วันมาฆบูชา

วันมาฆบูชา
' Z+ o2 J4 B3 }' C
# Y- K5 W; g: |3 f
& l9 v1 g0 p3 u( o5 ]: \# b. L- k; g$ B0 N& j& W" X: {* Z2 B
ความหมายวันมาฆบูชา
4 D4 e/ U$ N1 \/ a8 u5 cวันมาฆบูชา หมายถึง การบูชา ในวันเพ็ญเดือน ๓ เนื่องในโอกาสคล้าย วันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์4 x& h# ]) w/ X4 V8 a

# {, d0 a$ c4 u0 fความสำคัญวันมาฆบูชา
: a2 o) |' b# y- s2 b3 qวันมาฆบูชา เป็นวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๓ มีเหตุการณ์อัศจรรย์ที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้าจำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาเฝ้าพระพุทธเจ้า ณ วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ โดยมิได้นัดหมายกันพระสงฆ์ ทั้งหมดเป็นพระอรหันต์
2 F8 x+ m7 L! ~" Z& ]8 V3 T% ]& ~. V$ k9 g( d' \; T( X
ผู้ได้อภิญญา ๖และเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบท โดยตรงจากพระพุทธเจ้า ในวันนี้พระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เหล่านั้น ซึ่งเป็นทั้งหลักการอุดมการณ์และวิธีการปฏิบัติที่ นำไปใช้ได้ทุกสังคม มีเนื้อหา โดยสรุปคือให้ละ/ P+ d/ `1 |% \8 h+ m

* z5 a" j; Z  i" g; i2 Pความชั่วทุกชนิด ทำความดี ให้ถึงพร้อมและทำจิตใจให้ผ่องใส2 I" B0 u7 `  r: d2 s. O
6 _% ~6 P" ^& j8 P  ]( e
ประวัติความเป็นมาวันมาฆบูชา$ t& U: O. U1 `5 ?* {
๑. ส่วนที่เกี่ยวกับพระพุทธเจ้า หลังจากพระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้ ๙ เดือนขณะนั้นเมื่อเสร็จพุทธกิจแสดงธรรมที่ถ้ำสุกรขาตาแล้ว เสด็จมาประทับที่วัดเวฬุวัน เมืองราชคฤห์ แคว้นมคธ ประเทศอินเดียในปัจจุบัน วันนั้นตรงกับวันเพ็ญ เดือนมาฆะหรือเดือน ! g3 r3 U6 X4 h  W' K8 \& z

& |6 h, ]# ]% I7 `๓ในเวลาบ่ายพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้า มาประชุม พร้อมกัน ณ ที่ประทับของพระพุทธเจ้า นับเป็นเหตุอัศจรรย์ ที่มีองค์ประกอบสำคัญ ๔ ประการ เรียกว่าว่า วันจาตุรงคสันนิบาต3 w- P( P6 c" V4 z+ `+ ^" @/ `( z
' ^( H( d* m+ D" X+ I- a
คำว่า "จาตุรงคสันนิบาต" แยกศัพท์ได้ดังนี้ คือ' u; y/ }6 W9 h8 w, m: q$ t
9 M; f% z+ E( l: B7 h
"จาตุร" แปลว่า ๔ ) R- d# T* f3 Z1 L; ~7 ?2 ?% ?1 I# C, U
"องค์" แปลว่า ส่วน % ^! J# M% {; g) t# F" F' U
"สันนิบาต" แปลว่า ประชุม
. Q2 C0 a, r2 [ฉะนั้นจาตุรงคสันนิบาตจึงหมายความว่า "การประชุมด้วยองค์ ๔" กล่าวคือมีเหตุการณ์พิเศษที่เกิดขึ้นพร้อมกันในวันนี้ คือ+ m) ~/ p( Y+ V4 z
' r, l1 [, M6 g* S
1. เป็นวันที่ พระสงฆ์สาวกของพระพุทธเจ้า จำนวน ๑,๒๕๐ รูป มาประชุมพร้อมกันที่เวฬุวันวิหารในกรุงราชคฤห์ โดยมิได้นัดหมาย
+ S3 @* e9 \& g, y5 l: E2 x* w! T% K+ b7 a1 L
2. พระภิกษุสงฆ์เหล่านี้ล้วนเป็น "เอหิภิกขุอุปสัมปทา" คือเป็นผู้ที่ได้รับการอุปสมบทโดยตรงจากพระพุทธเจ้าทั้งสิ้น2 M4 N' D. k# T! M0 i' a/ o

' i1 \4 N* t2 {. q3. พระภิกษุสงฆ์ทุกองค์ที่ได้มาประชุมในครั้งนี้ ล้วนแต่เป็นผุ้ได้บรรลุพระอรหันต์แล้วทุก ๆองค์. @( n& y8 Q. S
) l' k6 e2 U/ {, `& J5 d" c& h
4. เป็นวันที่พระจันทร์เต็มดวงกำลังเสวยมาฆฤกษ
6 o7 @- ?8 i* F$ M& m4 t# r3 q+ X1 p& G
ประวัติวันมาฆบูชา
2 j2 Y) _9 a$ @
( j  ]1 A- I9 |& o9 @0 Z0 Q1 x( _5 d% Yมูลเหตุ$ p. U& Z3 d" o; S# J
หลังจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้ในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 6 และได้ทรงประกาศพระศาสนาและส่งพระอรหันตสาวกออกไปจาริกเพื่อเผยแพร่พระพุทธศาสนายังสถานที่ต่าง ๆ ล่วงแล้วได้ 9 เดือน ในวันที่ใกล้พระจันทร์เสวยมาฆฤกษ์ (วันขึ้น 15 ค่ำ 9 b/ W" u  C5 Q$ {9 k/ O
1 ?& D* V- V% A* E9 k/ z% A
เดือน 3) พระอรหันต์ทั้งหลายเหล่านั้นต่างได้ระลึกว่า วันนี้เป็นวันสำคัญของศาสนาพราหมณ์ อันเป็นศาสนาของตนอยู่เดิม ก่อนที่จะหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้า และในลัทธิศาสนาเดิมนั้นเมื่อถึงวันเพ็ญเดือนมาฆะ เหล่าผู้ศรัทธา
5 t8 y( S+ l6 K2 }' w7 [; X8 J* D% H# h$ x
พราหมณลัทธินิยมนับถือกันว่าวันนี้เป็นวันศิวาราตรี โดยจะทำการบูชาพระศิวะด้วยการลอยบาปหรือล้างบาปด้วยน้ำ แต่มาบัดนี้ตนได้เลิกลัทธิเดิมหันมานับถือพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าแล้ว จึงควรเดินทางไปเข้าเฝ้าบูชาฟังพระสัทธรรมจาก% p- [3 ~* J* A1 Y8 h: b. v
7 o" h) V% W$ N: B3 T1 l) r# k
พระพุทธเจ้า พระอรหันต์เหล่านั้นซึ่งเคยปฏิบัติศิวาราตรีอยู่เดิม จึงพร้อมใจกันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าโดยมิได้นัดหมาย
0 o1 O! ]) G  T& }2 h- z, t0 b! A9 k; k/ X
มีผู้กล่าวว่า สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสาวกทั้ง 1,250 องค์มาประชุมพร้อมกันโดยมิได้นัดหมาย มาจากในวันเพ็ญเดือน 3 ตามคติพราหมณ์ เป็นวันพิธีศิวาราตรี พระสาวกเหล่านั้นซึ่งเคยนับถือศาสนาพราหมณ์มาก่อนจึงได้เปลี่ยนจากการรวมตัว
& l$ x4 U+ Q) z  p: F/ e. C
- r  k. r4 e2 Z+ rกันทำพิธีชำระบาปตามพิธีพราหมณ์ มารวมกันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าแทน
* e  L/ g/ F) P" |2 I/ O/ }6 F! y5 P
; ?5 i. `3 Z+ y. }, x
5 Z8 E, ]0 r& J3 o# F0 F
โอวาทปาฏิโมกข์ ! `# \" ?8 R* ?0 O. v* g, v
หลักคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา หรือคำสอนอันเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา ได้แก่ พระพุทธพจน์ ๓ คาถากึ่ง ที่พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระอรหันต์ ๑,๒๕๐ รูป ผู้ไปประชุมกันโดยมิได้นัดหมาย ณ พระเวฬุวนาราม ในวันเพ็ญเดือน ๓ ที่เราเรียก
7 V" [8 [/ r$ S: U* J! B' m  s3 {0 {6 m; q5 ?: \6 F8 P
กันว่าวันมาฆบูชา (ถรรถกถากล่าวว่า พระพุทธเจ้าทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์นี้ แก่ที่ประชุมสงฆ์ตลอดมา เป็นเวลา ๒๐ พรรษา ก่อนที่จะโปรดให้สวดปาฏิโมกข์อย่างปัจจุบันนี้แทนต่อมา), คาถาโอวาทปาฏิโมกข์ มีดังนี้ (โอวาทปาติโมกข์ ก็เขียน)
1 I* L; U8 f, y3 q0 f' I, q' }# Q! Y) q) {. Z4 M
สพฺพปาปสฺส อกรณํกุสลสฺสูปสมฺปทา
0 r: \2 ?* T7 A/ Eสจิตฺตปริโยทปนํเอตํ พุทธาน สาสนํฯ' X  n7 `* Z" j
ขนฺตี ปรมํ ตโป ตีติกฺขา8 x- e( _7 Z! p/ ?4 ?
นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา& Y8 Y7 w7 m4 w& v& A
น หิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี2 h% r0 ^; V" G5 E% j) T
สมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ
+ Y: o5 i2 `8 D0 Lอนูปวาโท อนูปฆาโต ปาติโมกฺเข จ สํวโร
- X1 W1 u; {* B6 }' |, |) a+ Uมตฺตญฺญุตา จ ภตฺตสฺมึ ปนฺตญฺจ สยนาสนํ
* I5 ~/ x7 _3 x- uอธิจิตฺเต จ อาโยโค เอตํ พุทฺธาน สาสนํฯ
5 @) s3 {' U; j& N. q% Y1 a+ W# X3 }( Z" ~/ [* }
แปล : การไม่ทำความชั่วทั้งปวง ๑ การบำเพ็ญแต่ความดี ๑ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ขันติ คือความอดกลั้น เป็นตบะอย่างยิ่ง, พระพุทธเจ้าทั้งหลายกล่าวว่านิพพาน เป็นบรมธรรม, ผู้ทำร้ายคน
+ r- \& X2 G/ T' |
# S* K$ j, B5 }9 ]% d& j9 _อื่น ไม่ชื่อว่าเป็นบรรพชิต,ผู้เบียดเบียนคนอื่น ไม่ชื่อว่าเป็นสมณะการไม่กล่าวร้าย ๑ การไม่ทำร้าย ๑ ความสำรวมในปาฏิโมกข์ ๑ ความเป็นผู้รู้จักประมาณในอาหาร ๑ ที่นั่งนอนอันสงัด ๑ ความเพียรในอธิจิต ๑ นี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าทั้ง
, G% V) E1 g% N! ?% l& l) [/ j# H6 ^- {1 K4 d
หลายที่เข้าใจกันโดยทั่วไป และจำกันได้มาก ก็คือ ความในคาถาแรกที่ว่า ไม่ทำชั่ว ทำแต่ความดี ทำจิตใจให้ผ่องใส- b7 b, u/ @% s& m
3 J- p+ o3 m) U4 ?! ~- R
สถานที่สำคัญเนื่องด้วยวันมาฆบูชา (พุทธสังเวชนียสถาน)1 J0 S( }* r/ _9 G8 v$ q* X0 d
/ V8 G, U3 ^- I  E& U, i
พระพุทธรูปยืนกลางมณฑลมหาสังฆสันนิบาต ในโบราณสถานวัดเวฬุวันมหาวิหาร เมืองราชคฤห์ รัฐพิหาร อินเดีย (เป็นพระพุทธรูปสร้างใหม่ ปัจจุบันเป็นสถานที่จาริกแสวงบุญสำคัญของชาวพุทธทั่วโลก)เหตุการณ์สำคัญที่เกิดในวันมาฆบูชา เกิด) w0 S" h, ]5 O+ L' S- J
7 K/ ^  Q) e' _
ภายในบริเวณที่ตั้งของ "กลุ่มพุทธสถานโบราณวัดเวฬุวันมหาวิหาร" ภายในอาณาบริเวณของวัดเวฬุวันมหาวิหาร ซึ่งลานจาตุรงคสันนิบาตอันเป็นจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชานั้น ยังคงเป็นที่ถกเถียงและหาข้อสรุปทาง
" t  x4 W. g8 v
) g' w- ]: }8 uโบราณคดีไม่ได้มาจนถึงปัจจุบัน3 [' p( o5 M; S3 S  J

; f" E/ A2 s* g0 U# Wวัดเวฬุวันมหาวิหาร& Z+ W+ I* J6 k1 b1 K
"วัดเวฬุวันมหาวิหาร" เป็นอาราม (วัด) แห่งแรกในพระพุทธศาสนา ตั้งอยู่ใกล้เชิงเขาเวภารบรรพต บนริมฝั่งแม่น้ำสรัสวดีซึ่งมีตโปธาราม (บ่อน้ำร้อนโบราณ) คั่นอยู่ระหว่างกลาง นอกเขตกำแพงเมืองเก่าราชคฤห์ (อดีตเมืองหลวงของแคว้นมคธ) รัฐ
4 h* m+ F. k' D% k0 R1 y4 G
2 V0 N/ s* c9 X& |& Y, Oพิหาร ประเทศอินเดียในปัจจุบัน (หรือ แคว้นมคธ ชมพูทวีป ในสมัยพุทธกาล)
; U5 _  b6 ~7 B4 \
  ^$ v, d3 M7 @& c! M
3 J9 ?. e; z& i, l- l* N4 @* p( z! ]7 a! Z: _, k# [( B
วัดเวฬุวันในสมัยพุทธกาล4 B- T0 I4 l2 ^8 ]: \9 E) \/ c( Y
เดิมวัดเวฬุวันเป็นพระราชอุทยานสำหรับเสด็จพระพาสของพระเจ้าพิมพิสาร เป็นสวนป่าไผ่ร่มรื่นมีรั้วรอบและกำแพงเข้าออก เวฬุวันมีอีกชื่อหนึ่งปรากฏในพระสูตรว่า "พระวิหารเวฬุวันกลันทกนิวาปสถาน"หรือ "เวฬุวันกลันทกนิวาป" (สวนป่าไผ่. [0 W$ e* S$ x
' L& h: m9 _" v) w0 M
สถานที่สำหรับให้เหยื่อแก่กระแต) พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระราชอุทยานแห่งนี้เป็นวัดในพระพุทธศาสนาหลังจากได้สดับพระธรรมเทศนาอนุปุพพิกถาและจตุราริยสัจจ์ ณ พระราชอุทยานลัฏฐิวัน (พระราชอุทยานสวนตาลหนุ่ม) โดยในครั้งนั้น9 ^4 ~$ d) I. i2 K( O* x
/ I# S6 P, l3 J. Z' {' S' Q1 ]  a1 x
พระองค์ได้บรรลุพระโสดาบัน เป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา และหลังจากการถวายกลันทกนิวาปสถานไม่นาน อารามแห่งนี้ก็ได้ใช้เป็นสถานที่สำหรับพระสงฆ์ประชุมจาตุรงคสันนิบาตครั้งใหญ่ในพระพุทธศาสนา อันเป็นเหตุการณ์สำคัญใน, W, ?6 `6 \: Z7 l

; {  n0 Z( U& Qวันมาฆบูชา+ q' d" q: R# S: Z% `; [

. N, N$ W% r0 Y/ @วัดเวฬุวันหลังการปรินิพพาน" M9 z' [3 T6 J9 R* z5 Q
หลังพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน วัดเวฬุวันได้รับการดูแลมาตลอด โดยเฉพาะมูลคันธกุฎีที่มีพระสงฆ์เฝ้าดูแลทำการปัดกวาดเช็ดถูปูลาดอาสนะและปฏิบัติต่อสถานที่ ๆ พระพุทธเจ้าเคยประทับอยู่ทุก ๆ แห่ง เหมือนสมัยที่พระพุทธองค์ทรงพระชนม) H; R4 y/ o9 w5 |, |) I0 M( p
* ~6 T) u& V/ }& u+ k
ชีพอยู่มิได้ขาด โดยมีการปฏิบัติเช่นนี้ติดต่อกันกว่าพันปี2 H6 K4 Y5 v: L2 O. }) `
1 P0 O! ^: [, s$ a/ C. |( ^- {
แต่จากเหตุการณ์ย้ายเมืองหลวงแห่งแคว้นมคธหลายครั้งในช่วง พ.ศ. 70 ที่เริ่มจากอำมาตย์และราษฎรพร้อมใจกันถอดกษัตริย์นาคทัสสก์แห่งราชวงศ์ของพระเจ้าพิมพิสารออกจากพระราชบัลลังก์ และยกสุสูนาคอำมาตย์ซึ่งมีเชื้อสายเจ้าลิจฉวีในกรุง
. r8 e' T5 a# Z
! W8 v1 Y* L( c8 I1 T5 [เวสาลีแห่งแคว้นวัชชีเก่า ให้เป็นกษัตริย์ตั้งราชวงศ์ใหม่แล้ว พระเจ้าสุสูนาคจึงได้ทำการย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธไปยังเมืองเวสาลีอันเป็นเมืองเดิมของตน และกษัตริย์พระองค์ต่อมาคือพระเจ้ากาลาโศกราช ผู้เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าสุสูนาค " p% k: Q3 v6 m2 [! v

; d9 N: t. D2 M- R& Aได้ย้ายเมืองหลวงของแคว้นมคธอีก จากเมืองเวสาลีไปยังเมืองปาตลีบุตร ทำให้เมืองราชคฤห์ถูกลดความสำคัญลงและถูกทิ้งร้าง ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้วัดเวฬุวันขาดผู้อุปถัมภ์และถูกทิ้งร้างอย่างสิ้นเชิงในช่วงพันปีถัดมา. }& G: i" J% _$ ]& A/ z0 b9 R) b

- z# u( o1 s: E) K* Zโดยปรากฏหลักฐานบันทึกของหลวงจีนฟาเหียน (Fa-hsien) ที่ได้เข้ามาสืบศาสนาในพุทธภูมิในช่วงปี พ.ศ. 942 - 947 ในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าจันทรคุปต์ที่ ๒ (พระเจ้าวิกรมาทิตย์) แห่งราชวงศ์คุปตะ ซึ่งท่านได้บันทึกไว้ว่า เมืองราชคฤห์อยู่# ]  ?7 v: ?- T- O5 M" f- y$ X
* B3 z. P. w! ]8 n' H
ในสภาพปรักหักพัง แต่ยังทันได้เห็นมูลคันธกุฎีวัดเวฬุวันปรากฏอยู่ และยังคงมีพระภิกษุหลายรูปช่วยกันดูแลรักษาปัดกวาดอยู่เป็นประจำ แต่ไม่ปรากฏว่ามีการบันทึกถึงสถานที่เกิดเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตแต่ประการใด
/ a% X$ U3 O' a. `* o
% e9 l+ u3 S& S0 l& `$ Zแต่หลังจากนั้นประมาณ 200 ปี วัดเวฬุวันก็ถูกทิ้งร้างไป ตามบันทึกของพระถังซำจั๋ง (Chinese traveler Hiuen-Tsang) ซึ่งได้จาริกมาเมืองราชคฤห์ราวปี พ.ศ. 1300 ซึ่งท่านบันทึกไว้แต่เพียงว่า ท่านได้เห็นแต่เพียงซากมูลคันธกุฎีซึ่งมี: ~  d3 V6 A* I4 d

+ b5 @- C) ]- P! j! E7 c! W) Pกำแพงและอิฐล้อมรอบอยู่เท่านั้น (ในสมัยนั้นเมืองราชคฤห์โรยราถึงที่สุดแล้ว พระถังซำจั๋งได้แต่เพียงจดตำแหน่งที่ตั้งทิศทางระยะทางของสถูปและโบราณสถานเก่าแก่อื่น ๆ ในเมืองราชคฤห์ไว้มาก ทำให้เป็นประโยชน์แก่นักประวัติศาสตร์และนัก7 x8 z+ m# S. U: S$ J! S) L
+ c4 a  v. G' E1 o- [
โบราณคดีในการค้นหาโบราณสถานต่าง ๆ ในเมืองราชคฤห์ในปัจจุบัน)
* X- Z5 ~! q: g, L: \1 T9 r
# L. D8 v1 i# d* ]5 m+ F2 tจุดแสวงบุญและสภาพของวัดเวฬุวันในปัจจุบัน/ _# I# z% A$ E% s) w0 f, R
ปัจจุบันหลังถูกทอดทิ้งเป็นเวลากว่าพันปี และได้รับการบูรณะโดยกองโบราณคดีอินเดียในช่วงที่อินเดียยังเป็นอาณานิคมของอังกฤษ วัดเวฬุวัน ยังคงมีเนินดินโบราณสถานที่ยังไม่ได้ขุดค้นอีกมาก สถานที่สำคัญ ๆ ที่พุทธศาสนิกชนในปัจจุบันนิยม
( `% Q: @0 u- c8 F9 d4 v
; O$ O# C" I- `. M8 x4 x1 jไปนมัสการคือ "พระมูลคันธกุฎี" ที่ปัจจุบันยังไม่ได้ทำการขุดค้น เนื่องจากมีกุโบร์ของชาวมุสลิมสร้างทับไว้ข้างบนเนินดิน, "สระกลันทกนิวาป" ซึ่งปัจจุบันรัฐบาลอินเดียได้ทำการบูรณะใหม่อย่างสวยงาม, และ "ลานจาตุรงคสันนิบาต" อันเป็นลานเล็ก
% i0 n6 y0 R+ Z, H3 ^5 x& [
% U0 h, l$ ~: x: i* H5 cๆ มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปยืนปางประทานพรอยู่กลางซุ้ม ลานนี้เป็นจุดสำคัญที่ชาวพุทธนิยมมาทำการเวียนเทียนสักการะ (ลานนี้เป็นลานที่กองโบราณคดีอินเดียสันนิษฐานว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงโอวาทปาฏิโมกข์ในจุดนี้): o; h' L' q: n4 |; \2 z

0 C) [& Q" H6 n5 e( Mจุดที่เกิดเหตุการณ์สำคัญในวันมาฆบูชา (ลานจาตุรงคสันนิบาต)9 [1 Y' _3 e4 P- c6 Z* w1 q+ b, ^
ถึงแม้ว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตจะเป็นเหตุการณ์สำคัญยิ่งที่เกิดในบริเวณวัดเวฬุวันมหาวิหาร แต่ทว่าไม่ปรากฏรายละเอียดในบันทึกของสมณทูตชาวจีนและในพระไตรปิฎกแต่อย่างใดว่าเหตุการณ์ใหญ่นี้เกิดขึ้น ณ จุดใดของวัดเวฬุวัน รวมทั้ง
0 g8 f% Y2 S6 V" c& ^: W; z% m( k
จากการขุดค้นทางโบราณคดีก็ไม่ปรากฏหลักฐานว่ามีการทำเครื่องหมาย (เสาหิน) หรือสถูประบุสถานที่ประชุมจาตุรงคสันนิบาตไว้แต่อย่างใด (ตามปกติแล้วบริเวณที่เกิดเหตุการณ์สำคัญทางพระพุทธศาสนา มักจะพบสถูปโบราณหรือเสาหินพระ1 I; ?* @' c" m" o# ^, G" t
7 Y) X- M% g% T' x( Y
เจ้าอโศกมหาราชสร้างหรือปักไว้เพื่อเป็นเครื่องหมายสำคัญสำหรับผู้แสวงบุญ) ทำให้ในปัจจุบันไม่สามารถทราบโดยแน่ชัดว่าเหตุการณ์จาตุรงคสันนิบาตเกิดขึ้นในจุดใดของวัด& |- _4 O: r/ D6 P

# L  U+ z' _& ?% A2 vในปัจจุบันกองโบราณคดีอินเดียได้แต่เพียงสันนิษฐานว่า "เหตุการณ์ดังกล่าวเกิดในบริเวณลานด้านทิศตะวันตกของสระกลันทกนิวาป" (โดยสันนิษฐานเอาจากเอกสารหลักฐานว่าเหตุการณ์ดังกล่าวมีพระสงฆ์ประชุมกันมากถึงสองพันกว่ารูป และ+ a0 O8 o& {# `3 v% N
* {3 I' p( P$ T* ~, ?
เกิดในช่วงที่พระพุทธองค์พึ่งได้ทรงรับถวายอารามแห่งนี้ การประชุมครั้งนั้นคงยังต้องนั่งประชุมกันตามลานในป่าไผ่ เนื่องจากเสนาสนะหรือโรงธรรมสภาขนาดใหญ่ยังคงไม่ได้สร้างขึ้น และโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันลานด้านทิศตะวันตกของสระ& t2 M" O" R0 |! b& {- E8 X! X

1 A* F# t# p! q! Fกลันทกนิวาป เป็นลานกว้างลานเดียวในบริเวณวัดที่ไม่มีโบราณสถานอื่นตั้งอยู่) โดยได้นำพระพุทธรูปยืนปางประทานพรไปประดิษฐานไว้บริเวณซุ้มเล็ก ๆ กลางลาน และเรียกว่า "ลานจาตุรงคสันนิบาต" ซึ่งในปัจจุบันก็ยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าลาน
8 x+ C6 R6 Y. L* J$ t7 b1 Q0 [% s* }+ E7 M1 k1 K) o% }
จาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริงอยู่ในจุดใด และยังคงมีชาวพุทธบางกลุ่มสร้างซุ้มพระพุทธรูปไว้ในบริเวณอื่นของวัดโดยเชื่อว่าจุดที่ตนสร้างนั้นเป็นลานจาตุรงคสันนิบาตที่แท้จริง แต่พุทธศาสนิกชนชาวไทยส่วนใหญ่ก็เชื่อตามข้อสันนิษฐานของกอง( W3 z4 e/ o6 r' x2 `1 e( I
( K' Z+ p% {7 r4 b0 F
โบราณคดีอินเดียดังกล่าว โดยนิยมนับถือกันว่าซุ้มพระพุทธรูปกลางลานนี้เป็นจุดสักการะของชาวไทยผู้มาแสวงบุญจุดสำคัญ 1 ใน 2 แห่งของเมืองราชคฤห์ (อีกจุดหนึ่งคือพระมูลคันธกุฎีบนยอดเขาคิชกูฏ)
' J5 T8 R: {: @6 Z2 n, I5 c) M- o1 l+ [" ~! v1 p
กิจกรรมต่างๆ ที่ควรปฏิบัติในวันมาฆบูชา
5 H! @0 g" t9 p7 [! B% W8 o
2 X. h5 S; q* S การปฎิบัติตนสำหรับพุทธศาสนาในวันนี้ก็คือ การทำบุญ ตักบาตรในตอนเช้า หรือไม่ก็จัดหาอาหารคาวหวานไปทำบุญฟังเทศน์ที่วัด ตอนบ่ายฟังพระแสดงพระธรรมเทศนา ในตอนกลางคืน จะพากันนำดอกไม้ ธูปเทียน ไปที่วัดเพื่อชุมนุมกันทำพิธี; m9 t' G% G& i) d% L

, ^% G5 `& K  |4 Z1 e4 vเวียนเทียน รอบพระอุโบสถ พร้อมกับพระภิกษุสงฆ์โดยเจ้าอาวาสจะนำว่า นะโม ๓ จบ จากนั้นกล่าวคำ ถวาย ดอกไม้ธูปเทียน ทุกคนว่าตาม จบแล้วเดิน เวียนขวา ตลอดเวลาให้ระลึกถึง พระพุทธคุณ พระธรรมคุณ พระสังฆคุณ จนครบ ๓ รอบ
% b0 C+ k4 N- a) |( [
1 d- V' u3 R" W( A4 X: gแล้วนำดอกไม้ ธูปเทียนไปปักบูชาตามที่ทางวัด เตรียมไว้ เป็นอันเสร็จพิธี
) D) Y6 z# F- l7 ]! ?; W6 Y: i  S6 i$ V
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammathai.org,วิกิพีเดีย
! w; s$ ?6 F4 t# v% s% E9 r
: j$ o7 [7 W# Y# e& z7 d# r1 k: F' l9 o8 W

7 V( o. u" j6 I( O/ q7 gการถือปฏิบัติวันมาฆบูชาในประเทศไทย
/ C0 M4 B# \3 x6 P3 G. ]* o* @พิธีวันมาฆบูชานี้ เดิมทีเดียวในประเทศไทยไม่เคยทำมาก่อน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอธิบายไว้ว่าเกิดขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โดยทรงถือตามแบบของโบราณบัณฑิตที่" \8 M! V# @4 T( k% u- k

8 f; l( G9 i9 B1 b0 [! S% t# Kได้นิยมกันว่า วันมาฆะบูรณมี พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะเต็มบริบูรณ์เป็นวันที่พระอรหันต์สาวกของ พระพุทธเจ้า ๑,๒๕๐ รูป ได้ประชุมกันพร้อมด้วยองค์ ๔ ประการ เรียกว่า
9 F* b. D, c% m* I
) `7 q# v$ h8 I5 Nจาตุรงคสันนิบาตพระพุทธเจ้าได้ตรัสเทศนาโอวาทปาติโมกข์ ในที่ประชุมสงฆ์เป็นการ ประชุมใหญ่ และเป็นการอัศจรรย์ในพระพุทธศาสนา นักปราชญ์ จึงถือเอาเหตุนั้นประกอบ การสักการบูชาพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์สาวก ๑,๒๕๐ รูปนั้น ให้
$ t. g3 Y. `! f1 b5 C1 }
1 d: v% @5 R% J6 Kเป็นที่ตั้งแห่งความ เลื่อมใสการประกอบพิธีมาฆะบูชา ได้เริ่มในพระบรมมหาราชวังก่อน" H5 {9 @' w% T% A8 w$ {& B) ]3 ~

8 q& L6 D6 ~' C6 @5 Oในสมัยรัชกาลที่ ๔ มีพิธีการพระราชกุศลในเวลาเช้า พระสงฆ์ วัดบวรนิเวศวิหารและ วัดราชประดิษฐ์ ๓๐ รูป ฉันในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เวลาค่ำ เสด็จออกทรงจุด ธูปเทียนเครื่อง มนัสการแล้ว พระสงฆ์สวดทำวัตรเย็นเสร็จแล้ว สวด
9 R: P" q% N: k, N5 }! m9 k8 C7 m7 m9 A- a7 V, g$ n, w- l# x; ~) s3 R- y& X
มนต์ต่อไปมี สวดคาถาโอวาทปาติโมกข์ด้วยสวดมนต์ จบทรงจุดเทียนรายตามราวรอบพระอุโบสถ ๑,๒๕๐ เล่ม มีการประโคมอีกครั้งหนึ่งแล้วจึงมีการเทศนา โอวาทปาติโมกข์
& q* z. q: s8 {' m๑ กัณฑ์เป็นทั้งเทศนาภาษาบาลีและ ภาษาไทย เครื่องกัณฑ์ มีจีวรเนื้อดี ๑ ผืน เงิน ๓ ตำลึง และขนมต่าง ๆ เทศนาจบพระสงฆ์ ซึ่งสวดมนต์ ๓๐ รูป สวดรับการประกอบพระราชกุศลเกี่ยวกับ วันมาฆบูชาในสมัยรัชกาลที่ ๔ นั้น พระบาทสมเด็จพระ
/ m& o+ ^9 `* R3 ?) n
8 z7 {! j6 x, a! ]% Lจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จะเสด็จออกประกอบพิธีด้วยพระองค์เองทุกปีมิได้ขาด สมัยต่อมามีการเว้นบ้าง เช่น รัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จออกเองบ้าง มิได้ เสด็จออกเองบ้างเพราะมักเป็นเวลาที่ประสบกับเวลาเสด็จ
) L2 V: h) [7 n9 i" Z+ l/ P( d
6 u8 Y+ \. s+ s8 R  c7 p( Aประพาส หัวเมืองบ่อย ๆ หากถูกคราวเสด็จไปประพาสบางปะอินหรือพระพุทธบาท พระพุทธฉาย พระปฐมเจดีย์ พระแท่นดงรัง ก็จะทรงประกอบพิธีมาฆบูชา ในสถานที่นั้น ๆ ขึ้นอีก ส่วนหนึ่งต่างหากจากในพระบรมมหาราชวังเดิมทีมีการประกอบพิธี8 ?4 r& {( C4 S- k' c+ z) {5 v( M4 _
# B  P- J1 U6 q. G1 }3 |
ในพระบรมมหาราชวัง ต่อมาก็ขยายออกไป ให้พุทธบริษัทได้ ปฏิบัติตามอย่างเป็นระบบสืบมาจนปัจจุบัน มีการบูชา ด้วยการเวียนเทียน และบำเพ็ญกุศลต่าง ๆ ส่วนกำหนดวันประกอบพิธีมาฆบูชานั้น ปกติตรงกับวันเพ็ญ เดือน ๓ หากปีใด เป็น" f" `- {! O) l1 s( J! G
* u1 t7 {# n) e7 H! C5 l8 W8 f
อธิกมาส คือ มีเดือน ๘ สองหนจะเลื่อนไปตรงกับวันเพ็ญเดือน ๔- @& i1 W$ C& ?
4 j; j- \: S; w" O. t# H7 A  l
; K+ D7 w8 ~3 i* l5 Z5 a

( }$ d3 `# s# }+ |4 u2 Gหลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติ7 D. K# _; r" @
หลักธรรมที่ควรนำไปปฏิบัติได้แก่ โอวาทปาติโมกข์ หมายถึง หลักคำสอนคำสำคัญของพระพุทธศาสนาอันเป็นไปเพื่อป้องกัน และแก้ปัญหาต่าง ๆ ในชีวิตเป็นไปเพื่อความหลุดพ้น หรือคำสอน อันเป็นหัวใจพระพุทธศาสนา หลักธรรมประกอบด้วย
( p# i  _/ A7 C" z7 A/ Q' V7 u) k, w: x0 L$ a# M
หลักการ ๓ อุดมการณ์ ๔ วิธีการ ๖ ดังนี้
. a6 \! l* e  s
) W' M/ y2 W! h. Qหลักการ ๓# a4 M: M7 o! n9 B  S
๑. การไม่ทำบาปทั้งปวง ได้แก่การงดเว้น การลด ละเลิก ทำบาปทั้งปวง ซึ่งได้แก่ อกุศลกรรมบถ ๑๐ ทางแห่งความชั่ว มีสิบประการ อันเป็น
9 I4 U7 I7 h4 v( P( H: Wความชั่วทางกาย ทางวาจา และทางใจ ความชั่วทางกาย ได้แก่ การฆ่าสัตว์ การลักทรัพย์ การประพฤติ ผิดในกาม
/ o  S/ u. U: p3 c, D) Hความชั่วทางวาจา ได้แก่ การพูดเท็จ การพูดส่อเสียด การพูดเพ้อเจ้อ   A& D1 V, J  G5 D+ L+ t: x8 ^  J
ความชั่วทางใจ ได้แก่ การอยากได้สมบัติของผู้อื่น การผูกพยาบาท และความเห็นผิดจากทำนองคลองธรรม9 z9 {% G4 Y+ q

# I* G. Q0 O2 m$ R๒. การทำกุศลให้ถึงพร้อม ได้แก่ การทำความดีทุกอย่างซึ่งได้แก่ กุศลกรรมบถ ๑๐ เป็นแบบของการทำฝ่ายดีมี ๑๐ อย่าง อันเป็นความดีทางกาย ทางวาจาและทางใจ8 q4 s: D  v" d9 l5 j
" Z  R; C" u7 s2 m
ความดีทางกาย ได้แก่ การไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายเบียดเบียนผู้อื่นมีแต่ช่วยเหลือเกื้อกูลกัน การไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของเขาไม่ได้ให้ มาเป็นของตน มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ และการไม่ประพฤติผิดในกาม# S; e  R+ L6 I8 D, h8 P0 v
การทำความดีทางวาจา ได้แก่ การไม่พูดเท็จ ไม่พูดส่อเสียด ไม่พูดคำหยาบ และไม่พูดเพ้อเจ้อพูดแต่คำจริง พูดคำอ่อนหวานพูดคำให้เกิดความสามัคคีและพูดถูกกาลเทศะ  b% }4 b1 }5 O$ ]( H  ?
การทำความดีทางใจ ได้แก่ การไม่โลภอยากได้ของของผู้อื่นมีแต่คิดเสียสละ การไม่ผูกอาฆาตพยาบาทมีแต่คิดเมตตาและ ปราถนาดีและมีความเห็นความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้อง ตามทำนองคลองธรรม เช่น เห็นว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว( H. n8 R8 l  k, G; U/ v
) |8 h8 w# e0 s& R) j1 A, N
๓. การทำจิตให้ผ่องใส ได้แก่ การทำจิตของตนให้ผ่องใส ปราศจากนวรณ์ซึ่งเป็นเครื่องขัดขวางจิตไม่ให้เข้าถึงความสงบ มี ๕ ประการ ได้แก่
0 @5 [$ u0 S+ e9 I( K1 k
, P5 L0 z  _+ i5 S๑. ความพอใจในกาม (กามฉันทะ)
4 \8 |, G  _$ K" s$ F๒. ความอาฆาตพยาบาท (พยาบาท)
! M7 ]. a+ S6 z1 a๓. ความหดหู่ท้อแท้ ง่วงเหงาหาวนอน (ถีนะมิทธะ)' y# k$ r8 t: b4 z* H
๔. ความฟุ้งซ่าน รำคาญ (อุทธัจจะกุกกุจจะ) และ$ l9 w; `2 z% Q" G- N
๕. ความลังเลสงสัย (วิกิจฉา) เช่น สงสัยในการทำความดีความชั่ว ว่ามีผลจริงหรือไม่ วิธีการทำจิตให้ปฏิบัติสมถะผ่องใส ที่แท้จริงเกิดขึ้นจากการละบาปทั้งปวง ด้วยการถือศืลและบำเพ็ญกุศล ให้ถึงพร้อมด้วยการ และวิปัสสนา จนได้บรรลุอรหัตผล & h8 P& k+ m( [8 ?! T
! l+ i! e$ K! q
อันเป็นความผ่องใสที่แท้จริง
( }* B+ T6 U# Z, I; o; e8 [1 N  `
อุดมการณ์ ๔  ~, o5 W  ^" {3 e% V4 V1 z7 H. U- s
๑. ความอดทน ได้แก่ ความอดกลั้น ไม่ทำบาปทั้งทางกาย วาจา ใจ5 y7 i* N5 w. ~  P) H# b
๒. ความไม่เบียดเบียน ได้แก่ การงดเว้นจากการทำร้าย รบกวน หรือ เบียดเบียนผู้อื่น
( A! \/ h/ d8 {/ K๓. ความสงบ ได้แก่ ปฏิบัติตนให้สงบทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
/ Q  v# A8 ^" {( w  _3 F* V8 X0 n๔. นิพพาน ได้แก่ การดับทุกข์ ซึ่งเป็นเป้าหมายสูงสุดในพระพุทธศาสนาเกิดขึ้นได้จาการดำเนินชีวิตตามมรรคมีองค์ ๘
4 x; |" \' H0 m. B5 h8 b# {( g  H- ?. n
วิธีการ ๖
( _6 p+ U+ O  x) c2 s7 y) d* h๑. ไม่ว่าร้าย ได้แก่ ไม่กล่าวให้ร้ายหรือ กล่าวโจมตีใคร8 g$ {) j0 D( |$ W# O- F* R: X- ~" E
๒. ไม่ทำร้าย ได้แก่ ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
# p: s* \/ D0 d" ^6 {๓. สำรวมในปาติโมกข์ ได้แก่ ความเคารพระเบียบวินัย กฎกติกา กฎหมาย รวมทั้งขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีของสังคม
  I- G5 s- D" I4 k2 V๔. รู้จักประมาณ ได้แก่ รู้จักความพอดีในการบริโภคอาหารหรือการใช้สอยสิ่งต่าง ๆ
1 x/ h5 |" j! E- T- p๕. อยู่ในสถานที่ที่สงัด ได้แก่ อยู่ในสถานที่สงบมีสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสม" y( U8 J3 M) ~
๖. ฝึกหัดจิตใจให้สงบ ได้แก่ฝึกหัดชำระจิตให้สงบมีสุขภาพคุณภาพและประสิทธิ
* X4 X; m( ?6 e" f2 ^# yภาพที่ดี
  n9 o( e) R2 w8 C, L$ ^$ v) f/ Q3 h2 I
ขอบคุณข้อมูลจาก : dhammajak.net/budday/maka.php
. X2 A, P, b/ `2 Q% ~1 P; D- S% e4 J3 a( p
ที่มา : http://campus.sanook.com/910849/วันมาฆบูชา/