1 l* D6 @' W+ l0 X
, P4 p+ v3 A  Q: @อุดมการณ์ ๔7 X  i: X) V+ O4 i) U/ ^( p1 `
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ
% K9 R5 W4 h0 b: ~7 X* ?๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
/ D8 r. w7 p, \๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
* ~( S! j+ [$ H' p, F๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘* r1 Q% M% \) Z% \; P
# [! S  {9 n7 F/ l* f, O1 i
วิธีการ ๖% U8 M- w7 b; v% P( b8 j
๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร6 @3 z, D8 k) ]
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
* `6 o0 B* Y* [7 v/ L๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม: i: c; k. L( G0 _1 n  J% V0 u
๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ/ r$ j9 l. B% v5 x( v: f+ j  i
๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม
+ E  S8 f" _" ^, ~5 g& X๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ1 a. C* m% W/ N- B
ภาพที่ดี
0 L/ `! T( C& u; Q0 C3 J; |% I7 @' `7 ?  D  U
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php6 E1 y5 ]! p5 y# A5 `
( a1 I9 ]; E* A- u9 h
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/